Çarklar böyle döndü

Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) 15 Temmuz 2016’da giriştiği Türkiye'yi işgal girişimi millet dayanışmasıyla bertaraf edildi. Demokrasiye karşı gerçekleştirilen hain kalkışmanın birçok alanda olduğu gibi ekonomide de olumsuz etkileri oldu. Geçen senenin ilk yarısında gelişmekte olan ekonomilerden pozitif yönde ayrışarak yüzde 4,9 büyüyen Türkiye ekonomisi, 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle geçici de olsa olumsuz etkilendi. 2016’nın üçüncü çeyreğinde ekonomi yüzde 1,8 daraldı ve Temmuz ayında yüzde 10,7 olan işsizlik oranı yıl sonunda yüzde 11,9’a çıktı. Yılın ikinci yarısında Türk lirası dolar karşısında yaklaşık yüzde 25 değer kaybetti. 3,94 lira seviyesinden dönen dolar, 3,55 liradan alıcı buluyor. Bu dönemde makroekonomik göstergelerin birçoğunda negatif yönde gelişmeler yaşandı.

Bu gelişmeler karşısında, hükümetin süratle aldığı tedbirler sayesinde darbe girişiminin ekonomi üzerindeki olumsuz etkileri bertaraf edilip, tekrar olumlu bir ivme yakalandı. Merkez Bankası, bankalara döviz ihtiyaçları konusunda açık çek verdi. Bu kapsamda, bankalara gerekli likiditenin limitsiz olarak sağlanacağını ve gün içi likidite imkanının komisyon oranının sıfır olarak uygulanacağını duyurarak büyük paniği önledi. Merkez Bankası, sıkı para politikasını Temmuz’dan sonra da sürdürdü.

Saldırıya uğrayan tek ekonomik kuruluş olan Borsa İstanbul darbe girişiminin ardındaki ilk işlem gününde hiçbir sorun yaşamadan işlem gördü. Kayıplarını kısa sürede telafi eden borsa, ilerleyen aylarda bütün zamanların rekorunu kırdı. BIST, 15 Temmuz ihanetine inat geçtiğimiz haftayı 105 bin 175 puandan kapatarak adeta parmak ısırttı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çağrısıyla vatandaşlar, darbeden sonraki günlerde 10 milyar dolar bozarak TL’ye destek verdi. Derecelendirme kuruluşlarının propagandasına karşı bakanlıklar ve iş dünyası Avrupa ve ABD’de karşı lobi yaptı. Türkiye’deki yatırım ortamını anlatan çalışmalar meyvelerini vermeye başladı. Erdoğan’ın geçtiğimiz şubat ayının ilk haftasında yaptığı istihdam seferberliğinin ardından 4 ay gibi kısa bir sürede bir milyon 200 bin kişi istihdam edildi.

Darbe girişimi sonrası güveni yeniden tesis etmek, üreticiyi ve tüketiciyi cesaretlendirmek için ağustos ayından itibaren ekonominin desteklenmesine yönelik birçok düzenleme hayata geçirildi. Özel sektör yatırımlarını canlandırmak ve istihdamı artırmak için firmalara ilave teşvikler sağlandı. Hükümet, ekonomideki yavaşlamaya ve işsizlikteki artışa karşı alınacak önlemleri Aralık 2016’nın başında duyurdu. “İşletmelere kredi kolaylığı, işgücü piyasasının desteklenmesi, yatırımların teşviki ve kamu bütçesinde tasarruf” konularını içeren paketteki düzenlemeler ekonomiye büyük katkı sundu.

Maliye Bakanlığı ekonomideki olumsuz etkileri en aza indirmek, daha fazla üretim ve istihdam için maliye politikasını etkin bir şekilde kullandı. İç talebi canlandırmaya yönelik olarak sektörel vergi indirimleri yapıldı. Üretimin desteklenmesi ve talebin canlanmasına dair düzenlemelerin her biri için ayrı ayrı ve özel çalışmalar yapıldı. İşletmelerin vergi ve prim borçları yapılandırıldı. Kredi Garanti Fonu ve KOSGEB aracılığıyla krediye erişim arttırıldı.

Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ), Türkiye’yi işgal girişiminde bulundu. Darbe girişimi milletin karşı çıkmasıyla başarısız oldu.

Merkez Bankası darbe etkisine karşı ilk tedbiri bankalarla birlikte aldı. 16 Temmuz sabahı bütün ATM’ler parayla doldurularak. Bu psikolojik eşik toplumsal rahatlık sağladı.

Merkez Bankası, finansal piyasaların etkin işleyişinin sürdürülmesi amacıyla bir dizi tedbir açıkladı. Bankalara istedikleri kadar döviz verebileceği konusunda teminat verdi.

Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu negatif izlemeye aldığını açıkladı.

Darbe girişimi sonrası faizleri yükseltmesi beklenen Merkez Bankası; aksine faiz indirimlerine devam etti. Koridorun üst bandını yüzde 9’dan yüzde 8,75’e çekti.

Türkiye’de olağanüstü hal (OHAL) kararı alındı. Aynı gün S&P, Türkiyenin kredi notunu ‘BB+’dan ‘BB’ye düşürdü, not görünümünü ise ‘negatif’ olarak belirledi.

Emlak Konut, çözüm ortağı olduğu 26 projede uzun vadeli ve düşük faizli kampanya başlattı. Yoğun ilgi üzerine kampanyanın süresi 31 Aralık’a kadar uzatıldı.

Moody’s, takviminde yer alan Türkiye’ye yönelik değerlendirme yapmadı.

Hükümet, hükümet yaşı ilerlemiş 1 milyona yakın ticari aracın ÖTV’siz yenilenmesine imkan tanıyan düzenleme yaptı. Minibüs, taksi ve servis yapan esnaf araçlarını 30 Haziran 2019’a kadar yenilenebilecek.

Derecelendirme kuruluşu Fitch Türkiye’nin kredi notunu ‘yatırım yapılabilir’ seviyede olan ‘BBB-’ olarak teyit etti. Not görünümünü ‘durağan’dan ‘negatif’e çevirdi.

Merkez Bankası faiz koridoru üst bandını 25 baz puan daha düşürerek yüzde 8,5’e çekti.

Rusya ile Türkiye arasındaki sorunların aşılmasının ardından charter seferleri başladı.

TÜİK, Türkiye ekonomisinin ikinci çeyrekte (Nisan,Mayıs,Haziran) yüzde 3,1 büyüdüğünü açıkladı.

Merkez Bankası faiz indirimlerini sürdürdü. Marjinal fonlama oranı yüzde 8,50’den yüzde 8,25’e çekildi. Bu kararla Türkiye'de “tarihin en dar faiz koridoru” oluştu.

Moodys, Türkiye’nin kredi notunu bir basamak indirerek ‘Baa3’ten ‘Ba1’e çekti, not görünümünü ise ‘durağan’ olarak belirledi. Böylece Türkiye’nin kredi notu yatırım yapılabilir seviyenin altına indi.

Hükümet, 2017-2019 dönemini kapsayan ‘Orta Vadeli Programı (OVP) revize etti. Buna göre; 2016 büyüme oranı tahmini yüzde 4,5’ten yüzde 3,2’ye çekti.

Türkiye ile Rusya arasında ortak yatırım fonu kurulmasına ilişkin ortak bildiri imzalandı.

Merkez Bankası faiz oranlarını değiştirmedi. Banka böylece, Mart ayından itibaren devam eden faiz indirimlerini 7 ay sonra durdurdu.

Standard & Poors, Türkiye’nin kredi notu olan ‘BB’yi teyit ettiğini açıkladı. Ayrıca not görünümünü de ‘negatif’ten ‘durağan’a yükseltti.

Merkez Bankası banka nezdinde Türk Lirası cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıklara ödenen faiz oranlarında önemli bir değişiklik yaptı. 1 Ocak 2017den itibaren üç ayda bir ödeneceği ve bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının 400 baz puan eksiği olarak belirleneceği açıkladı.

Bakanlar Kurulu, Türkiye’ye turist getiren hava yolu şirketlerine verdiği 6 bin dolarlık yakıt desteğini 2017 sonuna kadar uzattı. Bu adım sektöre büyük moral oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, vatandaşlara ‘döviz bozdurun’ çağrısı yaptı. TL'ye destek kampanyasında vatandaşlar 10 milyar doları bozdu. 3 Aralık Moodys, Türkiyenin kredi notu gözden geçirme tarihini takvimden çıkardı.

Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya; döviz kurunun iktisadi temellerden belirgin şekilde kopması, finansal istikrara dair risk oluşması gibi durumlarda buna kayıtsız kalmayacakları uyarısında bulundu.

TÜİK, Türkiye ekonomisinin yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1,8 küçüldüğünü açıkladı. Ekonominin 27 çeyrek süren kesintisiz büyüme serisi darbenin etkisiyle kesintiye uğradı.

83.067 puana çıkan Borsa İstanbul, 6 ay sonra 15 Temmuz öncesi seviyeyi aştı. 15 Temmuz 2016 seviyesi olan 82.623 puanı aşan BİST, o gece kendisini işgale gelen darbeci hainlere en güzel cevabı verdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ‘istihdam seferberliği’ çağrısında bulundu. Bunun üzerine Türk iş dünyası 4 ayda 1 milyon 200 bin kişi istihdam etti.

Hükümet, ihracata ve lojistik sektörüne destek amacıyla TIR başına 900 litre mazot desteği vereceğini açıkladı.

Finansmana kolay erişim için Kredi Garanti Fonu'nun kefaleti devreye sokuldu ve 250 milyarlık finansman sağlandı.

TÜİK, Türkiye ekonomisinin dördüncü çeyrekte (Ekim,Kasım,Aralık) yüzde 3.5, 2016 yılının tamamında ise yüzde 2.9 büyüdüğünü açıkladı.

Borsa İstanbul 94 bin 635 puanla tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.

Beyaz eşya ve elektrikli ev aletlerinde ÖTV’nin sıfır, mobilyalarda KDV’nin yüzde 8 olarak uygulanması süresi 30 Eylül’e kadar uzatıldı.

TÜİK, Türkiye ekonomisinin bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 5 büyüdüğünü açıkladı. Bu oran Türkiye’de ekonomi çarklarının hain darbe girişiminden önceki iki çeyrekten daha hızlı döndüğünü göstermesi bakımından önemli.

Borsa İstanbul önceki gün, hem de 15 Temmuz ihanetinin birinci yıl dönümünde haftayı 105 bin 175 puandan kapattı. Son bir yılda 22 bin 552 puan yükselen borsa, yatırımcısına yüzde 27,9 kazandırdı.