İlber Ortaylı’dan kulağa küpe olacak tavsiyeler

Prof. Dr. İlber Ortaylı, Şubat ayında Kronik Kitaptan çıkan Bir Ömür Nasıl Yaşanır? kitabında kendi tecrübelerinden yola çıkarak önemli tespitler yapıyor.

Eğitimden okunacak kitaplara, gezilmesi ve mutlaka görülmesi gereken şehirlere, seyredilmesi gereken filmlere, dinlenmesi gereken müziklere kadar tercihlerini yansıtan Ortaylı’nın tavsiyeleri saymakla bitmiyor.

- Bugünkü aklım olsa hem Doğu’yu hem Batı’yı öğreten bir üniversitede okur, sonra da İtalya ve İran’da uzunca araştırmalar yapardım.
- Esas olan 25’ine kadar öğrendiklerinizdir. O yaşa kadar okuduğunuz kitaplar, seyrettiğiniz filmler, gördükleriniz hayatınız boyunca sizinle kalır. Belli yaşlardan sonra öğrendiklerinizi aynı hızla unutuyorsunuz.
- Bir dil sadece gramer kitaplarıyla öğrenilmez. Farklı kaynaklar kullanmayı da bileceksiniz. Örneğin Batı dillerini öğrenmek için İncil faydalıdır. O dili konuşan çocuklar için yazılmış tarih kitaplarıyla, birtakım hatıratlar da çok işe yarar.
- Becerilerinize gerçekten uyan mesleği seçiniz. Kendi kapasitenizin altında çalışmayın, kendinize bol ya da dar gelen bir gömleği giymekten kaçının.
- Okuyup yazarak çalışanlara, sabahları çalışmalarını, bilhassa da notlar alarak çalışmalarını katiyetle öneririm. Sabahların özel havasından faydalanmak gerekir.
- İyi düşünmek için esasen yalnız kalmak gerekir. Maalesef Türklerin böyle bir kabiliyeti yoktur. Türkler yalnız olmamanın getirdiği garantiye, yani tehlikeden uzak yaşamanın konforuna güvenir ama bu da yaratıcılığı öldürür.
- Cesur olun. Kendinizi rahat hissettiğiniz alanın dışında bir pencere açın. O pencereyi açıp dışarıda farklı dünyalar görebilirseniz, bir eşiği de atlamış olursunuz.
- İlla aynı hayat görüşünü paylaştığınız insanlarla dost olacaksınız diye bir kural yoktur. Ben her dostumun hayat görüşünü paylaşmam ama görüşlerinden faydalanırım.
- Bir şehri gezmek emek ister. Okuyacaksınız, harita bulacaksınız, notlar alacaksınız, fotoğraf çekeceksiniz ve defter tutacaksınız.
- Okumuş insanın görmesi gereken beş şehir: Petra, Antakya, Palmira, Efes ve İskenderiye… İstanbul bile bu şehirlerden sonra ortaya çıkmıştır.
- İslamiyet’in en hoş yaşandığı yer Saraybosna’dır. Orada Müslümanlık, Osmanlılık ve medeniyet birleşmiştir. Ezan sade insan sesiyle okunur, pek güzeldir.
- Ezber ve tekrar eğitimin temelidir. Lisan da matematik de coğrafya da ezberleyerek öğrenilir. Gençlere tavsiyem bunlara kanıp ezberi bırakmamalarıdır.
- Herkesi dönemiyle tanımanız gerekir. Sanatçıların, devlet adamlarının yaşadıkları dönemi bilirseniz, çağının bir insanı nasıl şekillendirdiğini de görürsünüz. Bu sayede, verilen eserleri, yapılan işleri de daha iyi anlarsınız.
- Hiç şüphesiz Dede Efendi’yi bilmeniz gerekiyor. Hafız Post’tan, Abdülkadir Meragi’den, Buhurizade Mustafa Itrî’den, Hacı Arif Bey’den, Rahmi Bey’den, Mesut Cemil’den haberdar olmanız yetmez, bestelerini de bileceksiniz.