Çağımızın popüler teknolojisi yapay zeka, kütüphanecilik ve kültürel miras alanında önemli işlere imza atmaya başladı. “Uluslararası Kütüphane ve Teknoloji Festivali” kapsamında beş gün boyunca derinlemesine ele alınan yapay zeka, yazıtların çözümlenmesinden sanat eserlerinin kataloglanması ve dijitalleştirilmesine kadar pek çok işte adından söz ettiriyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca 60. Kütüphaneler Haftası kapsamında düzenlenen “Uluslararası Kütüphane ve Teknoloji Festivali” sona erdi. Rami Kütüphanesi’nde “Dijital Geleceğin Anahtarı: Yapay Zeka Temelli Akıllı Kütüphaneler” ana temasıyla düzenlenen etkinlik, kütüphane hizmetlerini yapay zekayla erişilir hale getirmeyi amaçlıyor. Beş gün boyunca sektörden ve akademiden isimler bu konuları ve yapılması gerekenleri masaya yatırdı. Yapay zeka, sanal ve artırılmış gerçeklik, hologram gibi teknolojilerin meraklılarıyla buluştuğu festivalde; bilgi güvenliği, akıllı mimari, robotik, kodlama geliştirmeye yönelik atölye ve paneller de düzenlendi.
Kültür sanat alanında yapay zeka kullanımının da ele alındığı panelde kültürel mirası koruma ve dijitalleştirmenin güncel örnekleri paylaşıldı. Festival katılımcılarından Necmettin Erbakan Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Yusuf Uzun’la, yapay zekanın kültürel mirasın korunması, restorasyonu ve erişimi gibi alanlarda nasıl kullanıldığını konuştuk. Uzun, derin öğrenme algoritmaları kullanılarak eski yazıtların çözümlenmesi, antik şehirlerin haritalanması ve sanat eserlerinin kataloglanması alanlarında sağlayacağı kolaylığa dikkat çekti.
ANTİK METİNLERİ ÇEVİRİYOR
Uzun, ülkemizde ve dünyada kültürel mirasın devamlılığına yapay zekanın katkısını şöyle örnekledi: “Çatalhöyük gibi önemli arkeolojik alanlarda yapay zeka destekli görüntü işleme teknikleri kullanılarak kazı çalışmaları ve buluntu analizleri yapılıyor. Ülkemizdeki müzelerde yapay zeka tabanlı ziyaretçi rehberliği sistemleri de oldukça gelişti. 2020’de İstanbul Teknik Üniversitesi bir proje kapsamında, geleneksel Türk el sanatları eserlerini yapay zeka teknikleriyle dijital ortama aktardı. İspanya’nın UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Altamira Mağarası’nın restorasyonu sırasında yapay zeka, duvar resimlerini detaylı bir şekilde tarayarak, korunmasına yardımcı oldu. Fransa’daki Louvre Müzesi’nde ziyaretçilere sanat eserleri hakkında bilgi veren yapay zeka destekli rehberlik sistemleri bulunurken; ABD’deki Metropolitan Sanat Müzesi’nde eserlerin dijitalleştirilmesi ve kataloglanması için, Japonya’da ise antik metinlerin çevirisi ve restorasyonunda yapay zekadan yararlanıldı.”
REHBERLİK SİSTEMİ KURULABİLİR
Yalnızca kültürel miras alanında değil, turizmden kütüphaneciliğe kadar daha birçok alanda yapay zeka destekli teknolojilerden yararlanılabileceğini belirten Uzun, sağlayacağı kolaylıkları şöyle sıraladı: “Turizm endüstrisinde yapay zeka tabanlı rehberlik sistemleri kullanılabilir. Yapay zekayla kültürel mirasın sanal gerçeklik ortamlarında sunulması mümkün. Örneğin, tarihi mekanların 3D modellerinin oluşturulması ve sanal turların düzenlenmesi gibi.”
