Türk bilim adamından genetik hastalık tespit süresini kısaltan buluş

"Yerli ve milli test" için, laboratuvar yerine sadece tarama testi cihazının takılacağı bilgisayara ihtiyaç duyuluyor. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Tıbbi Genetik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Onay, üniversitede edindiği 100 bine yakın genetik test tecrübesiyle üniversitenin teknoparkında kurduğu şirkette yerli ve hızlı test kitleri üzerinde çalışmalar yürütüyor.

Daha önce yerli imkanlarla süper hızlı DNA temelli kişi tanımlama, kalıtsal meme kanseri, genetik tanı koymanın zor olduğu hemofili hastalığının tespitine yönelik "ilk" test kitlerini geliştiren Doç. Dr. Onay, şimdi de yeni doğan genetik taramasında da yerli, hızlı ve ucuz bir sistemi hazırladı.

Yerli ve milli imkanlarla yapılan bir test kiti ve yazılımdan oluşan sistemle, yenidoğanlarda genetik hastalıkların tespitinin yaygınlaşması sağlanarak, ölümle sonuçlanabilen birçok hastalığın tedavisi hedefleniyor.

İlk etapta 10 hastalık taranacak

Doç. Dr. Onay, yaptığı açıklamada, Türkiye'de de yenidoğanlarda belirli hastalıkların biyokimyasal yöntemlerle tarandığını ancak genetik tabanlı bir yeni doğan taraması olmadığını ifade ederek konuştu:

"Ülkemizde yenidoğan döneminde en sık gözlenen ve bunların tedavisi de olduğu için önlenebilecek durumda olan 10 hastalığa ait 15 geni dünyada hiç erişilmemiş bir sürede süper hızlı bir şekilde taracayacak bir sistem geliştirdik. Bu sistem genetik olduğu kadar yazılımsal taraftan da desteklenen bir süreç. Dünyada hiç olmadığı kadar hızlı, normalde 30 gün civarında biten bir süreci 3 saate düşürdük. 3 saat içinde bir yenidoğanın en sık gözlenen hastalıklar için hasta olup olmadığını saptayabileceğimiz bir sistem geliştirdik. Bu gelişen bir süreç olacak. Süreyi daha da kısaltacağız, 2 saatlere kadar düşecek. Hastalık sayısını da 30'a, 50'ye ulaştıracağız. Böylece sadece ülkemizde değil dünyada da rahatlıkla kullanılacak bir sistem olacak."

Sağlık ocaklarında da kullanılabilecek

Doç. Dr. Onay, dünyadaki yenidoğan nüfusu düşünüldüğünde pazar payı son derece yüksek bir tıbbi uygulama geliştirdiklerini dile getirdi. Genetik testin daha önce çok uzun süren ve sadece çok özelleşmiş merkezlerde yapılabildiğini aktaran Onay,

"Genetik test algoritmasını neredeyse sağlık ocaklarında bile yapılabilecek hale getiriyoruz. Bu, tıbbın ve genetiğin çehresini değiştirecek bir uygulama. Genetik tarama konusunda geliştirilen en sofistike cihazı yerli yazılım ve test kiti ile hızlandırdık ve özel laboratuvarlara ihtiyaç duymaktan çıkardık" diye konuştu.