Bilindiği üzere her üç sosyal güvenlik kurumunda da yurtdışı ve askerlik sürelerinin borçlanılması uygulaması mevcut. Bu durum, norm-standart birliği yönünden isabetli bir gelişmedir. Ancak askerlik borçlanması uygulamasındaki farklılıkların da giderilmesi gerekmektedir. Her kurumun uygulama birliği tek çatı oluşumuna geçişte çok yararlıdır.

1)Yurtdışı sürelerinin borçlanılması:

Yabancı ülke vatandaşı olduktan sonra Türk vatandaşlığından çıkıldığında, eğer çifte vatandaşlıktan yararlanılmıyorsa, Türkiye'de yurtdışı borçlanması yapılamaz. Çifte vatandaşlıktan yararlanılıyorsa veya Türk vatandaşlığı sürüyorsa yurtdışı borçlanması yapılabilir.

3201 sayılı yasaya göre; Yurt dışında çalışmış veya ev kadını olarak bulunmuş ve 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşları, isterlerse bu sürelerin tamamını veya bir kısmını, her gün için 5 Dolar üzerinden borçlanabilirler. (10.05.2005 tarih ve 25811 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 2005/8776 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile günlük 2 Amerikan Doları olan tutar, 5 Amerikan Dolarına çıkarılmıştır)

3201 sayılı yasanın 4958 sayılı yasanın 56. maddesiyle değişik 3. maddesine göre,

a)Halen yurt dışında bulunanlardan, yurt dışına çıkmadan önce Türkiye'de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışması olmayanlar Sosyal Sigortalar Kurumu'na yazılı olarak müracaat etmek suretiyle borçlanabilirler. Hak sahiplerinin borçlanması da mümkün. Yurtdışında çalışmakta iken veya yurda dönüş yaptıktan sonra ölenlerin hak sahipleri, ilgili sosyal güvenlik kuruluşuna müracaat etmek suretiyle bu kanunla getirilen haklardan yararlanırlar.

b)Borçlanma talebi dilekçesine, yurt dışı çalışma belgesi, onaylı nüfus hüviyet cüzdanı örneği, pasaportun künye bölümü ile yurda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren sayfalarının noterlikçe onaylı örneğinin eklenerek ilgili sosyal güvenlik kuruluşuna başvurularak yurtdışı hizmetlerinin borçlanması yapılabilir.

Levent ALTIN: Yurtdışında geçen sürelerini borçlanarak Türkiye'de emekli olmak isteyenler ile ilgili olarak SSK, Almanya'daki hangi kurumlardan hangi bilgileri talep ediyor ve bu bilgileri talep ederken karşı tarafa hangi gerekçeyi beyan ediyor?

Mustafa ARKLAN (ÖĞRETMEN): Babam 1971-1975 yılları arasında Almanya'da çalışmış, kesin dönüş yapıp emekli keseneklerini geri almış. Şu an SSK isteğe bağlı sigorta yatırıyor. Almanya'da geçen çalışma sürelerini Türkiye'de borçlanabilir mi?

Almanya'dan kesin dönüş yapanların yurtdışı borçlanması

Mustafa ARKLAN isimli okuyucumuzun babasının başvurusu halinde, Almanya'da 1971-1975 yılları arasında çalışmış, bu hizmeti sonrasında yurda kesin dönüş nedeniyle primlerini Almanya'dan geri almış, bu dönüş sonrasında borçlanma dilekçesi vermemiş olması nedeniyle, borçlanma hakkının ortadan kalktığı SSK tarafından belirtilecektir. Anayasa Mahkemesi'nin kararına rağmen, SSK, halen borçlanmayı kabul etmemekte, ancak kişisel olarak dava açarsanız ve lehte karar alırsanız kabul etmektedir.

Almanya ile geçerli olan sosyal güvenlik anlaşmasına göre taraflardan birindeki sigortalılık başlangıcı, diğer ülkede de sigortalılık başlangıcı olarak kabul edileceği maddesi bulunmakta; dolayısıyla sigortalılık primlerinin geri alınması ve Türkiye'de borçlanılmaması yurtdışı hizmetleri nedeniyle gün sayısının olmamasına neden olmakta ancak sigortalılık başlangıcının olmaması anlamına gelmemektedir.

SSK Başkanlığı'nın 31.05.2004 tarih ve 8-19 sayılı genelgesinde, 08.05.1985 tarihli ve 3201 sayılı kanunun 3. maddesinin, Anayasa Mahkemesi'nin 25.04.2003 tarihli gerekçeli kararına istinaden, 4958 sayılı kanunun 56. maddesi ile yeniden düzenlendiği ve bu düzenlemeyle, yurttaşlarımıza yurtdışında bulundukları sırada 3201 sayılı kanuna göre borçlanabilme hakkı tanınmıştır. Söz konusu genelgede, düzenleme yapılmadan önceki 3. madde ile yurtdışı hizmet borçlanması yapılabilmesi, yurda kesin dönüş tarihinden itibaren iki yıllık süre içinde müracaat edilmesi şartına bağlandığı, bu sürenin kanunen kesin ve hak düşürücü bir süre olduğundan, ihya edilmesinin mümkün olmadığı hükme bağlanmıştır.

Okuyucumuzun babası, Almanya'dan yurda kesin dönüş yaptığında Almanya'daki primlerini iade aldığına göre, bu sürenin dikkate alınması mümkün değildir. Ancak, Almanya'dan kesin dönüş yaptığında Almanya'daki primlerini iade almamış olsaydı, başlangıç tarihi olarak dikkate alınabilecekti. Kısaca, Almanya çalışmasının sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilebilmesi için, prim iadesi alınmamış olması gerekmektedir.

Kurumların uygulamalarına göre, 1975 tarihinde yurda kesin dönüş yapıldığın, iki yıllık hak düşürücü süre içerisinde yurtdışı hizmet borçlanması isteğinde bulunmayarak borçlanma hakkını yitirenlerin yeniden yurtdışında çalışmaları halinde eski hizmetlerini 3201 sayılı kanuna göre borçlanmaları mümkün değildir.

Bilindiği üzere 6 Ağustos 2003 tarihli 4958 sayılı kanun ile değişik 3201 sayılı Yurtdışı Borçlanması Kanunu gereğince artık yurda kesin dönüş şartı ve kesin dönüşten itibaren 2 yıl için müracaat şartı yok. Buna rağmen sosyal güvenlik kurumları (SSK, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı) 24 Nisan 2001'den önce yurda kesin dönüş yaptıkları halde, 2 yıllık süre içerisinde yurtdışı hizmet borçlanması müracaatında bulunmayanların yurtdışı hizmet borçlanma isteklerini kabul etmemektedir. Ancak 24 Nisan 2001'den önce kesin dönüş yapmış, ama borçlanma için başvurmamış olanlar, iş mahkemelerine dava açtıklarında davaları kazanmakta ve mahkeme yoluyla borçlanabilmektedir. Bu konuda birçok karar var. İstanbul 6. İş Mahkemesi'nin 2004/120 Esas, 2004/827 Karar ve 9 Eylül 2004 tarihli kararını Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2004/11519 esas ile 14 Şubat 2005 günü onamış. Ayrıca, aynı mahkemenin 2004/121 esas ve 2004/828 karar sayılı, 9 Eylül 2004 günlü kararını da aynı daire 2004/11517 esas ile 14 Şubat 2005 günü onamıştır. Bu kararların metni elimde yok.

Bu durumda, okuyucumuzun babasının yurtdışı borçlanması yapabilmesi için SSK'ya başvurup alacağı olumsuz cevaba göre, iş mahkemesinde dava açması ve kazanması gerekmektedir.

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan