Türkiye, afetlere yönelik birçok kapsamlı proje ve strateji geliştirdi. Bunların başında, binaların depreme karşı güçlendirilmesi ve afet riski taşıyan yerleşim alanlarına yönelik iyileştirmeler geliyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, özellikle deprem riski yüksek bölgelerdeki yerleşim alanlarında kentsel dönüşüm projeleri hızlandırıldı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, “Afetlere Hazır Türkiye” hedefiyle, Türkiye’deki tüm sağlıksız yapı stokunu yeniliyor. Bakanlık, bir yandan şehirleri daha modern bir görünüme kavuştururken diğer taraftan da her bir yapının iklim dostu olması için çalışıyor. Çevre bilincinin artırılması, yeşil enerji projelerinin desteklenmesi, şehirlerin iklim değişikliği karşısında daha dayanıklı hale gelmesi hedefiyle hareket ediliyor. Bu çerçevede, yeşil alanların artırılması, enerji verimli binaların inşa edilmesi ve atık yönetiminin daha etkin bir şekilde yapılması sağlanıyor. Ayrıca, iklim değişikliği ile mücadele kapsamında “Akıllı Şehirler” projeleri destekleniyor.
Türkiye nüfusunun yüzde 71’i deprem riski taşıyan bölgelerde hayat sürüyor. Yakın tarihte ise birçok deprem yaşandı. Elazığ, Malatya ve İzmir’de canlar yitirildi. Kara günlerde, devlet, siyaset, millet elele verdi. Yuvalarını yitirenlere, 45 bin yeni yuva, iş yeri ve köy evi 1 yıl gibi kısa bir sürede teslim edildi. Ancak 6 Şubat’ta Türkiye yeni bir depremle sarsıldı. 316 bin kişinin öldüğü Haiti depreminden 15 kat daha fazla enerjiyi açığa çıkaran, 90 ayrı ülkeden daha büyük bir alanı etkileyen bu depremler, 11 ile zarar verdi. Binlerce can hüzünle toprağa verildi.
CUMHURİYET TARİHİNİN EN BÜYÜK SEFERBERLİĞİ
Bir yandan arama kurtarma operasyonu yürütülürken, diğer yandan 2 milyon 382 bin yapının hasar tespiti tamamlandı. Ardından ise Cumhuriyet tarihinin en büyük deprem seferberliğinin altyapısı hazırlandı. Depremin üzerinden 45 gün geçmeden ilk temeller atıldı, 3’üncü ayın sonunda tam 180 bin yuvanın inşası başladı. Bugün küllerinden yeniden doğan deprem bölgesi, dünyanın en büyük, en hareketli şantiye alanı oldu. Halihazırda 11 ilde bin 900 şantiyede, deprem bölgesine adanmış 160 bin çalışan yeni yuvaları yapıyor.
2 YIL DOLMADAN 200 BİN KONUT
Şu ana kadar 358 bin ev ve işyerinin ihalesi gerçekleştirildi. 4 bin 333 köyde, yaklaşık 62 bin köy evi hızla inşa ediliyor. 26 Ekim’de 130 bininci konutun anahtar teslimi yapıldı. Yıl sonuna kadar teslim edilen konut sayısı 70 bin daha artarak, 202 bin ev ve işyeri teslim edilmiş olacak. 2025 yılı sonuna gelindiğinde ise, 453 bin yuva ve işyerinin anahtarları teslim edilecek. Evine girmeyen tek bir afetzede kalmayacak.
HATIRALAR CANLANDIRILIYOR
11 ilde sadece yeni yuvalar yapılmıyor, milletin hatıralarıyla dolu tüm mekanlar da tarihteki asil konumlarına yeniden kavuşturuluyor. Malatya’da ecdat yadigarı Söğütlü Cami, Tarihi Bakırcılar Çarşısı, kent meydanı, sosyal ve ticari alanlar yeniden ayağa kaldırılıyor. Hatay’da Tarihi Meclis Binası, Asi Nehri’nin her iki tarafındaki eserler, Habibi-i Neccar ve Ulu Cami, Antakya’nın tarihi caddeleri, İskenderun sahili yeniden ihya ediliyor. Kahramanmaraş’ta Toptancılar Sitesi, Kapalı Çarşı, Demirciler Çarşısı yeniden inşa ediliyor. Adıyaman’da Tarihi Meydan projesi, mazisi 500 yıla dayanan Ulu Cami yapılıyor. Öte yandan Konya, Bursa, Balıkesir, Bitlis, Edirne, Ankara, Rize, Şırnak, Mardin başta olmak üzere 45 ilde bulunan 80 tarihi meydan titizlikle ihya ediliyor.
DÖNÜŞÜM SEFERBERLİĞİ SÜRÜYOR
12 yıl önce, “Türkiye’nin Her Yerinde Kentsel Dönüşüm” denilerek başlatılan seferberlik tüm gücüyle sürüyor. Bugüne kadar, sosyal konutlarla beraber 3.7 milyon yuva yenilendi. Yaklaşık 15 milyon vatandaş güvenli bir hayata erişmiş oldu. Bugün, 81 ilde sosyal konutlarla beraber 735 bin yuvanın ve işyerinin dönüşümü sürdürülüyor. İstanbul’un 39 ilçesinde, toplam 907 bin ev ve işyerinin dönüşümü tamamlandı. 193 bin ev ve işyerinin yenilenme süreci devam ediyor. Yarısı Bizden kampanyası her geçen gün daha da güçlendiriliyor.
2025 YENİ PROJELERİN YILI OLACAK
Toplu Konut İdaresi (TOKİ), 21 yılda 3 trilyon lira yatırım yaptı.
