Adil SOMER isimli okuyucumun "itibari hizmet" konulu e-maili şöyle : 01.10.1993 tarihinden bu yana itibari hizmetten kesintisiz yararlanmaktayım. İlk işe giriş tarihim 25.04.1985. Halen prim ödenmektedir. Buna göre kaç yılında emekli olabilirim. 10 yıl doldurmadan fiili hizmetten yararlanabilir miyim ?

"İtibari hizmet" kavramı, Sosyal Sigortalar Kanunu ile T.C. Emekli Sandığı Kanunu'nda (bu Kanun'da ayrıca "fiili hizmet zammı" kavramı da) mevcuttur. Burada sadece ilk kanun açısından inceleme yapacağım.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre sigortalı sayılanların aşağıda sayılan görevlerde geçen sigortalılık sürelerine, 11.08.1977 tarih ve 2098 sayılı Kanun'un 1. maddesiyle anılan Kanun'a eklenen Ek 5. Madde hükmüne göre, bu sürele-rin her tam yılı için, hizalarında gösterilen 90 günlük itibari hizmet süreleri, sigorta-lılık süresi olarak eklenir :

I- a) 212 sayılı Kanunla değiştirilen 5953 sayılı "Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetleri Düzenleyen Kanun" kapsamına tabi olarak (1. maddesi kapsamına giren işyerlerinde) çalışan sigortalılara,- b) Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparken, kamu kurumlarına giren ve bu kurumlarda meslekleriyle ilgili görevlerde (basın müşavirliklerinde) istihdam edilen sigortalılara,

II- 20.06.1987 tarih ve 3395 sayılı Kanun'un 13. maddesiyle yapılan değişiklik gereğince, basım ve gazetecilik işyerlerinde 1475 sayılı İş Kanunu ve değişikliklerine göre çalışan sigortalılardan; a) Solunum ve cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışan işyerlerinin sigortalılarına, b) Fazla gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerle çalışarak iş yapılan işyerlerinin sigortalılarına, c) Doğrudan doğruya yüksek hararete maruz bulunarak çalışan işyerlerinin sigortalılarına, d) Fazla ve devamlı adali gayret sarf edilerek iş yapılan işyerlerinin sigortalılarına, e) Tabii ışığın hiç olmadığı ve münhasıran sun'i ışık altında çalışılan işyerlerinin sigortalılarına, f) Günlük mesainin yarıdan fazlası, saat 20.00'den sonra çalışarak yapılan işyerlerinin sigortalılarına,

III- 20.06.1987 tarih ve 3395 sayılı Kanun'un 13. maddesiyle yapılan değişiklik gereğince, Denizde çalışan gemi adamları, gemi ateşçileri, kömürcüler, dalgıçlara,

IV- 20.06.1987 tarih ve 3395 sayılı Kanun'un 13. maddesiyle yapılan değişiklik gereğince, azotlu gübre ve şeker sanayiinde, fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo - binalarında çalışanlardan; a) Çelik, demir ve tunç döküm işlerinde çalışanlara, b) Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde çalışanlara, c) Patlayıcı maddeler yapılmasında yapılan işlerde çalışanlara, d) Kaynak işlerinde çalışanlara, her yıl için, 90 günlük itibari hizmet süresi verilmektedir.

Kesirlerin hesaplanmasında tam yıl 360 gün olarak alınmakta; fiilen çalışılmış güne eklenecek itibari hizmet günü sayısının bulunmasında (çalışılan gün sayısı x 0,25) formülü uygulanmaktadır. Yukarıda sözü edilen işlerin yapıldığı işyerlerinin işverenlerinin, itibari hizmet süresi düzenlemesi nedeniyle prim yüklerinde artış olmakta; bu işverenler, normal sigortalılardan 2 puan fazla olarak "malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları" primi ödemek zorunda bulunmaktadırlar.

Hemen burada şu hususa değinmek gerekli. İtibari hizmet süresi, sigortalıların sadece sigortalılık süresini etkilemekte, gün sayılarını etkilememektedir. Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nun, 16.5.2000 tarih ve 24051 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan, 18.2.2000 tarih ve E.1997/1, K.2000/1 sayılı Kararı'na göre, itibari hizmet süresi, sadece sigortalılık süresine eklenecek ve prim ödeme gün sayısına ilave edilmeyecektir. Yani 5 bin işgünü çalışıp, 6 bin 250 gün üzerinden yaşlılık aylığı alma imkanı ortadan kalkmıştır. Yargıtay, Sosyal Sigortalar Kanunu'ndaki, "itibari hizmet sürelerinin" sadece "sigortalılık süresine mi", yoksa "hem sigortalılık süresine, hem de prim ödeme gün sayısına mı" ekleneceği konusundaki boşluğu işçi aleyhine doldurmuştur. Yargıtay'ın bu kararında, Yaş sınırını doldurup, prim ödeme gün sayısını doldurmayanların emekli olabilmeleri için, "Eksik kalan prim gün sayısı kadar çalışma" koşulunu da hükme bağlanmıştır. Yeni içtihat kararı ile yukarıda sözkonusu edilen yasal hükümlerde belirlenen işkollarında çalışarak, emekli olacakların maaşları, itibari hizmet süreleri prim gün sayısına eklenmeyeceği için, sadece ödedikleri prim gün sayısı dikkate alınarak hesaplanacak. Bu kararla yine 20 yıl çalışanlar, 25 yıl çalışmış sayılacak. Ancak bu hesaplama prim ödeme gün sayısına yansıtılmayacaktır.Ayrıca 4447 Sayılı yasa ile daha önce sigortalılık süresi ve prim ödeme gün süresi şartlarının yanı sıra birde yaş şartının eklenmesiyle itibari hizmetin önemi bir anlamda azalmış olmakla birlikte yaştan indirim yapılması nedeniyle de önem kazanmıştır.

Sosyal Sigortalar Kanunu'na 11.08.1977 tarih ve 2098 sayılı Kanun'un 1. maddesiyle eklenen Ek 6. Madde hükmüne göre, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi çalışmalarının en az 3600 gününü yukarıda belirtilen iş-lerde geçiren sigortalılar, ek 5. maddede yer alan itibari hizmet süresine ilişkin hükümlerden yararlanırlar. Bu hükümden de anlaşılacağı üzere, itibari hizmet süresinin sigortalılık süresine eklenmesi hakkından yararlanabilmek için, yukarıda belirtilen işlerde, en az 3600 prim ödeme günü çalışmasının bulunması gerekmektedir. Buna göre, 3600 gününü bu işlerde geçirmeyen sigortalılar, itibari hizmet süresinden yararlanamazlar.

Ayrıca 506 sayılı Kanun'a 4447 sayılı Kanun'la eklenen ek 39. maddeyle de 506 sayılı Kanunun ek 5 ve 6. maddeleri gereğince sigortalılık süresine ilave edilen itibari hizmet sürelerinin, beş yıldan çok olmamak üzere, yaşlılık aylığına hak kazanılması için, Kanunun 60 ve kademeli geçiş süreci için değişik geçici 81/B,C. maddelerinde öngörülen yaş hadlerinden indirilmesi esası getirilmiştir. Kazanılan itibari hizmet süresi, sigorta başlangıç tarihini, farazi olarak geçmiş tarihe çekmektedir. Böylece sigortalılar, yaş ve sigortalılık süresi yönlerinden elde ettikleri avantajla daha erken yaşlılık aylığını hakedebileceklerdir.

Okuyucumuzun sigortalılık başlangıcı, 25.04.1985 tarihi olduğuna göre, 23.05.2002 tarihi itibariyle, 17 yıl 28 günlük sigortalılık süresi bulunmaktadır. 4759 sayılı Kanunla değişik geçici 81/B. maddesine göre, 25 yıllık sigortalılık süresini, 48 yaşını ve en az 5525 prim ödeme gününü doldurması halinde yaşlılık aylığına hak kazanabilecektir. En az 3600 prim ödeme gününü (10 yılını) itibari hizmete tabi işinde tamamlaması gerekiyor. Henüz tamamlamış değil, bu süreyi. Bu nedenle itibari hizmet hesaplaması yapılamamıştır. Ancak temel bilgiler yazı içerisinde verilmiştir.

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu