Hz. Peygamber’in savaşlarda askerlere hemşirelik yapmasına izin verdiği hanım sahabe kimdi? Çiçeklerin suyundan parfüm yapacak aleti icat eden kraliçeyi biliyor musunuz? Ya Kurtuba’nın en önemli matematikçilerinden birinin kadın olduğundan haberdar mısınız? Derin Tarih'ten Salim Aydüz, İslam dünyasının alim hanımlarını kaleme aldı.
Dünyanın yedi harikasından Tac Mahal’i bilmeyen yoktur. Babür İmparatoru Şah Cihan tarafından eşi Mümtaz Mahal’in anısına yaptırıldığını da. Fakat Şah’ın halası, yani Cihangir’in eşi İmparatoriçe Nur Cihan’ın çiçeklerin suyunu damıtıp parfüm elde etmek üzere bir alet icat ettiğini bilmeyiz.
Peki Eski Mısır’da yaşamış Merit Ptah ve Peseshet isimli iki kadının insanlık tarihinde bilinen ilk kadın doktorlar olduğundan kaç kişi haberdardır dersiniz? Yine Mısır’ın kuzeyinde bulunan eski Yunan/Mısır medeniyeti şehri İskenderiye’de, MÖ 370-415 arasında yaşamış Hypatia isimli kadın felsefeci, matematikçi, astronom ve öğretmen hiç tanınmaz. Yeni Eflatuncu okulun müdürlüğünü yaptığının da bilinmediğini söylemeye hacet yok!
Özellikle İslamın ilk asırlarında hanımlar sosyal ve ilmî hayat içinde çok daha aktif rol almışlardı. Hz. Peygamber (sas) dönemindeki savaşlarda hemşirelik görevinde bulunan kadınların yanı sıra hadis, fıkıh ve benzeri dinî ilimlerde faal oldukları görülür.
- Aynı yüzyılda Bağdat’ta yaşamış olan Suteyta el-Mehâmali (ö. 987) de iyi eğitim almış hanımlardandı. Eğitimli bir aileden gelen Suteyta, babasından ve döneminin önde gelen âlimlerinden dersler okudu. Arap edebiyatı, hadis ve fıkıh ilimlerinin yanı sıra matematikte dikkat çekici bir seviyeye ulaştı. Kaynaklara göre hesap (aritmetik) ve ferâiz (miras hesaplamaları) konularında bilgisi son derece ileriydi ki, matematiğin bu konuları onun zamanında yeni yeni gelişmekteydi. Ayrıca cebir ilminde gayet yetenekliydi ve diğer matematikçiler tarafından ortaya atılan bazı denklem problemlerinin çözümünde yeni yöntemler geliştirmişti. Söylendiğine göre matematikteki kabiliyeti, hesaplamalardaki başarılarının çok çok ötesindeydi.
Endülüs’te ise astronom ve matematikçi Mesleme el-Mecritî’nin (ö. 1007) kızı Fatıma el-Mecritiye (Madridli Fatıma) de babası gibi astronomi üzerinde çalışmış, usturlab aleti yapımında, gezegenlerin ve yıldızların konumlarını gösteren tabloların hazırlanmasında babasının telif ettiği eserlere yardım etmiştir.
