Hüsn-ü hatla adaleti yeniden düşünelim

İslam kültürünün estetik ve manevi derinliğini yansıtan eşsiz bir sanat dalı olan hüsn-ü hat, yazının sadece bir araç olarak kullanılmasından öte, bir güzellik ve ruhaniyet taşıyıcısı. Her bir çizgi ve kıvrım, sanatçının sabrını, titizliğini ve iç dünyasını ortaya koyarken, ilahi kelamı estetik bir formda yeniden yorumlama arzusunu da temsil ediyor. 2014’te hüsn-ü hattın bu güzelliğini zamanımıza değer katan takvimlerimize taşımak amacıyla yola çıkan Albayrak Grubu, “Albayrak Hat Koleksiyonu Sergisi” ile bir kez daha sanatsevelerle buluşuyor. Bu yıl 11. kez düzenlenen “Albayrak Hat Eserleri Sergisi”, Tophane-i Amire’nin etkileyici atmosferinde bu yılın temasına özel üretilmiş birbirinden kıymetli işlere ev sahipliği yapıyor. Albayrak Grubu, “Kelime-i Tevhid”, “İman Ayetleri”, “Selam Ayetleri” ve “Besmele-i Şerif” gibi temalardan sonra 2025 yılı temasını başta Filistin olmak üzere tüm Müslüman aleminin uğradığı zulme dikkat çekmek amacıyla “adalet” kavramı üzerinden kurguluyor. “Adil-i Mutlak” temasıyla hazırlanan bu özel hat sergisi, Allah’ın mutlak adaletini tefekkür ettiren 13 nadide eserden oluşuyor. Sergide bu yıl özel olarak tasarlanan 12 tezhip eseri ve dijital sanatçıların video-art çalışmaları yer alıyor. Ziyaretçiler serginin son bölümde ise Hattat Savaş Çevik’in hat sanatı ile kübizm arasındaki özgün birleşimini keşfediyor. Serginin küratörlüğünü ise Yasemin Karaca üstleniyor. 27 Ocak’a kadar Tophane-i Amire’de İstanbullularla buluşacak bu özel sergi daha sonra Türkiye’nin farklı illerinde ve farklı ülkelerde sergilenmek üzere yola çıkacak.

Yeni bir form “muttasıl makili”

Hat sanatına yeni bir yaklaşım ve form getirerek üç boyutlu tasarımlar yapan Hattat Savaş Çevik’in eserleri sergide yer alan en dikkat çekici işlerin başını çekiyor. Bu yıl “Adil-i Mutlak” temasıyla düzenlenen sergide Çevik, Araf Suresi’nin 29. ayetinde geçen “De ki Rabbim adaleti emretti” ibaresini çalışmalarına taşıyor. “Beni çok etkileyen bu ibareyi, iki yıldan beri üzerinde çalıştığım makili yazının daha önce hiç yapılmamış yepyeni bir kompozisyon biçimi ile gerçekleştirmek istedim” diyerek çalışmalara başladığını söyleyen Çevik, ortaya çıkardığı makilinin bu yeni kompozisyon biçimini “muttasıl makili” olarak adlandırıyor. “Malum makili yazı 90 derecelik açılar kullanılan bir yazı. Ben de bu tasarımda 90 derecelik açıları kullandım fakat makili yazıda harfler arasında belirli bir boşluk olması gerekir ki harf formları ortaya çıksın. İşte ben bu boşlukları tamamen ortadan kaldırdım. Böylece harfler tamamen bitişti ve harf formları kayboldu. Bu şekliyle yazıyı okumak mümkün olmadığı için bir belirginleştirme yolu bulmak gerekiyordu” diyen Çevik, böylece yeni bir form inşa ederek harfleri piramidal olarak tasarladığını anlatıyor. “Bu kübik formda yaptığım eserleri tek renk fakat üç boyut olarak tasarladım. Piramitlerin yüzeylerine ışığın farklı açılarla vurması sayesinde her yüzeyde farklı tonlar oluştu. Böylece harfler, arada hiç boşluk olmamasına rağmen net bir şekilde ortaya çıktı. Esasen siyah-beyazdan oluşan klasik hat sanatı burada yine tek renkten oluşan fakat üç boyutlu hale dönüşmüş bir şekle geldi” açıklamasını yapan Çevik, bu üç boyutluluğu vurulurken resim sanatındaki 20. yüzyılda Picasso’nun ortaya koyduğu Kübizm’den bir parça esinlendiğini söylüyor.

