5 ayda 5 milyon oy:
Kasım 2015 genel seçimleri
7 Haziran seçimleri birçok ilkin gerçekleştiği seçimler olarak Türkiye'nin çok partili siyasi tarihindeki yerini aldı.
İlklerin yaşandığı, Türk siyasi hayatının kuşkusuz en önemli seçimlerinden biri olan 7 Haziran seçimlerine nasıl bir atmosferde gidildi? Liderler meydanlarda halka ne söyledi? 13 yıl kesintisiz devam eden tek başına hükümet dönemi hangi etkilerle yerini koalisyon görüşmelerine bıraktı?
Tahterevallin iki ucu
Sistem tartışmalarının yaşandığı bir dönemde yapılan 7 Haziran seçimlerinin temel gündemi 2014'te cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ile tartışılmaya başlanan başkanlık ve yarı başkanlık modelleri oldu. Cumhurbaşkanı, başbakan ve parlamentonun halkın seçimi ile belirlenmesi ile ortaya çıkabilecek yetki krizi başkanlık sisteminde düzenlenirken 1982 Anayasası bu sorunu çözemedi.
Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AK Parti) başkanlık sistemine geçiş vaadine karşı, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) parlamenter sistem, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) 'saray' kavramı, HDP ise 'Seni başkan yaptırmayacağız' sloganı ile seçmenin karşısına çıktı. Seçimin sonucunda oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) bu konuda bir irade ortaya koyamadığı gibi oluşan Meclis dağılımı seçimin yenilenmesine giden süreci ortaya çıkardı.
Ağırlık merkezi ekonomi
Seçim kampanyasında her aracı ve tekniği kullanan AK Parti'nin kampanyasının temelinde 'Yeni Türkiye' sloganı vardı. 13 yıllık tek başına hükümet dönemlerinde Türkiye'nin ekonomik, hukuk, sağlık gibi alanlarda yaptığı devrimsel atılımlar ve başarılar üzerinde duran AK Parti'nin kampanyasında ağırlıklı olarak 'kalkınma' ve 'proje' söylemleri yer aldı.
Kemalist ve elitist söylemlerden kaçınmaya çalışan CHP ise 7 Haziran'da ekonomik odaklı bir kampanya yürüttü. Alt ve orta gelir gruplarını hedef alan CHP'nin bu söylemi seçmen tarafından ödüllendirilmedi. Ekonomik vaatlerin ağırlıkla yer aldığı diğer parti ise MHP oldu.
Negatif söylem ve AK Parti karşıtlığı üzerinden bir kampanya yürüten MHP açılım sürecine açıkça karşı olduğunu göstererek tepki oylarını almak istedi.
'Türkiyelileşme' iddiası
Seçimlerinin en önemli sorularından biri de 7 Haziran'a kadar bağımsız adaylarla seçime katılan HDP'nin yüzde 10'luk barajı geçip geçemeyeceği oldu. Cumhurbaşkanlığı seçiminde HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın aldığı oy bir kırılma noktasının işareti oldu.
'Türkiyelileşme' iddiasıyla girdiği bu seçimlerde barajı geçen HDP seçim sonrasında ortaya atılan yüzde 60 blok kavramının ötesinde terör ve şiddete açıkça kapı aralayan bir siyaset izledi.
13 yıl sonra koalisyon
Bu siyasal ortamda gidilen, Türkiye Büyük Millet Meclisi 25. Dönemi'nin 550 yeni üyesinin belirlendiği genel seçimlere katılım yüzde 83,92 olarak gerçekleşti. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), seçim sonuçlarını 18 Haziran'da açıkladı.
YSK'nın açıkladığı kesin sonuçlara göre yüzde 10'luk seçim barajını geçen AK Parti yüzde 40,87, CHP yüzde 24,96, MHP %16,29, HDP ise yüzde 13,2 oranında oy aldı. Bu oy oranlarına göre AK Parti 258, CHP 132, HDP 80, MHP 80 milletvekili çıkardı. Bağımsız hiçbir aday seçilemedi.
Koalisyon formülleri hayata geçmedi
13 yıl kesintisiz devam eden tek başına hükümet dönemi 7 Haziran seçimleri ile yerini koalisyon görüşmelerine bıraktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın hükümeti kurma görevi verdiği AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, parlamentoda olan CHP, MHP ve HDP ile gerçekleştirdiği ilk tur görüşmeleri ardından CHP ile 35 saat süren istikşafı görüşmelere başladı.
Anayasa gereği seçimlerin yenilenmesine karar verildi.
CHP ile hükumet formülleri üzerinde anlaşamayan AK Parti son olarak MHP ile görüştü. MHP'nin seçim sürecinde ve sonrasında izlediği uzlaşmaz tavır görüşmenin sonucunda bir hükumetin kurulamayacağının işaretiydi. Kutuplaşmanın ve siyasi şiddetin çok yüksek olduğu dönemlerde dahi siyasi düşünceleri çok farklı olan partiler koalisyon kurabilmişken 7 Haziran'da hiçbir koalisyon formülü hayata geçmedi.
YSK, 7 Haziran 2015'te yapılan milletvekili genel seçimi sonrasında 45 gün içinde Bakanlar Kurulu'nun oluşturulamaması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Anayasa'nın 104'üncü ve 116'ıncı maddeleri uyarınca seçimlerin yenilenmesine karar vermesi üzerine seçimlerin 1 Kasım'da yenileneceğini ilan etti.
Türkiye siyasi tarihinde bir ilk
Erdoğan seçim hükumeti için AK Parti Genel Başkanı Davutoğlu'nu görevlendirdi. Türkiye siyasi tarihinde ilk defa kurulacak seçim hükumeti için Cumhurbaşkanı Erdoğan ve TBMM Başkanı İsmet Yılmaz Meclise giren partilerin vekil sayılarına göre bakanlık dağılımını belirledi. Bağımsız olması gereken 3 bakan haricinde AK Parti'ye 11, CHP'ye 5, MHP ve HDP'ye 3'er bakanlık düştü. Bakanlık daveti gönderilen CHP'li hiçbir vekil seçim hükumetinde yer almayı kabul etmedi.
MHP'den ise sadece Tuğrul Türkeş daveti kabul etti. Türkeş sürecin devamında partisinden ihraç edildi ve Ankara'dan AK Parti milletvekili adayı oldu. HDP'den Levent Tüzel bakanlık davetini geri çevirdi, daveti kabul eden HDP'li Ali Haydar Konca ve Müslüm Doğan ise sadece 25 gün sonra bakanlıktan istifa ettiler.
Kolektif terör
Diyarbakır'da HDP mitinginde patlayan bomba adeta 7 Haziran seçimlerinin ardından hortlayan terörün habercisiydi. Suruç'ta 32 kişinin hayatını kaybettiği terör eyleminin ardından aynı evde kalan iki polis, vahşi şekilde infaz edildi. Saldırıyı üstlenen terör örgütü PKK, “Suruç'a misilleme yaptık" dedi. PKK'nın bu eylemi çözüm sürecinin bitmesinin ülke içinde ve yurt dışında terör örgütlerine karşı yürütülen geniş çaplı operasyonların başlangıcı oldu.
Saldırının ardından partiler mitinglerini iptal etti.
1 Kasım seçimlerine giderken Ankara'da 10 Ekim Cumartesi günü yapılması planlanan "Barış Mitingi" öncesi toplanma yeri olarak belirlenen Ankara Garı önünde 102 kişinin hayatını kaybettiği terör saldırısı ise Türkiye tarihine en kanlı saldırı olarak geçti.
Saldırının ardından partiler mitinglerini iptal etti. Seçim meydanları diğer seçime göre daha sönük geçse de sonuçları en heyecanlı seçimlerden biri oldu.
5 ayda 5 milyon oy
7 Haziran 2015 Milletvekili seçimlerinden sonra oluşan parlamento aritmetiği koalisyonu gerektiriyordu. Ancak, koalisyon için gereken anlaşma ortaya çıkmadı ve seçim 1 Kasım 2015'de tekrarlandı. AK Parti yüzde 49.48, CHP, 25.31, MHP 11.90, HDP ise 10.75 oranında oy aldı.
AK Parti Haziran'dan Kasım ayına 5 aylık süre içerisinde hanesine 5 milyona yakın oy kattı. Buna karşın MHP 2 milyon, HDP ise yarım milyondan fazla oy kaybına uğradı. Dramatik bir değişim yaşanmayan tek parti CHP oldu. Türkiye genelinde CHP'nin oyu yaklaşık yüzde 25.31. 7 Haziran'da bu rakam yüzde 24,95'ti.