Ücretli izin ve ücretsiz izin nedir?

Milyonlarca çalışanın kafasını karıştıran ücretli ve ücretsiz izin türlerine açıklık getirmekte fayda var.

Pek çok kurumsal şirket sözlü olarak izin alma yöntemini değil de belli bir kurala uygun olarak o izinler çerçevesinde çalışanın izin almasını önemser. İzin kurallarını da buna göre belirler. Bu yüzden çalışanların ücretli ve ücretsiz izinler hakkında bilgi sahibi olması çok önemli.

Ücretli izin hakları

İş Kanununda düzenlenen işçinin ücretli izin hakları aşağıda belirtilmiştir.

– Kanunun 27'nci maddesi uyarınca; işten çıkacak veya çıkarılacak işçiye ihbar süresi içinde işverenin iş saatleri içinde herhangi bir ücret kesintisi yapmadan iş arama izni vermesi gerekir. İş arama izni günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse bunu toplu olarak kullanabilir.

– Kanunun 46'ncı maddesi uyarınca; İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde, işçilere haftalık 45 saatlik çalışma süresini doldurmuş olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi ve çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretinin işçiye tam olarak ödenmesi gerekir.

– Kanunun 53'üncü maddesi uyarınca; işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmesi ve yıllık izin dönemine ilişkin ücretin işçi izine başlamadan önce peşin olarak ödenmesi veya avans olarak verilmesi gerekir. İşçinin kıdemine göre verilecek izin İşçilerde Yıllık Ücretli İzin Süreleri sayfasında yer almaktadır. Kanunun 103'üncü maddesi gereğince yıllık ücretli izin kullandırılmayan her işçi için 285 TL idari para cezası uygulanır.

– Kanunun ek 2'nci maddesi uyarınca işçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde 5 gün, eşinin doğum yapması hâlinde 5 gün, en az yüzde 70 oranında engelli çocuğu veya süreğen hastalıklı çocuğu olan işçiye bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde 10 güne kadar ücretli izin verilmesi gerekir.

Ücretsiz izin hakları

İş Kanunda düzenlenen işçinin ücretsiz izin hakları şunlar:

– Kanunun 74'üncü maddesi gereğince; kadın işçinin doğumdan önce 8 hafta (çoğul gebelik halinde 10 hafta), doğumdan sonra 8 hafta çalıştırılmaması gerekir. Bu 16 haftalık (çoğul gebelik halinde 18 haftalık) sürenin tamamlanmasından sonra işçi isterse 6 aya kadar ücretsiz izin verilmesi gerekir. İşçi istediği halde bu izni vermeyen işverene Kanunun 104'üncü maddesi gereğince bin 560 TL idari para cezası uygulanır.

– Kanunun 56'ncı maddesi uyarınca; yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olan işçilere istemleri ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile toplam dört güne kadar ücretsiz izin verilmesi gerekir.

Yukarıda belirtilenler dışında İş Kanununda işçilerle ilgili olarak herhangi bir ücretsiz izin düzenlemesine yer verilmemiş. Yukarıda belirtilen iki hal dışında işçinin veya işverenin ücretsiz izinle ilgili talepleri, işçi ile işveren arasındaki anlaşmaya bağlı.