Bakanlık erken uyarı sistemlerini devreye alıyor: Muhtemel taşkınlar 72 saat önceden tahmin edilebilecek

Tarım ve Orman Bakanlığı, taşkınların yol açabileceği muhtemel hasarların minimuma indirilmesi amacıyla taşkın tahmini ve erken uyarı sistemlerini peyderpey havzalarda uygulamaya almaya hazırlanıyor.

Bakanlık, ülkede taşkın riski bulunan yerleşim yerleri ile tarım arazilerinde zararları en aza indirebilmek için çalışmalar yürütüyor.

Söz konusu planların hazırlanmasına 2016'da başlandı. Bu yıl itibarıyla Yeşilırmak, Ceyhan, Seyhan, Büyük Menderes ve Küçük Menderes'in de aralarında olduğu 24 havzada çalışmalar tamamlandı.

Avrupa Birliği IPA-II Programı kapsamında 2021'de Meriç-Ergene Havzası Taşkın Yönetim Planı'nın Hazırlanması Projesi de başlatıldı ve çalışmalar sürüyor.

Taşkın tahmini ve erken uyarı sistemi çalışmaları

Muhtemel taşkının zamanı, yeri ve etkilerini 12 ila 72 saat önceden tahmin ederek, gerekli uyarıların yapılması, böylece can ve mal kayıplarının önlenmesi amacıyla Taşkın Tahmini ve Erken Uyarı Merkezi (TATUM) kurulmuştu. 2021-2023 yıllarında yürütülen çalışmalarla modellemede kullanılacak Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü ve Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) veri setlerinin oluşturulan sisteme entegrasyonu sağlandı.

Seçilen 15 pilot alt havzada, hidrolojik ve hidrodinamik modelleme çalışmalarıyla izleme-değerlendirme ve raporlama çalışmalarının yürütülebileceği internet ara yüzü oluşturuldu.

Pilot projeyle çalışmalarına başlanan Ulusal Taşkın Tahmini ve Erken Uyarı Sistemi'nin 2026'ya kadar 6 nehir havzasında yaygınlaştırılması ve 2024-2028 yıllarında 25 nehir havzasında tamamlanması planlanıyor.

Su seviyeleri gözlem istasyonlarıyla takip ediliyor

Ayrıca DSİ tarafından, taşkın ve rüsubat kontrolüne yönelik yürütülen yapısal tedbirlere ek olarak Taşkın Erken Uyarı Sistemi (TEUS) Projesi kapsamında da seviye gözlem istasyonları (SGİ) kurulmasına yönelik çalışmalar başlatıldı.

Bu kapsamda, özellikle yerleşim yerleri içinden geçen, taşkın riski arz eden akarsular üzerinde kurulmaya başlanan ve gerçek zamanlı veri sağlayan SGİ'ler vasıtasıyla akarsu yataklarındaki su seviyeleri takip ediliyor.

SGİ'lerden elde edilen su seviyesi verilerinin, riskli bölgelerdeki vatandaşların uyarılması ve gerekli tedbirlerin alınması amacıyla taşkın uyarılarından sorumlu kurumlara aktarılması planlandı. 2024 sonuna kadar 533, 2026 sonuna kadar ise toplam 723 TEUS istasyonu kurularak, önceden uyarı yapılıp vatandaşların can ve mal güvenliğine gelebilecek hasarlar minimuma indirilecek.

Öte yandan, taşkınların etkilerinin asgari seviyeye düşürülebilmesi, dere yataklarına yapılan müdahalelerin önlenmesi ve taşkın riskinin yapılacak tüm çalışmalarda dikkate alınması amacıyla gerekli mevzuatın hazırlanması için de çalışmalar devam ediyor.

Su yapılarına gelecek akımın tahmini için model oluşturuldu

Akım Tahmin ve Havza Optimizasyon Modeli (ATHOM) sayesinde, barajlarda her gün yenilenen meteorolojik ve hidrolojik tahminlerle özellikle taşkın mevsiminde baraj ve mansap güvenliğini sağlayacak şekilde taşkın riskini azaltan optimum işletme politikalarını oluşturma imkanı getirilecek.

DSİ tarafından geliştirilen Taşkın Arıza ve Müdahale Mekansal Bilgi Sistemi (TAMBİS) internet ve mobil uygulama olarak tasarlandı. Revizyon çalışmaları süren uygulama sayesinde vatandaşlar taşkınları ihbar edebilecek. Bunun yanında uygulama üzerinden geçmiş taşkınlar, işletmeye açılmış taşkın kontrol tesisleri ile akarsu yataklarına yapılan müdahaleler gibi bilgilere ulaşılabilecek.