ABD olası bir Irak operasyonunda İspanya'dan Çin'e kadar bütün hava hareketlerini izleme yeteneğine sahip Eskişehir'deki Harekat Merkezi'ni kullanacak. ABD, NATO bünyesinde görev yapan Eskişehir Birleştirilmiş Bölge Hava Harekat Merkezi'ne taşınıyor. Eskişehir'deki Herakat Merkezi'nin Afganistan operasyonu öncesi Suudi Arabistan'ın, Sultan Prens Hava Üssü'nü kullandırmama kararı üzerine gündeme geldiğine dikkat çekilirken, Suudi Arabistan'daki merkezin Eskişehir'deki merkezden oldukça küçük olduğu belirtildi.

1 Eylül 1999'da Eskişehir Fidanlık mevkiinde faaliyete başlayan merkez yer altında bulunuyor. Komutanlığını bir korgeneralin yaptığı merkezin komutan yardımcısı ise tümgeneral rütbesinde bir ABD'li subay. 90 metre çapında, 15 metre yüksekliğinde bir yarım küre içine inşa edilen merkez üç kattan oluşuyor. Merkezde Türkiye'nin yanısıra ABD, Norveç, İtalya, Almanya, Yunanistan, Macaristan ve İspanya'dan asker bulunduruyor. Askeri yetkililer, ABD'den gelen askeri heyetin merkezde incelemelerde bulunacağını, ayrıca ABD'nin buraya 30 subay göndereceği belirttiler.

Dev bir merkez

NATO ile ortaklaşa kullanılan Harekat Merkezi, NATO'nun en güneyindeki hareket merkezi olma özelliğini de taşıyor. Dünyada sadece 6 ülkede bulunan Harekat Merkezi Yunanistan Larissa'da da bulunuyor. Avrupa, Asya, Afrika ve Ortadoğu'daki bütün hava harekatlarını kontrol etme kabiliyetine sahip olan merkez, adeta bir uzay üssünü andırıyor. Uydu bağlantısı ile çalışan merkez, olası nükleer, kimyasal ve biyolojik saldırılara karşı dayanıklı durumda. Girişin iki kapıdan oluştuğu belirtilirken, ikinci çelik kapının birinci kapı 'kilit' durumuna geldikten sonra açıldığı öğrenildi. Alınan bilgiye göre birinci kat 2 bin 900 metrekarelik bir alana sahip. Değerlendirme merkezi olarak adlandırılan bu alandan sonra ikinci kata inildiğini belirten kaynaklar, ikinci katın 2 bin 100 metrekare, en alt kattaki katın ise bin 100 metrekare olduğunu ifade ettiler.

Avrupa kaldırmak istedi

ABD'nin, merkezin kullanılması için Türkiye'ye başvuruda bulunduğu ve talebin Kasım ayındaki Milli Güvenlik Kurulu toplantısında karara bağlandığı bildirildi. Merkezin kullanılması için bir kararname hazırlayan hükümet, bu kararnameyi 8 Aralık 2001 tarihinde imzaya açtı. Kararnamede şu görüşlere yer verildi: "Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanlığı Birleşik Hava Harekat Merkezi Mutabakat Muhtırası kapsamında, Türkiye'ye ev sahibi ülke desteği verilmesine ilişkin birleştirilmiş Hava Harekat Destek Düzenlemesi'ni, hükümet adına müzakere etmeye ve imzalamaya Hava Kuvvetleri Komutanlığı Harekat Başkanı Tümgeneral Hasan Aksay yetkili kılınmıştır."

Harekat Merkezi'nin NATO'ya üye AB ülkeleri tarafından kapatılmak istendiği ortaya çıktı. Türkiye'nin AGSK'daki tavrından rahatsızlık duyan ülkeler Yunanistan'ın da teşvikiyle merkezin kapatılması için girişimde bulunduğuna ilişkin bilgi veren kaynaklar, merkezle ilgili toplantının 2001 yılı 'Temmuz'unda yapıldığına dikkat çektiler. NATO'nun İtalya'daki Güney Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanlığı Karargahı'nda alınan karar, NATO Karargahı'na iletiliyor ancak Türkiye, ABD ve İngiltere karara karşı çıkıyor.