Kübizm beni etkiledi

“Onlar figürleri ve formları kübik bir şekilde algılayıp perspektif kurallarını da bir parça geride bırakarak formların görünüşlerini her bir yüzeyni görülebilecek şekilde tasarladılar ve Kübizm anlayışı ortaya çıktı. Bu beni etkiledi ” diyen Çevik sözlerine şöyle devam ediyor: “Benim de yaptığımda bir başka Kübist bir formdu. Bu şekilde tasarlanan formlar istenen renklerle farklı biçimlerde uygulanabilirdi. Zaten kompozisyon biçimini daha önce geliştirmiştim ve bu kompozisyonla değişik ibareleri farklı teknik ve renklerle uygulama yoluna girdim. Buradaki amacım bir parça seyircinin üç boyutlu nesneleri algılamada gösterdiği yeteneği de sınamak olmuştu. Bir parça üç boyutlu resim alışkanlığını da kazandırmak istedim seyirciye.”

Makili asırlardır modernliğini kaybetmedi

Grafik tasarım eğitimi almış olmasının ve iki ayrı üniversitede yaklaşık 45 yıl grafik ve tipografi hocalığı yapmasının kendisinde böyle birikimi oluşturduğuna dikkat çeken Çevik, “Makili yazı, geometrik bir yazı olduğu için ilk dönemlerinde bile moden bir yazıydı. Ve bütün asırlar boyunca modernizmini kaybetmedi. Bugünde bu devam ediyor. Dolayısıyla bu yazı beni son derece etkileyen, grafik değerleri oldukça yüksek bir yazı. Özellikle kare formlarda çok güçlü bir kompozisyon yeteneği gerektirir. Zoru seçme gayreti de bende vardır bu yüzden çalışmalarımın çoğu kare formdadır” diyor. Çevik, daha önce hiç kullanılmayan iki farklı kompozisyon biçimi olarak “müselsel makili” ve “dairesel makili”yi geliştirdiğinin de müjdesini veriyor.

Kadım sanatların zerafeti dijital dünyanın dinamizmiyle buluşuyor

Bu sergi için özel olarak iki dijital eser yine sanatseverlerin beğenisine sunuldu. Yapay zekâ ile hat sanatını buluşturan Dijital Sanatçı Abdullah Özşahin’in “Döngü” isimli kinetik eseri kadim tezhip sanatının zarafetini ve sabrını, dijital dünyanın sonsuz dinamizmiyle buluşturan bir sanat deneyimi sunuyor. 12 farklı tezhip eserinden yola çıkarak oluşturulan bu çalışma, geleneksel sanatın inceliklerini dijital partiküllere dönüştürerek modern dünyanın hızında kaybolmuşlara bir nefes aralığı sağlıyor. Serginin bir diğer Dijital Sanatçısı Celal Can Vatandaş ise yine gelenekten ilham alan modern bir görsel şölen sunuyor. Geleneksel tezhip sanatının zarafetini ve inceliğini, kaleydoskop tekniği ile büyüleyici bir video çalışmasına dönüştürüyor.

Sergi eşliğinde sohbetler

Ocak ayı boyunca açık olan sergi, İslam sanatları alanında usta isimlerle söyleşilere de ev sahipliği yapacak. Ayrıca “Ketebe Sohbetleri” başlığında birbirinden tecrübeli isimleri ağırlarken çocuklar için de ayrı programlar sunacak. Detaylı bilgilere https://www.ketebe.org/ web sitesinden ulaşılabilirsiniz