Antalya'da yaklaşık 7 yıl önce define avcılarının sözlerinden yola çıkarak dağlık bölgede çalışma başlatan Kepez Belediyesi, dikenlerin ve yabani bitkilerin altında kalmış 2 bin 200 yıllık tarihi bir kentin kalıntılarını ortaya çıkardı. Geniş bir alana yayılan evler, hamamlar, kiliseler, mezarlar, zeytinyağı işlikleri ile Arete Kulesi'nin yer aldığı zeytinyağı üretim köyü Lyrboton Kome Antik Kenti'ne ulaşıldı.
Akdeniz Belediyeler Birliği ve Kepez Belediye Başkanı Hakan Tütüncü, evlerin, hamamların, kiliselerin, mezarların, zeytinyağı işliklerinin ve Arete Kulesi'nin bulunduğu geniş bir alana sahip Lyrboton Kome Antik Kenti'nin hikayesini anlattı. Yaklaşık 7 yıl önce buranın varlığından haberdar olduklarını söyleyen Tütüncü, "Yıllardır buralarda define avcıları dediğimiz kimseler izinsiz çalışma yapmışlar. Bölge halkının bunları bize aktarması ile inceleme çalışması başlattık" dedi.
Tütüncü, sözlerini şöyle sürdürdü:
Lyroboton Kome Antik Kenti Kazı Bilimsel Danışmanı Prof. Dr. Nevzat Çevik de alanda yaptıkları kazı çalışmalarında bölgenin hikayesine ilişkin önemli bilgilere ulaştıklarını söyledi. Antik kentin hikayesinin 'Arete' isimli bir kadın ile başladığını anlatan Çevik, şu bilgileri verdi: "Arete hanım, güçlü bir kadın, bu şehrin de varlık sebebi. Şehrin kurgusunda, özellikle zeytinyağı vakfının kuruluşunda, yaşatılmasında önemli rolü bulunuyor. Arete Kulesi'ni yaptırıp İmparator Domitian'a ve Perge Artemisi'ne adamış ve zeytinyağı yerleşiminin organizasyonunu başarmış ve en önemlisi zeytin vakfı kurarak üretimi kurumsallaştırmıştır. Vakıf ve üretim köyü sahipliği ve kontrolü Arete ile başlayıp kızı Kille ve sonrasındaki nesillerle devam etmiştir. Bölgede kadın egemenliğini görüyoruz."
- Prof. Dr. Çevik, antik kentte yüzden fazla zeytinyağı işliği, Roma dönemi hamamı ve Bizans dönemi 5 kilise, sivil konutlar, Arete Kulesi kalıntıları bulunduğunu belirtti.
Kalıntıların çok geniş bir alana yayıldığını ifade eden Çevik, çok sayıda zeytinyağı işliğinin bulunmasının bölgenin önemli bir zeytinyağı üretim merkezi olduğunu gösterdiğine işaret etti.
Çevik, "Kazılarda ortaya çıkan eserler, mezarlar, mimari yapılar bizim önemli bir yerleşim alanında bulunduğumuzu gösteriyor. Burası yüzyıllardır duruyordu ama kimsenin haberi yoktu" dedi.
