Depremin yıl dönümünde, bölgedeki tarihi eserlerin ve kültür varlıklarının restorasyonuyla ilgili son durumu araştırdık. Tarihi nitelikteki eserlerin enkazından kültür varlıklarını kurtarma çalışmalarının bittiği bölgede, bazı yapılarda restorasyona geçildi bile. Kültür mirası niteliğindeki özel mülkiyetler için de devletin hibe ve proje destekleri, kapı kapı dolaşılarak anlatılıyor.
6 Şubat tarihinde meydana gelen ve 50 binin üzerinde insanın hayatını kaybetmesiyle ülkeyi yasa boğan depremin üzerinden bir yıl geçti. 10 şehirde ağır yıkıma sebep olan depremde, aralarında cami, kilise, sinagog ve müzelerin bulunduğu kültürel ve tarihi varlıkların birçoğunda hasarlar oluşmuştu. Hasar alan veya yıkılan tarihi yapıların yeniden ihya çalışmaları ise ilk günden itibaren sürüyor.
Deprem alanında Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı 29 müze bulunuyor. İlk günden itibaren müzelerdeki bütün eserlerin değerlendirmesi ve belgeleme çalışmaları yapıldı. Boyut olarak taşınabilen bütün eserler deprem açısından daha güvenli bölgelerdeki müzelere taşındı. Edinilen bilgiye göre deprem bölgesinde toplam 335 eser hasar aldı ve bunların çoğunun restorasyonu yapılıp tekrar eski haline getirildi. Hatay hariç olmak üzere müze binalarının hiçbirinde yıkım olmamıştı. Hatay Müzesi’nde ise sadece bir blokun çatısında çökme meydana gelmişti. Hatay Müzesi’nin güçlendirilmesiyle ilgili çalışmalar başlatıldı, eserler ise Kırşehir Müzesi’nde sergileniyor. Kilis, Gaziantep Zeugma Müzesi, Kilis’teki Alaattin Yavaşça Müzesi, Hatay’da bulunan Saint Pierre Anıt Müzesi ziyarete açılan müzelerden. Bu ay içerisinde de Necmi Asfuroğlu Arkeoloji Müzesi ziyaretçilerini ağırlayacak.
DESTEKLER BEŞ KATINA ÇIKARTILDI
Bölgede kültür mirası kategorisinde yer alan 8 bin 444 tescilli tarihi yapı bulunuyor. Bunlardan bir kısmı kamu mülkiyetinde ya da sorumluluğunda. Ama çok büyük kısmı özel mülkiyette. Bakanlık kendi mülkiyetindeki yapılara olduğu kadar özel mülkiyetteki yapılara da destek sağlıyor. Deprem bölgesinde bugüne kadar toplam 1174 adet taşınmaz için yardım başvurusu alındı. Başvuruların değerlendirilmesi neticesinde; 3 yüz 28 adet taşınmaza yaklaşık 137 milyar liralık proje yardımı, 8 adet yapıya ise toplam 16 milyon lira uygulama yardımı yapılmasına karar verildi.
Hem proje hem de hibe destekleriyle özel mülkiyetlerin de bir an önce ayağa kaldırılması için kapı kapı dolaştıklarını söyleyen Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Bülent Gönültaş, “Destekler, mevcut yönetmelikte belirtilenin beş katına çıkartılarak bölgeye pozitif bir ayrıcalık tanındı. Başvurular hâlâ devam ediyor, bittikçe süre tekrar uzatılıyor. Neredeyse on beş günde bir bakanlığımızın üst düzey yetkilileri gidip bilgilendirme toplantısı yapıyor ve yapılan çalışmaları değerlendiriyor. Kapı kapı gezerek proje isteyene proje, hibe isteyene hibe desteğinde bulunduğumuzu anlatıyoruz. O bölgede ne kadar başvuru olursa o kadar hızlı hareket edilecek” ifadelerini kullandı.
YENİ KÜLTÜR VARLIKLARI BULUNUYOR
Bölgede hasar gören veya yıkılan tarihi nitelikteki eserlerin enkazdan ayrıştırma işlemi de bu bir yıllık süreçte tamamlandı. Ayrıştırma merkezlerinde fotoğraflanıp belgelenmesi yapılarak, restorasyon sürecinde orijinal yerine yerleştirilmek üzere muhafaza ediliyor. Enkazdan ayrıştırması yapılan kimi eserlerin projeleri bitti restorasyon süreci başladı, kimi eserler ise proje aşamasında. Kültür varlığı olarak en zengin alan olan Hatay’ın Kurtuluş Caddesi civarında müze uzmanları arkeolojik kazılar da yapıyor. Bu kazılarda küçük buluntular başta olmak üzere, mozaik buluntuları gibi yeni kültür varlıkları çıkartılıp müzelere naklediliyor.
