Güçlü meclis güçlü hükumet:
Haziran 2018 genel seçimi
Türkiye, 24 Haziran Pazar günü yapılan seçimlerde 16 Nisan referandumu ile kabul edilen anayasa değişiklikleriyle getirilen “Cumhurbaşkanlığı Sistemine” geçişi tamamladı. Seçimlerin sonuçlanmasıyla cumhurbaşkanına "devlet başkanı" sıfatıyla yürütme yetkisi verildi. Yürütme yetkilerinin arasında bakanlıkların kurulması ya da kaldırılması, merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmesi yer aldı.
24 Haziran seçimlerini diğer seçimlerden farklılaştıran diğer bir unsursa “ittifak yasası” olarak da bilinen kanun değişikliğinin de ilk kez bu seçimde uygulamaya girmesi oldu. Bu düzenleme ile seçimde ittifak kuran partiler, yüzde 10’luk seçim barajından da muaf oldu.
Vatandaşlar, bu seçimde 550 yerine 600 milletvekili için oy kullandı. Bazı illerin çıkaracağı milletvekili sayıları da bu kapsamda değişirken, Ankara ilk kez 3 seçim bölgesine ayrıldı.
24 Haziran seçimlerinin en önemli sonucu ise 26 milyondan fazla seçmenin oyunu alarak tekrar cumhurbaşkanı seçilen Erdoğan’ın liderliğinin tartışmasız bir şekilde konsolidasyonu olmuştur.
Bahçeli’den erken seçim çağrısı
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin 17 Nisan’daki grup toplantısında erken seçim çağrısıyla siyasetin gündemi bir anda değişti. Bahçeli, 3 Kasım 2019'da yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimlerinin, 26 Ağustos 2018'e alınmasını teklif etti. Siyasetin gündemini bir anda hareketlendiren bu açıklamayı CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Sözcüsü Bülent Tezcan’ın “CHP olarak varız” açıklaması takip etti.
Hükümet adına ilk açıklamayı ise Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ yaptı. Bozdağ, "Konu, partinin yetkili organlarında değerlendirilir ve bir açıklama yapılır” ifadelerini kullandı.
Siyasilerin seçime olumlu yaklaşmasıyla artık sandığın kurulacağı tarih beklenmeye başlandı.
Erdoğan seçim tarihini açıkladı
Bahçeli’nin Ankara’yı hareketlendiren "erken seçim" çağrısının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Bahçeli, Külliye’de bir araya geldi. İkili arasındaki görüşme yaklaşık yarım saat sürdü. Görüşmenin ardından Erdoğan, seçimlerin 24 Haziran 2018'de yapılmasına karar verildiklerini açıkladı.
Erken seçim kararının Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından onaylanmasının ardından Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 24 Haziran'da yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine ilişkin takvimini tamamlayarak Resmi Gazete ’de yayımladı.
Takvimin netleşmesinin ardından cumhurbaşkanı adayları listesi, partilerin ittifakı ve seçim pusulaları da hızlı bir şekilde belli olacaktı.
'Cumhur İttifakı' fikri nasıl ortaya çıktı?
Siyasi partilerin seçim ittifakı yapmalarına imkan tanıyan yasayla Türkiye'de ilk kez siyasi partiler ittifak kurarak seçime girecekti. AK Parti ve MHP arasında olası bir ittifaka dair ilk açıklama yılın ilk günlerinde MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'den gelmişti. Bahçeli, 8 Ocak'ta gazetecilere yaptığı açıklamada, 2019'da yapılacak genel ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin olarak, "MHP Genel Başkanı, aday olmayacaktır. MHP olursa ittifakla, olmazsa kendi partisi olarak milletvekilliği seçimine girer. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Yenikapı ruhu ile hareket eder, Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme kararı alır" demişti.
Bu açıklamadan bir gün sonra Erdoğan, partisinin grup toplantısında bu açıklamayı "çok önemli gördüğünü" ve Bahçeli'yi Beştepe’ye davet ettiğini söyledi. İki lider, 10 Ocak'ta Ankara'da bir araya gelerek bundan sonraki süreçte atılacak adımları ele aldı. Görüşmenin ardından her partiden üçer kişinin bulunduğu Milli Mutabakat Komisyonu kuruldu.
Komisyonun çalışmalarının nihai sonuca varmasıysa Erdoğan ile Bahçeli’nin komisyonun vardığı anlaşma üzerinde mutabakat sağlamasıyla oldu. Üzerinde uzlaşmaya varılan 26 maddelik kanun teklifi de iki partinin ortak imzasıyla TBMM'ye sunuldu.
