WASHINGTON- Görüşleriyle geçmiş ABD yönetimlerini etkilemiş bir Türkiye uzmanı, savaş ekseninde Türk-ABD ilişkilerini görüştüğümüzde, şimdilerde pek çok kişinin paylaştığı bir görüşü, "Ama, ben bunu 1 Mart'tan önce de savunuyordum" diyerek dile getirdi: "Washington'un savaşta Türkiye'ye ihtiyacı yoktu." Aynı uzmandan şu şaşırtıcı tespiti de dinledim: "Tezkere geçip kuzeyden cephe açılsaydı, ölü ve yaralı Amerikalı sayısı daha da fazla olabilirdi..."

Benzer bir durumla şimdi de karşı karşıyayız. Strateji uzmanlarının önemli bir bölümü, Washington'un, Irak'taki işgal yönetimini başarılı kılmak için başka ülkelere başvurmasını anlamakta zorlanıyor. Türkiye'ye dönük "Irak'a asker gönder" talebini anlamsız bulan pek çok Amerikalı uzmanla karşılaştım. Dışişleri bakanı Abdullah Gül'ün ziyaretini izleyen başka meslektaşların buradaki kaynaklarına dayanarak ilettikleri kanaat de aynı: "Washington Irak'ta Türkiye'ye muhtaç değil..."

Savaş hazırlıklarının yürütüldüğü günlerde Türkiye'de yaptığımız tartışmalardan epey farklı bir durum söz konusu. O günlerde, benim de aralarında bulunduğum pek çok yorumcu, strateji uzmanı ve askerî yetkili, "ABD için Türkiye'nin desteği hayati önemde; kuzey cephesiz savaş olmaz" görüşünü seslendirdi. Bu âfâkî bir iddia değildi tahmin edilebileceği gibi; uzun hazırlık yılları boyunca yazılmış 'Washingon damgalı' belgelere dayanıyordu. Savaş başladı ve "Türkiye'siz olmaz" görüşünü doğrulamayan gelişmeler yaşandı.

Muazzam savaş makinası ve ardındaki ekonomik güç düşünüldüğünde, "ABD Türkiye'ye muhtaç değil" iddiasının yabana atılamayacak bir değeri olduğuna inanmamız gerekiyor. Amerika başladığı işi, tek başına veya baştan itibaren kendisine destek vermiş ülkelerle birlikte sonuçlandırabilir gerçekten...

Gül'ün Washington'daki temaslarına damgasını vuran serinkanlılığın arkasında da Washington'un bu kendinden emin havası yatıyor olabilir. Irak'ta karşılaşılan paket direnişler yüzünden her gün birkaç Amerikan askeri hayatını yitirse, işgalin daha üç ayı dolmadan yönetici ekipte üçüncü değişiklik yapılma ihtiyacı duyulsa ve Baba Bush'un en yakını James Baker "Bremer'e yardım" amacıyla Irak'a gönderilmek istense bile, "Türkiye'nin desteğine Amerika muhtaç değil" tezi sakatlanmaz. Gönderecek daha çok askeri ve muharip gücü var ABD'nin; aksayan işleri doğrultacak organizasyon becerisi de... Hatta, yönetimi, bütünüyle 'özelleştime' yoluna gidip, Halliburton ve Bechtel gibi firmalara devredebilir de...

Sonradan açıkça ortaya çıktığı üzere, savaş sırasında Türkiye'nin desteğine ABD'nin ihtiyacı yoktu; bir çok uzmanın şimdi söylediği gibi, savaş-sonrası düzenlemeyi de, ABD, Türkiye'nin yardımı olmaksızın pekâlâ yapabilir. Türk dışişleri bakanına, muhatapları, görüşmelerde, "Türkiye'siz de olur" izlenimini verdiler; biraz da bu yüzden fazla bir üsteleme ve süre baskısı söz konusu olmadı.

Bu da, Türkiye'deki karar mercilerini rahatlatan bir durum. Lehte veya aleyhte karar verirken, 'bir müttefiği en fazla muhtaç olduğu anda yalnız bırakmak' gibi bir duygusallığa düşmeye gerek yok. İkili ilişkileri yeni bir tezkere testine tâbi tutmadan bu ihtilâftan sıyrılmanın yolu bulunuyor. Hükümetin bütün yapacağı, hiç bir oyalamaya gerek duymadan, işgalci gücün yardımına koşup koşmayacağına bir an önce karar vermesidir.

Sorun böyle algılanırsa, karar vermekte zorlanılmayacağı da açık. Irak'ta, bugün, ABD-İngiliz ortak işgal yönetiminin, güçten etkilenen bazı ülkelerin de katkıda bulundukları bir projeleri yürürlükte. Washington'un "Bizim askerler ölüyor, onların yerine Türk askerleri ölsün" diye bir hesabı olduğunu da ileri sürenler var, ama aslında, Bush yönetimi, AK Parti'yi "Bizimle beraber misiniz, yoksa dışarıda kalmak niyetinde misiniz?" siyasî sınavından geçiriyor. Hükümetin cevap vermesi gereken temel soru budur.

Ciddi bir soru, aynı ciddiyette bir cevabı da hak ediyor...

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu