Dışişleri bakanı Abdullah Gül'ün, Colin Powell ile birlikte çıktığı basın toplantısında, Türkiye'nin 'koalisyon' içinde yer aldığını söylemesi tartışmalara yol açtı. Gül'ün kendisi de sözlerinin etkisini sonradan azaltmak ihtiyacı hissetti.

Oysa, Türkiye, o sözlerden çok önceden beri, Irak Savaşı'nda ABD ile 'koalisyon' halinde. Beyaz Saray internet sitesine girildiğinde, 21 Mart 2003 tarihli 'Koalisyon ülkeleri' listesinde yer alan 40 küsur ülke arasında Türkiye'nin de bulunduğu görülecektir. Hükümetin Meclis'ten çıkardığı ilk tezkereyle birlikte ve özellikle hava koridoru açma izni veren üçüncü tezkereden sonra, Türkiye, ABD'nin oluşturduğu koalisyonun önemli ortaklarından biri.

ABD açısından, 'koalisyon ülkesi' olmak için, bir ülkenin cepheye asker göndermesi gerekmiyor. Lojistik ve istihbarat desteği, hava koridoru açmak, insanî yardım ve hatta siyasî destek bile 'koalisyon üyesi' görülmek için yeterli. "Lojistik destek" ve "İnsanî yardım" gibi kavramları son zamanlarda daha sık duymamızın sebebi bu... Koalisyon içinde yer almanın bir başka göstergesi de Iraklı diplomatların sınırdışı edilmesi; Ankara dün açıkladığı üç Iraklı diplomatı sınırdışı etme kararıyla bu şartı da yerine getirmiş oldu.

Afganistan'a açılan savaşta, ABD, neredeyse bütün dünyayı yanında bulmuştu; dikkatlerini Irak'a döndürdüğünde ise o geniş desteğin kaybolduğu görüldü. Ülkeler, Washington'un, ilân ettiği sebepleri aşan niyetlerle Irak'a saldırdığı kanaatindeler. Türkiye üzerinde uygulanan baskının benzerleri hemen her ülkeye karşı girişildiği halde, son sayıma göre ancak 49 ülke ABD'ye destek veriyor. Çekirdeğinde ABD ile İngiltere'nin bulunduğu 'koalisyon' geleneksel ABD müttefiklerinin pek çoğundan mahrum; Beyaz Saray, "Kendileri de geçmişte diktatörlük altında ezilmiş halkların ülkeleri bizimle" övüncüyle idare ediyor...

Bizde, "Amerika'yı öfkelendirmeyelim" havası pompalandığı için 'koalisyon içinde yer almak', etkili çevrelere göre, önem taşıyan bir özellik; oysa bazı ülkelerin adlarının koalisyon içinde geçmesi ciddi sıkıntılara sebep olabiliyor. Topraklarını ABD kullanımına açan Arap ülkeleri sözgelimi; Irak savaşı bittikten sonra karşılaşabilecekleri ciddi muhalefeti şimdiden düşünmek zorundalar...

Koalisyon konusunda en ilginç olaylardan biri Slovenya'da yaşandı. Bizde bazılarını kendinden geçirecek kadar sevindiren 'savaş bütçesi' içerisinde yer bulmak Slovenya'yı karıştırdı. George W. Bush'un Slovenya'ya 75 milyon dolarlık yardım öngördüğü öğrenildiğinde, Slovenyalılar, "Bizim bu kirli savaşta işimiz yok" diye sokaklara döküldüler. Başbakan Anton Rop, derhal, "Washington'la görüştük, bizi yanlışlıkla listeye dahil etmişler" açıklamasını yaptı da kitlelerin öfkesi öyle yatıştı. Aslına bakıldığında, Rop'un, Slovenyalılara doğruyu söylemediği anlaşılıyor; çünkü 'koalisyon üyesi' olabilmek için yeterli sayılan, "Hava koridoru açmak" ve "İnsanî yardım" gibi destekleri Slovenya da sağlıyor ABD'ye...

Türkiye, Beyaz Saray listesinde yer aldığına ve dışişleri bakanı düzeyinde bunu ilân ettiğine göre, hiç kuşkusuz bir 'koalisyon üyesi'; bu üyeliğin gereklerini de yerine getiriyor: Sadece 'hava koridoru' açmakla sınırlı değil desteği, İskenderun limanından giren gemilerin yükleri TIR'larla Kuzey Irak'a Türkiye topraklarından sevk ediliyor; 'lojistik destek' denilen bu... Ayrıca, ülkemizdeki üsler, ABD uçaklarının âcil inişlerine de açık tutuluyor...

Bu noktada bir sorun var: Anayasanın 92. maddesi kapsamına giren konularda karar yetkisi TBMM'ye ait; TBMM de, bilindiği gibi, sadece üs modernizasyonu ve hava koridoru konularında yetki verdi hükümete... Gemilerin yük boşaltmasına, o yüklerin Türkiye içerisinde depolanmasına veya Irak'a sevk edilmesine izin vermek üzere herhangi bir yetki devri yapılmadı hükümete... Bu noktanın üzerinde nedense duran yok; muhalefetin de sesi çıkmıyor...

Hükümetin 'koalisyon üyesi' olmayı tercihi, şimdilerde pek ifade edilmiyor ama, 'Saddam-sonrası Irak' yeniden yapılanırken masada oturma hevesiyle ilgili olmalı. 'Koalisyon' kavramı bu tür bir anlam taşıyor çünkü...

Sakın, o heves kursakta kalmasın?

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

AboneFormu

MesajFormu