Seçim takviminin açıklanmasının ardından AK Parti Genel Başkanvekili ve Başbakan Binali Yıldırım ile MHP Genel Başkanı Bahçeli’nin, Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı adaylığı için Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) başvurdu. Ardından 4 Mayıs’ta Cumhur İttifakı protokolü de YSK'ya iletildi.Cumhur İttifakı içinde yer alan Büyük Birlik Partisi’nin Genel Başkanı Mustafa Destici’nin de aralarında yer aldığı 18 BBP’li ise AK Parti listelerinden aday oldu.
CHP’den 15 vekille seçim hüllesi
Türkiye’nin yeni sisteme geçişini hazırlayacak bu benzersiz seçimlere damga vuran diğer bir olaysa CHP’den 15 milletvekilinin İYİ Parti’ye geçmesi oldu. CHP lideri Kılıçdaroğlu, Parti Meclisi’ne danışma gereği bile duymadan 22 Nisan’da 15 milletvekilini Meral Akşener’in başkanlığını yaptığı İYİ Parti’ye verdi. Burcu Köksal, Mustafa Tuncer, Nihat Yeşil, Hüseyin Yıldız, Ahmet Akın, Mehmet Göker , Nurhayat Altaca Kayışoğlu, Erkan Aydın, Tufan Köse, Okan Gaytancıoğlu, Tacettin Bayır, Çetin Arık, Fatma Kaplan Hürriyet, Ömer Fethi Gürer ve Ünal Demirtaş, İYİ Parti sıralarına geçti.
Meclis’te 5 milletvekili olan İYİ Parti’ye 15 vekil veren Kılıçdaroğlu bu hareketiyle İP’in TBMM’de grup kurarak 24 Haziran 2018 seçimlerine parti olarak katılmasının önünü açtı. Böylece İP, parlamentoda grubu bulunan beşinci parti durumuna geldi.
Seçime katılmasının önünü açmak ve Akşener’in adaylığını kolaylaştırmak amacıyla İYİ Parti’ye destek için giden CHP’nin 15 milletvekili, 10 Mayıs’ta geri dönecekti.
Abdullah Gül formülü suya düştü
Muhalefetteki ittifak sürecinin ilk adımı olan 15 vekille seçim hüllesinin ardından CHP, İyi Parti ve Saadet Partisi arasındaki trafikte çok farklı pazarlıklar yaşandı. Meral Akşener'i adaylıktan vazgeçirmeye çalışan CHP'nin hesaplarına göre Akşener ikna edilirse muhalefet, Erdoğan’a karşı tek adayla yarışa katılabilirdi. CHP’nin çatı aday stratejisinin en önemli aşaması Saadet Partisi lideri Temel Karamollaoğlu’nun 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün SP'den aday olmasına yeşil ışık yakmasıyla gün yüzüne çıktı.
Üç parti arasındaki görüşmeler sonucunda Meral Akşener’in adaylıktan geri adım atmaması çatı aday formülünü suya düşürdü. Bu gelişmeler üzerine İstanbul Ayazağa Kasrı’nda gazetecilerin karşısına çıkan 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 24 Haziran seçimlerinde aday olmayacağını açıkladı. Gül, aday olmama gerekçesini ise ‘Geniş bir mutabakatın olmaması’ olarak açıkladı.
“Gel bakalım Muharrem”
Çatı aday taktiği çöken Kılıçdaroğlu hayallerini olası bir ikinci tur üzerine kurdu. Bu doğrultuda kongre salonlarındaki ‘tavşan aday’ olarak nitelendirilen sözde rakibi Muharrem İnce'yi 24 Haziran yarışına sürdü.
CHP liderinin, “Eski öğretmen, yeni politikacı, Sayın Muharrem İnce, gel bakalım buraya!” diyerek, küçümseyici takdimiyse seçim sürecine damga vuran anlardan biri oldu.
Millet İttifakı nasıl kuruldu
Çatı aday konusunda anlaşamayan CHP, İYİ Parti, SP ve DP uzun görüşmelerin ardından 'Millet İttifakı' adı ile seçimlere katılma kararı aldı.
CHP, İYİ Parti ve SP kendi isim ve amblemleriyle ittifakta yer aldı. DP adayı ise İYİ Parti listesinden aday gösterildi. DP Genel Başkanı Gültekin Uysal'ın da aralarında yer aldığı dört isim İYİ Parti listesinden aday gösterildi.
3 aday partili 3 aday 100 bin imzayla aday oldu
Meclis’te grubu olan veya son genel seçimlerde geçerli oyların en az yüzde 5'ini alan siyasi partiler ve 100 bin seçmen cumhurbaşkanlığına aday gösterebiliyordu.
Recep Tayyip Erdoğan, Muharrem İnce ve Selahattin Demirtaş, siyasi partiler tarafından aday gösterilen üç isim oldu.
