Faizlerde indirim furyası başladı: Gözler Merkez Bankası'na çevrildi

TCMB 19 Eylül Perşembe günü saat 14.00'te faiz kararını açıklayacak.

Avrupa Merkez Bankası (ECB), Avro Bölgesi'ndeki ekonomik yavaşlamaya ve düşen enflasyona karşı faiz oranlarında indirime gitti. Bu hamle, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) eylüldeki toplantısında faiz indirimi beklentisini artırdı. Avrupa'daki ekonomik destek arayışlarının sürdüğü bu dönemde, TCMB'nin de faiz politikaları merakla bekleniyor. Küresel ekonominin dönüşümünü ve büyük merkez bankalarının hamlelerini değerlendiren Yeni Şafak yazarı Doç. Dr. M. Levent Yılmaz, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) faiz kararına yönelik beklentilerini paylaştı. Yılmaz, ağustos enflasyonu açıklandıktan sonra yayımlanan rapordaki bir ifadenin beklentilerin farklılaşmasına neden olduğunu belirtti.

Avrupa Merkez Bankası (ECB), 12 Eylül'de açıkladığı para politikası kararlarıyla, mevduat faiz oranını yüzde 3,75'ten yüzde 3,50'ye düşürdü. Ayrıca, refinansman faizi ve marjinal borçlanma faizinde uzun zamandır planlanan teknik bir ayarlamayla 60 baz puanlık indirime gidilerek, refinansman faizi yüzde 3,65’e, marjinal borçlanma faizi ise yüzde 3,90’a çekildi.

Böylece, ECB yılın 6. toplantısında, refinansman ve marjinal borçlanma faizlerinde Mart 2016'dan bu yana, mevduat faizinde ise Eylül 2019'dan bu yana ikinci kez indirim yaptı.

ECB, Haziran 2024’te 5 yıllık aradan sonra ilk kez 3 temel politika faizini 25 baz puan indirmişti.

Bu son karar, Avro Bölgesi'nde yavaşlayan ekonomik büyüme ve bankanın yüzde 2'lik hedefi doğrultusunda gerileyen ağustos ayı enflasyonunun ardından alındı.

ABD ile getiri farkı iyice arttı

Bankanın bu kararıyla ABD ile arasındaki getiri farkı da arttı. Fed Temmuz 2023'ten bu yana politika faizini yüzde 5,25 ila 5,5 aralığında tutuyor.

Enflasyonun Fed'in yüzde 2'lik hedefine yaklaşması ve ekonomik yavaşlamaya dair bazı işaretlerin ortaya çıkmasıyla 17-18 Eylül’de toplantısında politika faizini 25 baz puan düşürmesi bekleniyor.

ECB söz konusu kararla, Avro Bölgesi'nde Ekim 2022’de yüzde 10,6 ile zirveye ulaşan yıllık enflasyonun ağustosta yüzde 2,2’ye düşmesine tepki vermiş oldu. Orta vadede yüzde 2'lik enflasyon hedefleyen ECB'nin tahminlerine göre bu hedef uzak değil.

Yüksek enflasyonla faizleri artırarak mücadele eden ECB, Temmuz 2022'den bu yana art arda 10 toplantıda faiz oranlarını 450 baz puan artırmıştı.

Eylül 2023'teki toplantısında mevduat faizini yüzde 4'e yükselten Banka, ekim, aralık, ocak, mart ve nisan toplantılarında değişikliğe gitmedi. Bu durum tüketiciler için kredi maliyetlerini artırırken, imalat, inşaat ve diğer sektörlerdeki yatırımları daha pahalı hale getirerek ekonomiyi yavaşlatıyordu.

Avro Bölgesi'nde enflasyon 2022 yazında keskin şekilde yükseldiğinde, ECB faiz oranlarını artıran son büyük merkez bankalarından biri olmuştu.

Küresel ekonomi Kovid-19 salgınından çıkarken enflasyon yükseldiğinde Fed, ECB’nin harekete geçmesinden 4 ay önce Mart 2022'de faizleri artırmaya başladı. Bugün ise Fed faiz indirimi için beklemede kalırken,

ECB’nin, büyük merkez bankası olarak ikinci faiz indirimine öncülük ediyor olması dikkati çekiyor.

Yeni makroekonomik tahminler

Karar metninde Bankanın yeni makroekonomik tahminlerine de yer verildi. Buna göre, ECB bu yıl ve gelecek yıl için manşet enflasyon tahminlerini korudu.

ECB'nin manşet enflasyon tahmini haziran tahminlerine göre değişiklik göstermedi.

ECB, manşet enflasyonun 2024'te ortalama yüzde 2,5, gelecek yıl yüzde 2,2 ve 2026'da yüzde 1,9 olacağını öngördü.

ECB’nin Avro Bölgesi'nin gıda ve enerji hariç tutularak hesaplanan çekirdek enflasyon oranı tahmini 2024 için yüzde 2,8’den 2,9’a; 2025 için de yüzde 2,2’den 2,3’e yükseltildi. 2026 yılı için de yüzde 2’lik çekirdek enflasyon tahmini sabit kaldı.

Avro Bölgesi'nde GSYH büyümesinin 2024'te yüzde 0,8, 2025'te yüzde 1,3 ve 2026'da yüzde 1,5 ile bankanın haziran projeksiyonlarından biraz daha düşük gerçekleşmesi bekleniyor.

Ekonomistler, ECB Yönetim Kurulu’nun 12 Aralık'ta faiz oranlarını potansiyel olarak çeyrek puan daha düşürmeden önce 17 Ekim'de tekrar bir araya geldiklerinde duraklayıp durmayacakları konusunda bölünmüş durumda.

'Yeniden yapılanma dönemi'

Doç. Dr. M. Levent Yılmaz

, küresel ekonominin dönüşümünü, büyük merkez bankalarının hamlelerini değerlendirdiği Yeni Şafak'taki köşe yazısında Merkez Bankası'nın alacağı pozisyona ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Yılmaz'ın yazısı şöyle:

"Küresel ekonominin son birkaç on yıl içerisindeki en kritik dönemlerine şahitlik ediyoruz. Doğru bildiğimiz pek çok şeyin değiştiği, dönüştüğü ve başkalaştığı bir dönemdeyiz. 2008 Küresel Finansal Krizi sonrası devam eden sürecin pandemi ve sıcak savaşların da etkisi ile yerleşik iktisadi anlayışta derin kırılmalara neden olduğu bir sorgulama dönemindeyiz. Bu dönem bir yandan kırılganlıkları artırırken diğer yandan da “yeni normal” olarak ifade edebileceğimiz bir yeniden yapılanma dönemi olarak da adlandırılabilir.

Avrupa ekonomisini desteklemeye çalışıyor

Elbette değişim ve dönüşüm uzunca bir döneme yayılan bir süreç. Bu süreç içerisinde de pek çok işi “eskiden olduğu gibi” yaparak eskiden elde edilen sonuçları elde etmeyi beklemek aşırı iyimser bir yaklaşım olarak düşünülmeli. Buna ekonomi politikaları da dahil.

İşte böyle bir dönem içerisinde başta Fed ve ECB gibi büyük merkez bankaları da dahil olmak üzere pek çok merkez bankası da kendisini yeni normale adapte etmeye çalışıyor. Ancak unutmamak lazım ki geçiş dönemleri her zaman belirsizlikle doludur ve sancılı geçer.

Bu sancılardan bir tanesi de merkez bankalarının devam eden yüksek enflasyona rağmen faiz indirimi yapma zorunluğu doğurmasıdır.

İşte böyle sancılı bir dönemde enflasyon henüz hedefe gelmemişken Avrupa Merkez Bankası son üç ayda iki kez faiz indirimi yaparak stres altında olan Avrupa ekonomisini desteklemeye çalışıyor.

Geçtiğimiz Çarşamba günü ECB piyasa beklentileri ile paralel bir şekilde 25 baz puan daha indirime gitti. İndirim kararını açıkladığı metindeki şu ifadelere rağmen:

“Yurt içi fiyat baskıları hala yüksek. Ücretler hala yüksek hızda artıyor.”

ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell

Fed'in son 3 toplantıda faiz indirmesi bekleniyor

Diğer yandan ABD Merkez Bankası Fed’in de bu ayki toplantısında faiz indirimi yapması neredeyse kesinleşti. ABD yıllık enflasyonu son 3,5 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 2,5’e gerilerken enerji ve gıda fiyatlarını içermeye çekirdek enflasyon ise yıllık yüzde 3,2 seviyesinde. Eğer sıra dışı bir gelişme yaşanmazsa

Fed’in bu yıl eylül ayı da dahil olmak üzere kalan 3 toplantıda da faiz indirmesini bekliyoruz.

TCMB ne yapacak?

Peki böyle bir süreçte TCMB ne yapacak? Aslına bakarsanız bir süre bu yılın son çeyreğinde TCMB’nin de faiz indirimlerine başlayacağına kesin gözüyle bakılıyordu. Ancak Ağustos enflasyonu açıklandıktan sonra yayımlanan Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’ndaki

“enflasyonun ana eğiliminin kayda değer bir değişiklik sergilemediği”

şeklindeki ifade beklentilerin farklılaşmasına neden oldu.

Buradan yola çıkarak ilk faiz indiriminin 2025 yılının ilk çeyreğine kalabileceğine yönelik değerlendirmelerin sayısı arttı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan

Oysa Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan bu yıl Nisan ayında düzenlenen IMF- Dünya Bankası olağan toplantılarında yaptığı konuşmasında

“Para politikamızı Fed ve ECB bu yıl hiç faiz indirmeyecekmiş gibi yapıyoruz”

diyerek Fed’in ve ECB’nin faiz indirimlerinin de alacakları kararda önemli bir değişken olacağı sinyalini vermişti. Piyasalar bu ifadeyi Fed’in ve ECB’nin faiz indirimlerinin TCMB’ye de indirim için alan açabileceği şeklinde yorumlamıştı.

Faiz indirimi için uygun tarih

Bugün geldiğimiz noktada artık daha çok içerideki verilere odaklı değerlendirmeler yapmanın daha uygun olduğunu belirtmekte yarar var. Diğer yandan reel sektörün durumunu da göz önünde bulundurarak öneri seti geliştirmenin daha doğru olduğunu düşünüyorum. Hâl böyle olunca da

doğru doz ve hızda bu yılın son çeyreğinin faiz indirimlerine başlamak için uygun olduğu kanaatimi evvelki yazılarımda olduğu üzere yeniden kayda geçirmekte fayda olduğu ifade etmeliyim."

TCMB faiz kararını perşembe günü açıklayacak

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan başkanlığında 19 Eylül Perşembe günü toplanacak. Aynı gün saat 14.00'te faiz kararı açıklanacak.

Geçen ay gerçekleştirilen PPK toplantısında politika faizi yüzde 50 seviyesinde sabit tutulmuştu.

Politika faizi cari ay sonu beklentisi yüzde 50

TCMB, reel ve finansal sektör temsilcileri ile profesyonellerden oluşan 64 katılımcıyla gerçekleştirdiği eylül ayı Piyasa Katılımcıları Anketi'ni yayınladı. Buna göre, politika faizine ilişkin cari ay sonu beklentisi yüzde 50 olurken 3 ay sonrası için beklenti yüzde 46,48'e düştü. 12 ay sonrası için politika faizi beklentisi de yüzde 33,30'dan yüzde 31,66'ya geriledi.