Hem sıcak hem de don vurdu: Yüzde 50 kayıp bekleniyor

Sezon başında kaliteli ve verimli hasat yapmayı planlayan birçok üretici, havanın soğuk olmasıyla gelişen donun mağduru oldu.

Don sebebiyle; domates, biber, fasulye, salatalık, kabak, ayçiçeği, pancar ve mısırlar büyük oranda zarar gördü.Eskişehir’de don nedeniyle yüzlerce dönümlük tarım ürünü etkilenirken, bazı çiftçilerin zararlarının 150-200 bin lira civarında olduğu öğrenildi. Hasar gören ürünlerin düzelmesinin güç olduğu tahmin edilirken, üretici don olayının sigorta kapsamına alınmasını istiyor. Aniden gelişen bu doğa olayı karşısında çaresiz kalan üretici yardım bekliyor.

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Tepebaşı Ziraat Odası Başkanı Süleyman Buluşan, don olayının Eskişehir genelinde hissedildiğini belirterek, donun TARSİM kapsamına alınması gerektiğini söyledi.

Zarar tespit çalışmalarının başladığını bildiren Başkan Buluşan, Eskişehir olarak genellendirecek olursak bütün ilçelerimizde bu don olayını yaşadık. Mısır, ayçiçeği, domates, biber, salatalık ve kabakta bunları yaşadık. Bugün Alpu, Çifteler, Seyitgazi başta olmak üzere ilçelerimizde genel olarak bir don sıkıntımız var. Zarar tespitini de tarım ilçe müdürlüklerimiz yapıyor. Önümüzdeki 10 gün içinde bu tespit işi biter diye düşünüyoruz. Tabi burada mısır için yüzde 50 dönüşme ihtimali var. Tekrar düzelebilir ama çok hasar görmüş yerler var.

Bu nedenle biz mısırda geri dönüşün yüzde 50 sağlanacağını düşünüyoruz ama fidelerde mümkün değil. Bu yüzden burada yapılması gereken don olayının bir şekilde TARSİM’e alınması. Biz bunu hem Türkiye Ziraat Odası Birliğimize, hem de gerekli mercilere bildirdik. Mesela ağaç fidanı don olayında TARSİM’e giriyor ama normal fide girmiyor. Yani üretimde hiçbir şeyi ayırt etmememiz lazım. Çünkü biz üreticiyiz, üretmeyi seviyoruz ve üretmeye de devam edeceğiz.

Çünkü ülkemizde tarım ile ilgili artık bazı şeyleri aşmamız gerekiyor. Bir don olayına takılı kalmamamız lazım. Bunun gibi tarıma destek verilmeli. Bir an evvel çözüm bulunması lazım. Çünkü şu an üreticimizin 100 bin, 150 bin lira gibi zarar söylemesi kolay değil. 2-3 aylık bir hadise bu. Bundan dolayı bir destek verilmeli ve el atılmalı bu konuya diye konuştu.

Kişi başına 100-150 bin lira çim masrafı olduğunu aktaran Gürbüz Aydemir isimli üretici, Cuma günü sabahleyin başlayan soğuktan etkilenen bölgelerimiz var. Bu bölgeler içinde özellikle sebze ağırlıklı ürünlerimiz soğuk gördü. Önlem alabildiğimiz yerler var, alamadığımız yerler var. Üstünü örtebildiğimiz kadar örttük ama örtemediğimiz yerler gitti. Biz devletimizden banka ile ilgili sigortalarımızdan zararımızın karşılanmasını istiyoruz. Çünkü banka bunu yaparken işin içine doluyu sokup, soğuğu sokmadığı için bundan yararlanamıyoruz. Kişi başı minimum 100-150 bin lira çim parası var. Bunların nisan ayından bu yana hazırlanıp, tarlasını sürüp, işçisini çalıştırması işin içinde değil. Bu saatten sonra çimlerin geri telafisi çok zor çünkü sürenin sonuna geldik. Şu anda bitti. Sadece elimizde seralara ikinci ürün olarak ektiğimiz şeyler var. Onun dışında şu anda çim arıyoruz. Biz devletimizden şu andaki don olayından dolayı Eskişehir’de sebze işi ile uğraşan vatandaşlarımıza yardım etmesini bekliyoruz şeklinde konuştu.

Mısırda yüzde 50 verim kaybı yaşandığını ve don olayının sigorta kapsamına alınmasını istediklerini aktaran Mehmet Öltörü isimli üretici ise Tepebaşı bölgesinde mısır üretimi yapan çiftçilerimizin tarlalarında aşırı hava değişimi ve don olayının yaşanması sebebiyle yüzde 50 verim kaybı yaşadı. Yüzde 80 olan yerler de var ama genele bakarsak yüzde 50. Çiftinin zaten kazanacağı örneğin yüz dekarlık bir alanda 30 dekarsa, bunu da hava muhalefetinden dolayı kaybetti. Biz buraları önlem olarak TARSİM’den sigortalatıyoruz. Sigorta da maalesef don olayı ile ilgilenmiyor. Bu konuyla alakalı don olayının TARSİM kapsamına alınmasını bekliyoruz. Biz senelerdir bunu yaptırıyoruz ama maalesef hiçbir zaman don olayını içeriğe katmıyorlar dedi.

Son olarak pancar, domates ve biber üreten çiftçiler için çok geç olduğunu aktaran Öltörü şunları söyledi;

Mısır ekimi için geç değil ama pancar ekimi, domates ekimi için geç. Biber ekimi, bahçe türünde çalışan arkadaşlar için çok geç. Bu sene yevmiyelerini, günlüklerini kurtarabilirlerse ne mutlu onun dışında 1 lira kazançları olmaz.

Antalya’nın Kumluca ve Finike ilçelerinde 15 – 20 Mayıs tarihlerinde yaşanan ani sıcaklık yükselmelerinden narenciye ve zeytin bahçeleri etkilendi. Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökce, rekoltede yüzde 50’lik bir düşüş beklendiğini söyledi.

Kumluca ve Finike ilçelerinde portakal, mandalina, limon ve zeytin meyveleri çiçek açıp tam meyve vermeye hazırlandığı dönemde meydana gelen ani ve aşırı sıcak hava, meyvelerin yanmasına neden oldu.

Konuyla İlgili açıklama yapan Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökce, “16 -21 Mayıs’taki aşırı yüksek sıcaktan dolayı narenciye ve zeytinde yüzde 50 kaybımız var. Daha fazlası da var bunun, şu an bizim gördüğümüz yüzde 50 civarında. Bu yıl zeytin hasadımızı da etkileyecek. Sofralık zeytin ve zeytinyağında da sıkıntı çekeceğiz. Finike Kumluca portakalını raflarda çok az göreceğiz. Bu sıcak çarpmasının TARSİM kapsamına alınmasını devletimizden ve TARSİM yetkililerinden arz ediyoruz” çağrısında bulundu.

Üretici Selehattin Ergen ise, “16 – 20 Mayısta bölgemizde ve ilçemizde yaşanan aşırı sıcaktan dolayı ürünlerimiz kalmadı denecek kadar az. Portakal ağaçlarımızdaki meyvelerimiz döküldü. Bu yıl Finike Portakalı yok denecek kadar az. Çok mağdur durumdayız” dedi.