Seçmenler tarafından aday gösterilen isimler ise Akşener, Karamollaoğlu ve Perinçek oldu. Akşener adaylığına destek için 250 bin, Karamollaoğlu 160 bin ve Perinçek de 110 binden fazla imza topladı.
Seçmenler tarafından aday gösterilmek için ise YSK'ya dört isim başvurmuştu. Gerekli imzayı toparlayamayan tek isim ise Adalet Partisi Genel Başkanı Vecdet Öz oldu.
Erdoğan ile yeni sisteme ilk adım
24 Haziran'da erken genel seçim ve Cumhurbaşkanlığı seçimi için sandıklara giden Türkiye, seçimini Recep Tayyip Erdoğan’dan yana yaptı. 59 milyonun kayıtlı seçmenin 42,5 milyonunun oy kullandığı seçimlere katılım oranı yüzde 86,2 oldu.
Erdoğan, ilk turda yeni hükümet sisteminin ilk cumhurbaşkanı seçildi. Cumhur İttifakı da TBMM'de çoğunluğu elde etti. Erdoğan, oy sayısını 26 milyonun üzerine çıkarmayı ve toplam oyların yüzde 52,6'sını alarak ilk turda seçilmeyi başardı. Erdoğan, 2014 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 330 bini yurt dışından olmak üzere yaklaşık 21 milyon oy almıştı. Bu da oyların yüzde 51,79'una denk geliyordu.
İnce, Türkiye genelinde 15,3 milyon ile oyların yüzde 30,64'ünü aldı. CHP'nin oy sayısı 11,3'da kaldı. CHP'nin oy oranı da yüzde 22,64 oldu.
Milllet İttifakı'nın oylarının önemli bir kısmı CHP'den geldi. CHP'nin ittifak içindeki oy oranı yüzde 66,7 olurken, İYİ Parti yüzde 29 ve Saadet Partisi de yaklaşık yüzde 4'ün biraz altında kaldı.Seçime tek başına katılan Halkların Demokratik Partisi (HDP) de barajı geçerek, TBMM'ye girmeye hak kazandı.
HDP'nin yüzde 11,7 oy oranıyla 67 milletvekili çıkarması bekleniyor. Böylece HDP, hem en yüksek oy oranına ulaşan hem de TBMM'de en fazla sandalyeye sahip üçüncü parti haline geldi.
İttifak oyları nasıl sayıldı?
YSK kararına göre, seçime AK Parti, BTP, BBP, CHP, DP, HDP, İYİ Parti, MHP, Saadet Partisi, Vatan Partisi ile HÜDA PAR girdi. Aynı ittifak içerisindeki siyasi partilerin her birinin geçerli oyu, ittifakı oluşturan siyasi partilerin o seçim çevresinde tek başına aldıkları oy sayısına, ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edildi.
İttifak yapan her bir partiye ortak oylardan gelen pay, ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesiyle elde edilen katsayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucu elde edilecek.
Partilerin her biri barajı geçmiş sayılacak
İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10'u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş sayıldı. Seçim ittifakı yapılması halinde, yüzde 10'luk barajın hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı esas alındı, bu siyasi partiler için ayrıca baraj hesaplaması yapılmadı.
İttifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifak yapan siyasi partilerin toplam oyu esas alındı. İttifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı, ittifak yapan siyasi partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısı esas alınarak dağılımı sağlandı.
YSK seçmen kaydı sorgulama
Yurt İçi seçmen sorgulama yapmak için YSKS'nin internet sitesine girip, “Nüfusa Kayıtlı Olduğu İl”, “T.C. Kimlik Numarası”, “Nüfusa Kayıtlı Olduğu Sıra No” gibi bilgileri doldurduktan sonra resim doğrulaması yaptığınızda nerede oy kullanacağınızı öğrenebilirsiniz.
e-Devlet seçmen kaydı sorgulama
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı hizmetleri Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı ile e-Devlet Kapısı altyapısı üzerinden sunulan seçmen sorgulama hizmeti için e-Devlet kapısına giriş yaptıktan sonra Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı üzerinden sorgulama yapılabiliyor.
Seçmen sorgulama mobil uygulaması nasıl indirilir?
YSK Başkanlığının "Seçmen Sorgulama Mobil Uygulaması" da hizmete girdi. Bu uygulamayla yurt içinde ikamet eden seçmenler, askı dönemi içerisinde, kendisinin, aynı hanede oturan yakınlarının ve aynı binada oturan seçmenlerin bilgilerini görüntüleyebiliyor, askı dönemi sonrasında kendisinin ve aynı hanede oturan yakınlarının oy vereceği sandık alanı bilgilerini sorgulayabiliyor.
Seçim dönemleri dışında kişi, kendisinin ve aynı hanede oturan yakınlarının seçmen kütüğünde kaydının bulunup bulunmadığını kontrol edebiliyor.