Dünya ekonomisi 3'ten büyüktür!

Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) 15 Temmuz'daki hain darbe girişiminin başarıyla püskürtülmesinin ardından ivme kaybı yaşamadan büyüme hızını arttıran Türk ekonomisi, çeşitli uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının hedefi altında.

FETÖ'nün ekonomiye vuramadığı darbeyi manipülatif kararlarla vurmaya çalışan Moody's, Fitch Ratings ve Standard & Poor's, Türkiye'nin notunu düşerek 'kriz' algısı oluşturmaya çalıştığına işaret etmiştik.

19'ncu yüzyılın demiryolu dünyasında şirketlere kredi verilmesi sürecinin bir yansıması olarak batı menşei ile ortaya çıkan kredi derecelendirme kuruluşları, çıkış aşamasının ardından rüşvet ve şike gibi tartışmaların da odağı haline geldi. Kurucularının adını taşıyan ve günümüze kadar küresel ekonominin de etkisiyle sınırlarını geliştirerek günümüze gelen Moody's, Fitch Ratings ve Standard & Poor's'u ele alacağız.

-1860, Henry Varnum Poor.
-1909, John Moody.
-1913, John Knowles Fitch.

1960'lara dek şirketlere kredi verilmesi noktasında ekonomik fayda sağlayan kuruluşlar, bu dönemden itibaren 'kendi deyimleriyle' ivme kaybına uğradı. Bu üç büyük kredi derecelendirme kuruluşu bunun üzerine, kuruluş amacını revize ederek kredi almak için bono ve tahvil yayınlayandan da para almaya başladı.

*Fitch Ratings'in Londra'da ikinci bir merkezi de bulunmaktadır.

Günümüze kadar gelen bu kuruluşlar, verdikleri kredi notları bir ülkedeki yatırım ortamının risk seviyesini ifade ediyor. Verilen notlar ve yapılan değerlendirmeler, ilgili ülkenin yada şirketin borçlanmasının maliyetini, vadesini ve kalitesinin belirliyor. Öte yandan yabancı fonların ülkeye girişini etkileyen en önemli faktörler arasında da yer alıyor.

Türkiye, bu uluslararası kuruluşlarla ilk olarak 1989 yılında irtibata geçti. Kredi derecelendirme notunu alınması noktasında kurulan bu irtibatın ardından 1992 yılında ilk not açıklandı.

S&P'den sadece bir gün sonra Moody's, Türkiye'nin kredi notunun 'Baa3' olduğunu bildirdi. Fitch ise 10 Ağustos 1994 tarihinde Türkiye'nin kredi notunun 'B' olduğunu duyurdu.

Türkiye'nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 17 Nisan 1993 tarihinde şaibeli ölümünün ardından, Türk ekonomisinde negatif bir ivme kaydedildi. Gelişen süreç boyunca tüm çabalar yetersiz kalırken, Moody's gibi kuruluşlar Türkiye'nin kredi notunu düşürerek ekonomiye son darbeyi yaptı ve 1994 krizi patlak verdi.

Moody's Türkiye'ye 2. '94'ü yaşatmaya çalışıyor

Türkiye'nin kredi notu 2004 yılına kadar aynı seviyelerde kalırken, bu not 2004 yılında S&P tarafından 'BB-', 2005 yılında Moody's tarafından 'Ba3' ve Fitch tarafından 'BB-'ye yükseltildi.

Türkiye'nin kredi notunda en fazla değişiklik yapan kuruluş, 37 kez ile S&P olurken, Moody's ve Fitch Türkiye'nin notunda 21'er kez değişikliğe gitti.

Türkiye'ye yönelik kredi notları 2004'ten itibaren değişirken, 2008 yılında kuruluşların tarihi hatası ise bazı şeyleri gözler önüne serdi. 10 eylül 2008'de Moody's'ten 'pekiyi' notu alan Lehman Brothers, sadece 5 gün sonra iflasını açıklamıştı. Bu çelişik durum uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının varlığının sorgulanmasına neden oldu.

Finans çevrelerinin 'finansal kitle imha silahı' dediği Moody's, şirket tarihindeki skandallar zincirine yenisini ekledi. ABD Senatosu, Moody's'i 2008 krizini tetiklemekle suçluyor.

Darbecilerini Türk ekonomisine de yapmak istediği darbeye katkıda bulunan Standard & Poor's ve Moody's gibi kuruluşlar manipülatif kararlar ile uluslararası yatırımcıları Türkiye'den geri tutmak istedi ve Türk ekonomisini çökertmeye kalkıştı. Moody's'in Türkiye'ye yönelik olarak ortaya koyduğu bu karar, kısa süre içerisinde hükümet yetkililerinin yayınladığı verilerle birlikte yalanlandı.

Hazine Müsteşarlığı, önceki gün yaptığı 6,4 milyar liralık tahvil satışının ardından dün de 3,9 milyar lira tahvil için iki ihaleye daha çıktı. Her iki ihaleye gelen talep ve oluşan düşük faiz oranı, Türk tahvillerine ilginin Moody's'i dinlemediğini ortaya koydu.Hazine, dün düzenlediği 2 tahvil ihalesinde piyasaya toplam 3 milyar 955,6 milyon lira borçlandı. 5 yıl vadeli ilk ihalede basit faiz yüzde 9,08, bileşik faiz yüzde 9,28 oldu. Kamu kuruluşlarından gelen 550 milyon liralık teklifin tamamının karşılandığı ihalede, piyasa yapıcılarından net 5 milyar 721 milyon lira teklif geldi ve net 858,1 milyon lira satış yapıldı.

Günümüzde dünyada kredi derecelendirmesi yapan 150 civarında reyting kurumu var. Ancak dünyadaki bütün borçlanmanın yüzde 95'ini üç büyükler derecelendiriyor. Moody's ve S&P yüzde 40'ar piyasaya sahipken, Fitch, müşteri piyasasının yüzde 15'ini elinde tutuyor. Fitch, daha çok, Moody's ve S&P'nin notları uyuşmadığında devreye giriyor. Kredi bulma itibarı açısından, şirketlerin ve devletlerin, Fitch, Moody's veya S&P'den en az birini tercihen ise üçünün de notunu yanlarına almaları gerek.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının tüm bu zararlarına karşın, Türkiye başta olmak üzere İslam coğrafyasında 'İslami Derecelendirme Kuruluşu' beklentisi oluştu.

Malezya'da spesifik bir örneği olan bu kuruluşun 'faizsiz borçlanma senedi' gibi uygulamalar ile çalıştığı biliniyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz hafta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda, daha öncede uluslararası her platformda işret ettiği bir husus: "Dünya 5'ten büyüktür." Erdoğan'ın BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesine (ABD, Rusya, İngiltere, Çin, Fransa) işaret ettiği mevcut tablo ekonomide de geçerli durumda. 'Üç büyük' olarak anılan uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları Moody's, Fitch Ratings ve Standard & Poor's'un içinde bulunduğu ülke ekonomilerine operasyonel hedefler ve krizler ve piyasalardaki çelişkili etkisizliği, 'dünya ekonomisi 3'ten büyüktür' düşüncesini doğuruyor...