1 milyon 462 bin sosyal konut ve 46 bin sosyal donatıyı 5 milyon dar gelirli vatandaşa sundu. Bugün 81 ilin tamamına yayılan tam bin 210 şantiyede, 312 bin ev, park, bahçe, cami, okul ve sosyal donatının inşası da sürüyor. 2024 yılında, 130 bin konutun ihalesi, 34 bin evin satışı ve 52 bin evin teslimi tamamlandı. Şu anda, 50 ve 100 bin sosyal konut projelerindeki konutlar, depremin getirdiği yüksek maliyetlere ve zorluklara rağmen büyük oranda bitirildi. 250 bin sosyal konut kampanyasında, şu anda 88 bin konutun inşasına başlandı. İlk Evim Arsa Projesi kapsamında, 694 ilçede talepler toplandı. 2025 yılı Temmuz ayına kadar da tahsis süreçleri tamamlanacak. 2025 yılı sonu itibariyle, 81 ili kapsayan yeni bir sosyal konut kampanyası başlatılacak.
‘Yenilenebilirin’ payı yüzde 65 olacak
Bakanlık, bir yandan şehirleri daha modern bir görünüme kavuştururken diğer taraftan da iklim değişikliği ile mücadele ediyor. Dış ticarette rekabet gücünü artırmak için karbon fiyatlandırma ve Emisyon Ticaret Sistemi hayata geçirilecek. Yeşil yatırımlar için finansman mekanizmaları geliştirecek, ‘Ulusal Yeşil Taksonomi’ yönetmeliği 2025 yılında çıkarılacak. 81 ilde İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulları oluşturulacak, Yerel İklim Değişikliği Eylem Planları tamamlanacak. 2053 yılına kadar alüminyum sektöründe yüzde 75, çelikte yüzde 99, çimentoda yüzde 93 emisyon azaltımı sağlanacak. Enerji sektöründe, yenilenebilir enerjinin payı 2035’te yüzde 65’e yükseltilecek.
Yerelden küresele
Sıfır Atık Hareketi, küresel bir çevre hareketi oldu, 6 ayrı uluslararası ödüle layık görüldü. 81 il için “Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı” hazırlandı. 193 bin binada, sıfır atık yönetim sistemi kuruldu. Toplam 60 milyon ton atık geri kazandırıldı. Yüzlerce okul, binlerce kilometre yol, onlarca hastane yapılabilecek olan tam 185 milyar lira gibi devasa bir bütçe ekonomiye kazandırıldı. 498 milyon ağacın kesilmesinin ve 5,9 milyon ton sera gazı salımının önüne geçildi. 7 bölgede, sıfır atık pilot ilçeler belirlenecek. Depozito Yönetim Sisteminin makine ve altyapı kurulumu, 2025 yılı sonuna kadar yapılacak, ülke genelinde uygulamaya geçirilecek. 2017 yılında yüzde 13 olan geri kazanım oranı, 2035 yılında yüzde 60’a çıkarılacak.
Denizler koruma altında
Denizler Sıfır Atık Mavi projesiyle korunuyor. Marmara Denizi’nde yaşanan müsilajla beraber, izleme noktası sayısı 150’ye çıkacak. İzmir Körfezi’nde, Avrupa’nın en kapsamlı çevre ve denizcilik projesi yürütülüyor. Mavi Vatan’ın 50-100 yıllık temiz geleceğini garanti altına almak için başlatılan Mapa-Şamandıra Projesi kapsamında Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesinde pilot uygulaması başlatılacak. Göller de eylem planları ile temizleniyor ve koruma altına alınıyor.
Hedefe adım adım
Yeşil Şehir Vizyonu’nun en önemli adımı olan Millet Bahçeleri ile insanların doğayla iç içe olması sağlanıyor. Şu anda 77 milyon metrekare alana yayılan 521 millet bahçesi projesi bulunuyor. 32 milyon metrekare alanda toplam 274 millet bahçesi tamamlandı. 45 milyon metrekare alanda 247 millet bahçesinin çalışmalarına devam ediliyor. Hedeflenen 81 ilde 81 milyon metrekare yeşil ve sağlık yaşam alanı hedefine adım adım gidiliyor. 3 bin kilometre bisiklet yolu projesinde de 2 bin kilometreye ulaşıldı.
Yerel yönetimlere büyük destek
İller Bankası aracılığıyla yerel yönetimlerin ihtiyaçları için, içme suyundan atık suya, katı atıktan yenilenebilir enerjiye kadar 701 milyar lira tutarındaki 9 bin proje hayata geçirildi. Yatırım bedeli 22,4 milyar lira olan 230 proje devam ediyor.
Çölleşme ve erozyonla mücadele
Çölleşme ve erozyonla mücadele çalışmaları devam ediyor. Sadece 2024 yılı itibariyle 496 adet ağaçlandırma, erozyon, sel, çığ ve heyelan kontrolü projesi hazırlandı. Bunlara ilaveten, toplam 56 proje daha devam ediyor.
Mülkiyet sorunu kalmadı
Vatandaş ile devlet arasındaki mülkiyet sorunları gideriliyor. 2B arazileri ile Hazineye ait tarım arazilerinin satışında 2024 yılında 30 bin olmak üzere toplam 1 milyon 77 bin hak sahibine tapuları teslim edildi. 86 bin 934 çiftçiye, ecrimisil olarak ödediği bedelin yarısı üzerinden, kullandıkları araziler kiralandı. Tarım ve hayvancılığa katkı sağlandı.