Ziraat Mühendisi Ahmet Dumanoğlu da, “16 – 20 Mayıs tarihleri arasında Türkiye’de çok anormal bir sıcak oldu. Çöl sıcakları denen bir sıcak oldu. Bu sıcakların ani şok etkisi ile narenciye bahçelerimizdeki meyvelerde yüzde 60’a kadar oranda meyve dökümü oldu. Bu şu demek oluyor ki, çok değerli olan Finike portakalımızın raflarda çok az miktarda bulunacağını gösteriyor. TARSİM özellikle bunu kabul etmiyormuş. Ben diyorum ki bu da bir doğal afettir. Bununla ilgilenmelerini istiyoruz. Çünkü narenciye ve zeytin üreticilerimiz ciddi anlamda bir mağduriyet yaşamaktadırlar” ifadelerinde bulundu.

Antalya Ticaret Borsası (ATB) Mayıs ayı Meclis Toplantısı Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığında online yapıldı. Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Meclis’te kente, tarıma ve ekonomiye ilişkin değerlendirmelerde bulundu. “Eşini benzerini yaşamadığımız zor günler geçiyoruz” diyerek sözlerine başlayan Çandır, bir yandan sağlığını korumaya çalışan insanların diğer yandan işini korumaya, ayakta kalmaya çalıştığını söyledi. Çandır, “Umuyorum ki, bu zor günleri kısa sürede geride bırakırız” dedi. Çandır, Meclis’te tarım sektörünün durumunu özetledi. Çandır, yaşanan ani yüksek sıcaklık, gece gündüz sıcaklık farkının artması ve fırtınanın henüz çiçeklenme ve meyve tutum dönemini yaşayan ağaçlarda ciddi sıkıntılara neden olduğunu belirtirken, bazı meyvelerde verim ve kalite kaybı olduğunu bildirdi. Portakalda söz konusu nedenlerle yüzde 20 ürün kaybı yaşandığını kaydeden Çandır, zeytinde ise yüzde 30 civarında ürün kaybı beklendiğini bildirdi. Çandır, “Hava şartlarının henüz çiçeklenme aşamasında olan ya da meyveye durmuş ağaçları etkilemesi nedeniyle bu yıl portakal ve zeytini biraz pahalı yiyeceğiz” dedi. Çandır, don nedeniyle açık alandaki bazı ürünlerde de zarar oluştuğunu söyledi.

Antalya Valisi Münir Karaloğlu, geçen hafta yaşanan Afrika sıcakları ile sonrasındaki fırtınanın, narenciye ve zeytin başta olmak üzere çiftçiye büyük zarar verdiğini söyledi. Antalya Tarım ve Orman İl Müdürü Gökhan Karaca, zararın yüzde 25-30 civarında olduğunu aktardı.

Yaşanan zararla ilgili açıklamada bulunan Vali Münir Karaloğlu, “Geçen hafta şehrimizde hissedilen Afrika sıcaklıkları narenciye ve zeytin başta olmak üzere çiftçimize zarar verdi. Çiftçimize geçmiş olsun. Tarım ve Orman Müdürlüğü ekiplerimiz hasar tespit çalışmalarına devam ediyor. En kısa sürede çalışmaları tamamlamayı hedefliyoruz. Aşırı sıcakların narenciye bahçelerine zarar verebileceğini geçen hafta Antalya'da etkili olan Afrika sıcaklarında öğrendik. Tekrar çiftçimize geçmiş olsun diliyorum" dedi.

Antalya Tarım ve Orman İl Müdürü Gökhan Karaca, Afrika sıcaklarının özellikle portakal ve Washington türü portakalda meyve dökülmesine yol açtığını belirterek, “Bu dönemde son 75 yılın en sıcak günleri yaşandı ve bölgelere göre değişmekle birlikte portakal ve narenciye bahçelerinde ortalama yüzde 25-30 civarında zarar sözkonusu. Ekiplerimizin zarar tespit çalışmaları devam ediyor" diye konuştu.

Ürünü zarar gören çiftçilerin Ziraat Bankası ve tarım kredi kooperatiflerine borçlarının ertelenebileceğini ve bu konuda kanuni düzenlemenin de bulunduğunu anlatan Karaca, aşırı sıcakların Hatay'dan başlayıp Adana, Mersin, Antalya ve Muğla illerindeki narenciye bahçelerinde zarar oluşturduğunu dile getirdi.

Karaca, Antalya'da ise Manavgat, Serik, Aksu, Kumluca ve Finike bölgelerinde narenciye bahçelerinde meyve dökülmeleri yaşandığını kaydetti.

Portakal ve narenciye bahçelerine zarar veren aşırı sıcakların olağanüstü bir doğa olayı olduğunu belirten AK Parti Antalya Milletvekili Atay Uslu ise şöyle dedi:

“Portakal boncukları yanmış ve dökülüyor. Zarar tespit çalışmaları devam ediyor. Sıcaktan zarar görülmesi olayı da TARSİM gündemine ilk defa gelen bir konu oldu. Daha önce hep soğuk nedeniyle yaşanan zararlar karşılanıyordu. Sıcak nedeniyle portakal ve narenciye üreticilerimizin zararlarının da karşılanması noktasında hem Tarım ve Orman Bakanımız hem de Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) genel müdürümüzle görüşmeler yaptık. Hatta Tarım Bakanlığı zararın tespiti ve sıcaklıklar nedeniyle oluşan bu tür zararlar sebebiyle bir Bilim Kurulu oluşturdu. Yaşanan bu olağanüstü doğa olayının verdiği zarar nedeniyle portakal ve narenciye rekoltesinde ciddi bir düşüş bekliyoruz."

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM) Merkez Bahçeleri Sorumlu Şefi Erhan Kara, Afrika sıcakları ve şiddetli fırtına nedeniyle greyfurt, portakal, mandalina gibi ürünlerin dalında kuruduğunu, sonrasında ise bir bir yere döküldüğünü söyledi.

Kara, "Normalde ağaçlarımız hasat zamanında ağaç başına 300 kilo meyve verecekti. Ancak bu olaydan sonra meyve verimi üçte iki oranında azaldı. Haziran ayında ağaçlar zaten meyve dökümü yapardı. Haziranda meyve dökümü de olduğunda, bu verimin daha da düşmesini bekliyoruz. Şu anda BATEM'e ait meyve bahçelerinde verim yüzde 80 oranında düştü" diye konuştu.

Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Ali Çandır, yaşanan ani yüksek sıcaklık, gece gündüz sıcaklık farkının artması ve fırtınanın henüz çiçeklenme ve meyve tutum dönemini yaşayan ağaçlarda ciddi sıkıntılara neden olduğunu belirtirken, bazı meyvelerde verim ve kalite kaybı olduğunu kaydetti.

Portakalda sözkonusu nedenlerle yüzde 20 ürün kaybı yaşandığını kaydeden Çandır, zeytinde ise yüzde 30 civarında ürün kaybı beklendiğini kaydetti. Çandır, “Hava şartlarının henüz çiçeklenme aşamasında olan ya da meyveye durmuş ağaçları etkilemesi nedeniyle bu yıl portakal ve zeytini biraz pahalı yiyeceğiz" dedi. Çandır, don nedeniyle açık alandaki bazı ürünlerde de zarar oluştuğunu söyledi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye'de 2019 yılında 4 milyon 679 bin 721 tonluk narenciye üretimi gerçekleşti.

Bunun 1 milyon 817 bin tonu portakal, 1 milyon 550 bin tonu mandalina, 1 milyon 50 bin tonu limon, 260 bin tonu greyfurt ve 2 bin 303 tonu da turunç oldu.

2019 yılı narenciye üretimi 2018'e göre yüzde 8.8 oranında arttı.

Türkiye'deki portakal üretiminin yüzde 30'una denk gelen 508 bin 903 tonu Antalya'da üretildi. Türkiye'de 2019 yılında toplam 1 milyon 525 bin ton zeytin üretimi oldu. Bu üretimin ise yüzde 5'ine denk gelen 70 bin 129 tonu Antalya'da üretildi.