Gebelikte obezite ve stres otizme neden olabiliyor

Türk bilim insanları tarafından deney hayvanları üzerinde yapılan iki yıllık çalışma sonucunda, obezitenin nedenlerine ilişkin önemli bulgulara ulaşıldı. Çalışmanın sonuçlarına göre gebelikte annenin obez olması, vücutta bir çok organda yorgunluk ve vücut stresine sebep olarak bebeğin beyin gelişimini bozabiliyor.

Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi Deneysel Tıp ve ARGE Merkezi Müdürü ve TÜBİTAK Martek Danışmanı Doç. Dr. Oytun Erbaş, otizmin toplumda son yıllarda artış gösteren bir hastalık olduğunu, erkek çocuklarda 4 kat fazla görüldüğünü belirtti.

Otizm riskini artıran faktörler

Temel olarak otizmin sosyal davranış bozuklukları, iletişim kurma güçlüğü ve tekrar edici hareketlerle seyreden bir bozukluk olduğunu dile getiren Erbaş, otizmin anne karnında başlayan bir süreç olduğunu, otizm bozukluğu olan çocukların yüzde 70'inde tipik bir gen bozukluğu mevcut olmadığını aktardı.

Gebelik sırasında oluşan enfeksiyon, gereğinden az veya çok kalori almak, tek tip beslenme alışkanlığı, gebelik diyabeti, obezite, hipertansiyon, psikojen stres gibi stres faktörlerinin, bebek beyninin gelişiminde değişikliklere neden olduğunu ve otizm riskini artırdığını belirten Erbaş, bununla ilgili bir çalışma yaptıklarını anlattı.

Hayvanlarda denendi

Erbaş çalışmada, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Öğretim Üyesi Dr. Mümin Alper Erdoğan, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinden Prof. Dr. Dilek Taşkıran, Dr. Asghar Khalilnezhad, Uzman Dr. Fulya Tuzcu Gürkan ve Uzman. Dr. Ayfer Meral ile Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesinden Uzman Dr. Gürkan Yiğittürk'ün yer aldığını ve çalışmanın toplam 2 yıl sürdüğünü söyledi.

Dişi deney hayvanlarına 12 hafta süreyle yüksek kalorili diyet vererek, karaciğer yağlanması ve obezite oluşturulduğunu anlatan Erbaş, bu hayvanların sonrasında gebe kalarak yavru yapmalarının sağlandığını dile getirdi.

Deney hayvanlarında otizm bozukluğu görüldü

Deney hayvanlarında otizm bozukluğu görüldüğünü belirten Erbaş, şunları kaydetti:

"Obez ve yağlı karaciğeri olan anneden doğan erkek bebeklerin 2'nci ayda yapılan analizlerde, erkek bebeklerde sosyal tanıma testlerinde bozukluk olduğu görüldü. Sosyal tanıma testlerinin temeli hayvanlarda canlı ve cansız nesneleri ayırt etmeye dayanmaktadır. Bu ayırt etmenin bozulması deney hayvanlarında otizm bozukluğunu gösterir.
Ayrıca, yaptığımız deney hayvan çalışmalarında, obez ve yağlı karaciğeri olan anneden doğan bebeklerin testlerinde erkek bebeklerde psikoz (şizofreni) benzeri davranışlarda artma gözlenmiştir. Yine obez ve yağlı karaciğeri olan anneden doğan bebeklerin beyinlerinde iltihap artışı ve buna bağlı olarak sinir hücrelerinde bozulma izlenmiştir."

Gebelik kontrolleri düzenli yapılmalı

Doç. Dr. Erbaş, annelerin gebelik öncesi ve gebelik sırasında sağlık kontrollerini düzenli olarak yapılmasına dikkat etmeleri gerektiğini vurguladı.

Anne karnındaki stres faktörlerinin deney hayvanlarının erkek yavrularının beyninde bozulmaya sebep olduğuna dikkati çeken Erbaş, "Sonuç olarak şunu söyleyebilirim, deney hayvanlarının üzerinde yaptığımız çalışmalarımızın sonucunda anne karnında oluşan stresler özellikle erkek bebeklerin beyninde bozulmaya sebep olmaktadır. Çalışmalarımız, gebelerin vücut için stres faktörleri olan hipertansiyon, beslenme bozuklukları, gebelik diyabeti, yağlı karaciğer, çevresel stres durumlarında erkek bebeklerin beyin gelişiminin dişi bebeklere göre daha fazla etkilenebileceğini göstermiştir" dedi.

Erken tanı testleri geliştirilecek

Otizm bozukluğunun anne karnında erken tanısında kullanılacak proteinleri deney hayvanlarında belirlediklerini bildiren Erbaş, bu proteinleri insanlar üzerinde tayin edecek tanı testlerinin geliştirilmesi, yerli ve milli olarak üretilmesi için çalışmalarına başlanıldığını belirtti.

Erbaş, yaptıkları çalışmanın "Neurobehavioral effects of long-term maternal fructose intake in rat offspring" adıyla International Journal of Developmental Neuroscience dergisinde yayınlandığını kaydetti.