HAMBURG (Almanya)- 11 Eylül'de yaşananlar dünyanın her tarafında 'şok' etkisi bıraktı; ama en çok etkilenen ülke Almanya değilse bile, eylemlerle en derinden sarsılan kentin Hamburg olduğuna hiç kuşku yok... Televizyon ekranlarından dünyaya yayılan çöken ikiz kuleler manzarasıyla birlikte, Hamburglular, eylemlerden 'sorumlu' olduğu açıklanan gruptan altısının yıllardır kendi kentlerinde yaşadıklarını, kentin medâr-ı iftiharı Teknik Üniversite'nin öğrencisi olduklarını öğrendiler...

Olayları en baştan itibaren çok yakından izleyen ünlü bir Alman meslektaş, o ilk günü, "Eylemlerden sadece beş saat sonra, Hamburg polisi, sonradan 'eylemci' ilân edilen Arap öğrencilerin evlerini basmıştı bile" sözleriyle anlattı. Aynı meslektaş, aradan dokuz ay geçtikten sonra, bugün, "Eylemler ve eylemcilerle ilgili bildiklerimiz, bilinmeyenler yanında hiç değerinde" itirafında bulunuyor... 11 Eylül'den söz açıldığında adı mutlaka gündeme gelen Muhammed Atta'nın üniversitedeki tez hocasının, öğrencisinin 'eylemci' olduğuna hâlâ inanmadığını da yine aynı meslektaştan öğreniyorum...

Dokuz ay doğum için bile yeterli bir süre; 11 Eylül'ün üzerinden geçen aylardan sonra, hemen herkes, "Ne oldu?" sorusunu yeniden sorup önyargılardan uzak cevaplar aramaya çalışıyor. Bu soruya sağlıklı cevap vermek özellikle Almanlar için gerekli. İki milyondan fazlası Türkiye'den gitme üç milyon civarında Müslüman yaşıyor Almanya'da çünkü. Başlarda 'konuk işçi' statüsündeki yabancıların çoğu, ya vatandaş statüsünü kazandı, ya da kazanmak üzere...

Alman başbakanı Gerhard Schröeder, eylemlerden hemen sonra, sıcağı sıcağına, "Amerika'nın her bakımdan yanındayız" açıklamasını yapmıştı. O günlerin şoku yüzünden çok fazla dikkat çekmeyen bu peşin teslimiyet, şimdilerde yerini derin düşünceye bırakmış görünüyor. Almanlar, İslâm Dünyası ile aralarını açan bu ilk tespitin doğru olup olmadığını sorguluyorlar. Bu sorgulama henüz bir devlet politikasına dönüşmüş, ya da elle tutulur sonuçlar vermiş değil; ancak arayışın ciddiyeti her bakımdan kendini belli ediyor...

Almanya, sömürgeci geçmişleri yüzünden İslâm Dünyası'yla erken tanışmış ve uzun yıllar ilişki içinde olmuş İngiltere ve Fransa'dan farklı bir ülke. Alman toplumu, 'Hıristiyan olmayan yabancı' ile, ilk kez, Türkler'in çalışmak üzere ülkelerine gelmesiyle tanıştı. Buna karşılık, İslâm Dünyası ile bilimsel anlamda en ilgili ülkelerin başında, geleneksel olarak, Almanya geliyor; İslâm Tarihi, hukuku, tefsir ve hadis gibi İslâmî bilimler alanında dev eserler bırakmış Alman müsteşrikler var. Hemen bütün Alman üniversitelerinde, en itibarlı alanların başında 'İslâmî ilimler bölümü' geliyor... Almanya, hâlâ, o eski 'Oryantalist' geleneğe uygun olarak, İslâm Dünyası'nın dillerini öğrenmeyi teşvik ediyor...

Burada görüştüğüm İslâm ve İslâm Dünyası ile ilgili Alman bilimadamlarının çoğunu, son dokuz ayın gelişmelerinden olağanüstü rahatsız buldum. Biri, "Her bilinmeyeni din ile irtibatlamak bir Batı alışkanlığıdır; 11 Eylül, bu yüzden, hiç düşünülmeden 'İslâm' ile ilintilendi" diyor hayıflanarak... Bu tespitte bulunan bilimadamı, "Çok karmaşık sebepleri görmezden gelerek verilmiş kararların acısını uzun yıllar çekeceğiz" de diyor...

Alman devlet sistemiyle içiçe bilinen bir başka bilimadamı daha da suçlayıcı konuşmaktan kendini alamıyor. İtibarlı bir araştırma kurumunun başındaki bu bilimadamına göre, Alman hükümeti sağduyusunu yitirmiş görünüyor. "Bir önceki cumhurbaşkanı Herzog döneminde, İslâm ve İslâm Dünyası'na dönük gerçek bir ilgi, diyalog arayışı vardı; Cumhurbaşkanı Rau dönemi bu açıdan bir talihsizlik" kanaatini ondan duyuyorum.

Bu tür görüşlerin 11 Eylül'den en fazla etkilenen kent Hamburg'da dile getirilmesi her bakımdan önemli. 11 Eylül konusunun her yönünü iyi bilen meslektaş, "Eylemcilerin adlarını duyar duymaz, şuradaki liman mahallesine koştum" diyor çalıştığı derginin çok katlı binasının penceresinden ötelere işaret ederek...

Anladığım şu: Almanlar, 11 Eylül sonrası politikalarını yeniden değerlendirme arayışındalar. Bu çok önemli bir gelişme.

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu