Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı temel mal grubundan geldi

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) mayıs ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 2,98 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 73,5'e yükseldiğini açıklamasının ardından TCMB'nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.

Rapora göre, mayıs ayında tüketici yıllık enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayılırken bu gelişmeye en belirgin katkı temel mal ve hizmet gruplarından geldi. Bu dönemde, uluslararası emtia fiyatları, döviz kuru gelişmeleri ve tedarik zincirinde süregelen aksamalarla üretici fiyatlarındaki artışlar sürdü.

Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etti ve mayısta geçen yılın aynı dönemine göre B endeksi 4,43 puan artarak yüzde 61,63'e, C endeksi 3,67 puan yükselerek yüzde 56,04'e çıktı. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde ise aylık artışın önceki aya kıyasla B ve C endekslerinde bir miktar düşüş kaydettiği görüldü.

"Kirada aylık artışlar bir miktar hızlandı"

Hizmet fiyatları mayısta yüzde 3,73 yükselirken, grup yıllık enflasyonu 3,60 puan artışla yüzde 45,78 oldu. Bu dönemde, yıllık enflasyon ulaştırma hizmetlerinde yataya yakın bir seyir izledi, lokanta-otel grubunda daha belirgin olmak üzere diğer alt gruplarda ise yükseldi.

Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar gerek yemek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı yüzde 5,47 arttı ve yıllık enflasyon 7,57 puan yükselişle yüzde 76,83'e çıktı. Diğer hizmetler alt grubu fiyatları yüzde 2,97 yükselirken, iki yıl aradan sonra yeniden başlayacak olan hac ziyaretlerinin sürüklediği paket tur kalemi bu gelişmede öne çıktı.

Temel mal yıllık enflasyonu mayısta 3,74 puanlık yükselişle yüzde 65,32'ye ulaştı. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseldi. Altın hariç dayanıklı mal fiyatları mayısta yüzde 2,14 artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 76,75 olarak gerçekleşti. Bu gelişmede büyük ölçüde mobilya, otomobil ve beyaz eşya fiyatları belirleyici oldu. Diğer temel mallarda fiyat artışları grup geneline yayılmakla birlikte ev ile ilgili temizlik malzemeleri, kişisel bakım ürünleri ve konutun bakım onarımına yönelik malzemeler öne çıktı. Bu gelişmelerle grup aylık enflasyonu yüzde 3,94 oldu.

Giyim ve ayakkabı grubunda ise mayısta aylık fiyat artışı yüzde 4,63 olurken, yıllık enflasyon 3,52 puan yükselişle yüzde 29,27’ye çıktı.

Enerji fiyatları mayısta yüzde 2,90 artarken, grup yıllık enflasyonu 3,01 puanlık yükselişle yüzde 121,21 oldu. Bu gelişmede yönetilen yönlendirilen kalemlerden şebeke suyundaki yüzde 6,48'lik ve TL cinsi petrol fiyatları ile akaryakıttaki yüzde 3,97'lik fiyat artışları belirleyici oldu. Bu dönemde katı yakıt fiyatlarındaki artışlar devam ederken, tüp gaz fiyatlarında bir miktar düşüş görüldü.

Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 3,06 puan düşüşle yüzde 97,61 seviyesine gerilerken, işlenmiş gıdada 7,92 puan artışla yüzde 86,01'e yükseldi. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler sebze fiyatları kaynaklı olarak taze meyve ve sebze kaleminde fiyatların gerilediğine işaret etti. Diğer işlenmemiş gıda kaleminde ise genele yayılan fiyat artışları izlendi. Bu grupta kırmızı et, beyaz et ile sütün yanı sıra pirinç ve kuruyemiş yüksek katkılarıyla dikkati çekerken, yumurta fiyat düşüşüyle diğer alt kalemlerden ayrıştı.

İşlenmiş gıdada, ekmek ve tahıllar kaleminde fiyatların yüzde 3,65 artmasıyla yıllık enflasyon yüzde 90,69'e yükseldi. Diğer işlenmiş gıdada aylık fiyat artışı daha belirgin olurken, bu grupta peynir ve diğer süt ürünleri başta olmak üzere katı-sıvı yağlar, çay-kahve, et ürünleri, şeker ve bağlantılı ürünler öne çıktı.

Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları mayısta yüzde 6,53 artarken, yıllık enflasyon yüzde 66,62'ye yükseldi. Bu gelişmede üretici firmalar kaynaklı yapılan fiyat artışları belirleyici oldu. Grubun aylık tüketici enflasyonuna katkısı ise 0,28 puan düzeyinde gerçekleşti.

Yurt içi üretici fiyatları mayısta yüzde 8,76 arttı ve yıllık enflasyon 10,34 puan yükselişle yüzde 132,16'ya çıktı.

Son dönem döviz kuru gelişmeleri, emtia fiyatlarında ulaşılan yüksek seviyeler ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını olumsuz etkiledi. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon ara mallarında yataya yakın seyrederken diğer alt gruplarda yükseldi. Özellikte enerji enflasyonundaki artış dikkati çekti.

Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, diğer madencilik ve taş ocağı ürünleri, gıda ürünleri, içecekler, inşaat sektörü ile bağlantılı olan metalik olamayan mineral ürünler ve ağaç ürünlerindeki artışlar öne çıktı.

Elektrik-gaz üretim ve dağıtımı fiyatları aylık bazda yüzde 38,49 yükselirken, bu gelişmede büyük ölçüde gaz imalatı fiyatlarındaki artış etkili oldu.