Hamas’ın bugüne nasıl geldiğini, Gazze’deki idare tecrübesi, 2024 dünyasında taşıdığı önem ve gelecekte grubu nelerin bekleyebileceği soruları hepimizin merak konusu. Peki Hamas’ı anlamak için ne okumak gerekir? İşte okumak listesi.
Resmi adıyla Hareket El-Mukavame El-İslamiye’nin (İslami Direniş Hareketi) kısaltmasından meydana gelen ve bilinen ismiyle Hamas, son dönemin adından en çok söz ettiren gruplarından bir tanesi. Özellikle 7 Ekim 2023’ten sonra dünya gündemindeki yerini giderek sağlamlaştırmış bir yapı. Bu da kendisini tartışmaların odağına koyuyor. İlginç bir şekilde herkesin Hamas hakkında, kendinden oldukça emin iddiaları ve görüşleri olduğuna şahit olmak mümkün. Hal böyle olunca doğru bilgi ile spekülasyon, dezenformasyon ve Hamas karşıtlarının bilinçli karşı propagandasının ürünü çalışmalarla karşılaşmak mümkün.
HAMAS’IN FİLİSTİN İÇİN ANLAMI
Hamas, adından da anlaşılacağı üzere İslami söyleme sahip bir toplumsal hareket olarak Filistin tarihinde bir kırılmaya işaret ediyor şüphesiz. Kurulduğu ilk tarih olan 1987 aynı zaman Filistin’de İntifada olarak bilinen halk ayaklanmasına denk geliyor. Bu tarihten itibaren hızlı bir değişime girecek olan Filistin siyaset sahnesinde mevcut yapılara bir alternatif iddiası ve halkın da kendisine yönelik teveccühünün artmasıyla siyaset sahnesinde göz ardı edilemeyecek bir aktör.
İsrail, Hamas’ın hareket kabiliyetini eline geçtiği her fırsatta sınırlamaktan çekinmedi. Bu amaç uğruna Hamas yeri geldi Güney Lübnan, Ürdün ve Suriye gibi ülkelerde siyasi sürgüne mahkûm edildi, yeri geldi kurucu liderleri Şeyh Ahmet Yasin ve Abdulaziz Rantisi gibi füze saldırıları sonucu hayatlarını kaybettiler.
HAMAS FİLİSTİN’DE BİRİNCİ PARTİ
Hamas’ın 2006 yılında Filistin’de yapılan serbest seçimlerde birinci parti olmasının ardından, İsrail’in Gazze’de başlatmış olduğu kara, hava, deniz ablukasının ardından bölgeye hapsetmeye çalışsa da başarılı olamadı. Geçtiğimiz günlerde İran’ın başkenti Tahran’da gerçekleştirilen saldırı sonucu hayatını kaybeden İsmail Haniye örneğinde olduğu gibi 17 yılın ardından Hamas, Filistin’de popülaritesini artırmayı başardı.
İslami hareketi, direnişle özdeşleştiren bunu eylem ve söylem bazında başarılı bir şekilde ortaya koymuş nadir örneklerden bir tanesi Hamas. Bu da kendisine yönelik araştırmaların önemli bir kesiminin güvenlik perspektifine indirgenmesi durumunu ortaya çıkarıyor. Bir kesim grubun Mısır’daki Müslüman Kardeşler hareketi ile olan bağına olduğundan fazla önem atfederken diğer bir kesim ise İsrail’e karşı güç kullanarak direnen bir hareket olmasından kaynaklı olarak “terör örgütü” yaklaşımını savunmaya çalışıyor. Hamas’ın bugüne nasıl geldiğini, Gazze’deki idare tecrübesi, 2024 dünyasında taşıdığı önem ve gelecekte grubu nelerin bekleyebileceği soruları hepimizin merak konusu.
HAMAS KONTROL ALTINDA: FİLİSTİN DİRENİŞİNİN TARİHİ
Hamas tartışmalı bir dönemde doğan ve Filistin siyasetini domine eden bir aktör hep göz önünde olmayı sürdürdü. Amaçları ve hedeflerinin ne olduğu sorula geldi. 37 yıllık siyaset tecrübesi bugün Hamas’ı Filistin direnişinin birincil aktörü yapmış durumda. Al-Shabaka, Filistin Politika Ağı düşünce kuruluşu başkanı Tareq Baconi’nin kaleme aldığı “Hamas Kontrol Altında: Filistin Direnişinin Tarihi” kitabı şimdiye kadar yazılmış en detaylı ve bütüncül eser olma özelliğine sahip. Baconi grubun aylık dergilerini tarayarak, Gazze ve Batı Şeria başta olmak üzere Hamas yetkilileri ve bu yükselişe tanıklık etmiş diğer kesimlerden isimlerle görüşmelerden hareketle zengin kaynaklardan faydalanıyor.
HAMAS: YAZILMAMIŞ BÖLÜMLER
Arap dünyasındaki İslami hareketler konusunda yazar ve düşünürlerin başında gelen Azzam Tamimi’nin “Hamas: Yazılmamış Bölümler” kitabı konuya ilgi duyan araştırmacılar için başvuru kitapları arasında yerini alıyor. Yazar hareketi meydana getiren tarihi şartları ve grubun dayandığı İslami düşünceyi birincil kaynaklara dayanarak okuyucuya sunuyor. Tamimi, Lübnan ve Suriye’de sürgündeki Hamas liderleriyle yaptığı görüşmeler sayesinde grubun iç işleyişine, değişen dinamiklerine ve tartışmalı konulara bakışları okuyucuya sunuyor. 2009 yılında yayınlanan kitap günden güne değişen Filistin siyaseti için “eski” olarak görülebilirse de bugüne gelirken grubun geçirdiği sürecin içeriden bir özetini sunması açısından okunacaklar listesindeki yerini koruyor.
DİKEN VE KARANFİL
Yahya Sinvar, 7 Ekim 2023’ten beri dünya medyasının Filistin bağlamında en çok konuştuğu isimlerden birisi. 2017’den beri grubun Gazze’deki sorumlusu olarak görev yapan Yahya Sinvar, İsrail’in en çok aradığı isim. İsrail Gazze’de soykırımına dünyanın gözü önünde hız kesmeden devam ederken, bir yandan da Filistin direnişi için kritik öneme sahip isimlere suikastlar düzenlemeyi sürdürüyor. Bunlardan en çarpıcısı şüphesiz geçtiğimiz günlerde öldürülen, Hamas siyasi büro şefi İsmail Haniye oldu. 1 hafta gibi kısa bir süre içerisinde Hamas’ın yeni liderinin Sinvar olduğu açıklandı. Dolayısıyla Sinvar aynı zamanda Hamas’ı ve Filistin’i nelerin beklediğine dair de merak uyandıran bir isim. Toplam 23 yıl İsrail hapishanelerinde kaldıktan sonra Filistin siyasetinin en önemli konumuna yükselmiş olan Sinvar kendi hayat hikayesini “Diken ve Karanfil” isimli kitapta romanlaştırarak özgün ve edebi bir dille okuyuculara sunuyor.
