Tarihin karanlık sayfaları arasında kilitli kalmış olan Kağıthane-Kemerburgaz-Ağaçlı-Çiftalan Demiryolu, birkaç insanın özverili çalışmasıyla günışığına çıktı. Demiryolu bugün neredeyse ortadan kalkmış olsa da, en azından fotoğrafları, geçtiği istikamet ve geride kalan birkaç parça iz bulunmuş durumda.

Demiryolu güzergahında iz süren dört özverili insan Kağıthane Belediye Başkanı Arif Calban, Basın Danışmanı Hüseyin Irmak, Prof. Dr. Emre Dölen ve Mert Sandalcı, uzun süre gözlerden uzak kalan hummalı bir çalışmanın ortağı oldular. Bu çalışmanın neticesinde 1914-1916 arasında, Çiftalan ve Ağaçlı'dan çıkartılan linyit kömürünü İstanbul'a taşımak için, Enver Paşa'nın talimatıyla ve tamamen Türk mühendislerinin yönetiminde yaptırılan demiryolu kısmen de olsa ortaya çıkartıldı.

Kağıthane Demiryolu'nun ortaya çıkartılmasında Prof. Dr. Emre Dölen ve Mert Sandalcı'nın büyük bir etkisi oldu. Emre Dölen'in elinde bulunan ve dedesinin bir zamanlar görevli olarak çektiği fotoğraflar demiryolunu keşfetmeye yönelik çalışmaların temelini oluşturdu.

Tarihe bırakılan belge

Bu hattın fotoğraflarını 1916'da çeken Mukadder Dölen, tarihe önemli bir belge bıraktı. Emre Dölen için bu keşif gezilerinin anlamı, 83 yıl sonra dedesinin izinden giderek onun varlığını yıllar sonra bir kere daha hissetmekti. Araştırma sürecinde, demiryolu hakkında o günleri bilen yaşlılardan bilgi almak ve yıllar sonra aynı yerlerde bir keşif yapmak üzere çıkılan bir gezide ıssız ormanın içindeki hat takip edilerek atılan her adımda dedesinin çektiği fotoğraf kareleri, onunla birlikte yürüyordu.

Demiryolunun izinde...

Mert Sandalcı da 1996 yılında bir kartpostal satıcısından aldığı 12 fotoğrafın ardı sıra çıkmıştı bu keşif gezisine. Bu fotoğraflar onu önce Emre Dölen'e, sonra ikisini birlikte Kağıthane Belediyesi'ne ulaştırdı. Demiryolunun varlığını öğrenen Başkan Arif Calban ve Basın Danışmanı Hüseyin Irmak, tarihin sarı yaprakları arasında kalmış bir demiryolunu bir an önce bulmanın heyecanına katıldılar. Keşif gezilerinde demiryolunun güzergahının bazı bölgelerde iyice belirgin olduğu anlaşıldı. Bulunan 3 adet kilometre taşı, işçi lojmanlarının ve ahşap köprülerin kalıntıları tarihi bir tanık gibiydiler.

YENİDEN İNŞASI İÇİN PROJE

Hemen hemen her şeyiyle belirgin hale gelen demiryolu, bugün yeniden inşa edilmeyi ve İstanbul halkını Karadeniz'e ulaştıracak bir güzergah olmayı bekliyor. Kağıthane Belediyesi bu amaçla hazırladığı projeyi başta İstanbul Büyükşehir Belediyesi olmak üzere çeşitli yerlere sunmuş durumda. Demiryolu hattı kaynaklarda "Karadeniz Sahra Hattı" veya "Haliç-Karadeniz Sahra Hattı" olarak geçmektedir.

Demiryolu hattı 62 km

Demiryolu'nun başlangıç noktası Haliç'in sonundaki Silahtarağa mevkiidir. Demiryolu buradan Kağıthane Deresi'ni izleyerek Pirgos'a (Kemerburgaz) ulaştıktan sonra 19. kilometrede iki kola ayrılıyor. Batıdaki kol, Kağıthane Deresini izlemeyi sürdürerek Uzundere ve Ağaçlı'da Karadeniz kıyısına ulaşmaktadır. "Suilahtarağa-Ağaçlı" toplam hat uzunluğu 43 kilometredir. Doğudaki kol ise Belgrad Ormanı'nın içinden Ortadereyi izleyerek Çifttalan'da Karadeniz kıyısına ulaşmaktadır. Bu hattın uzunluğu 14 kilometredir. Her iki kolun uzunluğu Karadeniz kıyısından giden 5 kilometrelik bir hatla birbirine bağlanmış, böylece Kemerburgaz'dan sonra bir çember oluşturan demiryolunun toplam uzunluğu 62 kilometreyi bulmuştur.