Anadolu’daki Türk edebiyatının ilk şairlerinden ve şimdiye kadar 5 mesnevisi bilinen Şeyyad Hamza’nın 6. mesnevisi Bulgaristan Milli Kütüphanesi’nde bulundu. Prof. Müjgan Çakır ve Prof. Hanife Koncu’nun tespit ettiği eser Hz. İbrahim ile Nemrud’u anlatıyor. Koncu, “Kültürümüze ait her yeni bulunan eser çok kıymetli” dedi.
Anadolu sahası Türk edebiyatının ilk şairlerinden Şeyyad Hamza’nın yeni bir eseri Bulgaristan’da bulundu. Şimdiye kadar 16 parça şiiri ve 5 mesnevisi bilinen şairin yeni bulunan eseriyle birlikte 6 mesnevisi gün yüzüne çıkmış oldu. Böylece Türkçe’nin Anadolu’ya ait ilk metinler literatürüne bir eser daha kazandırıldı. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi hocalarından Prof. Dr. Müjgan Çakır ve Prof. Dr. Hanife Koncu’nun tespit ettiği, Bulgaristan Milli Kütüphanesi’nde OR. 108 numarada kayıtlı eser, İbrahim As. ile Nemrud’un kıssasını anlatıyor.
Fuad Köprülü Şeyyad Hamza’yı 13. yüzyılda yaşamış bâtınî babalardan biri olarak tanıtmıştı. Ancak son araştırmalar onun 14. yüzyılda yaşadığını ve 1348’de sağ olduğunu ortaya koydu. Şiirlerinin hemen hepsi dini ve tasavvufi içerikli olan Şeyyad Hamza’nın şimdiye kadar bilinen; Destan-ı Yusuf, Dasitan-ı Sultan Mahmud, Ahvâl-i Kıyamet, Miracname ve Vefat-ı Hazret-i Muhammed Aleyhisselam mesnevilerinin yanına, “Dâsitân-ı Nemrûd ‘Aleyhi’l-la’ne ve İbrâhîm ‘Aleyhi’s-selâm” başlıklı mesnevîsi de eklenmiş oldu.
HEYECAN VERİCİ TESPİT
Yeni Şafak’a konuşan Prof. Dr. Hanife Koncu, Şeyyad Hamza’nın bu eserini 2018 yılında bulduklarını, bugüne kadar inceleme ve tespit çalışmaları yürüttüklerini söyledi. Koncu, “Müjgan Hoca’yla birlikte Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi BAP birimine bağlı olarak yürüttüğümüz, ‘Anlatı Esasına Dayalı Manzum-Mensur El Yazması Metinler (Bulgaristan’da Bulunan El Yazması Kütüphaneleri Ekseninde)’ adlı araştırma projesini yaparken bu esere rastladık. Biz bu çalışma esnasında Bulgaristan’da hem Sofya hem de Plovdiv’deki Osmanlıca el yazmaları üzerine incelemelerde bulunduk. Bu projenin en dikkate değer ve en heyecan verici tespitlerinden biri malum bu eser oldu” açıklamasında bulundu.
MESNEVİLERİNİN SAYISI ALTI OLDU
- Şeyyad Hamza hakkındaki bilgilerin son elli yılda çok değiştiğini ifade eden Koncu, “Öncesinde 13. yüzyıl şairi olarak bilinirken Prof. Dr. Metin Akar Hoca’nın çalışmasıyla 14. yüzyıl şairi olduğu ortaya çıktı. Bizim bulduğumuz eserle 5 olarak bilinen eser sayısı 6 oldu. Bunlar edebiyat tarihimize yeni bakış açıları getiren ve katkı sağlayan çalışmalardır. Kültürümüze ait her yeni bulunan eser, şüphesiz çok kıymetlidir. Zira biz bu eserler sayesinde Osmanlı kültürünü anlama ve anlatma yolunda daha fazla mesafe katedeceğiz. Bunlar bizim çok değerli kültür varlıklarımız” dedi.
Eski Anadolu Türkçesi’yle yazılan eser, Dîvânî Hat’la kaleme alınmış ve toplamda 389 beyitten oluşuyor. “Başlayalum Allāh adıyla söze, Anuñ içün sözüñüz olsun bize” beytiyle başlayan metinde şairin adı 386. beyitte “Şeyyād Hamza ben daĥı mücrim ķula Ümíźüm var kim Çalab raģmet ķıla” şeklinde geçiyor.
HZ. İBRAHİM VE NEMRUD DESTANI
Mesnevi tarzında yazılan eserin konusu, Nemrud ile Hz. İbrahim arasında geçen kıssa. Putlara tapan Nemrud’un dünyaya hükümdar olduğu bir dönemde, Hz. İbrahim putları kırar. Nemrud büyük bir ateşte onu yakmak ister ancak Allah’ın lütfuyla atıldığı yerde çiçekler açmaya, kuşlar ötmeye başlar. Son kısımda bir sineğin burnuna girmesiyle Nemrud’un helak olması anlatılır. Çakır ve Koncu’nun Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi’nin 29. sayısında “Şeyyâd Hamza’nın Yeni Bir Eseri Üzerine: Dâsitân-ı Nemrûd ‘Aleyhi’lla‘ne ve İbrâhîm ‘Aleyhi’s-selâm” isimli makalelerinde konunun ayrıntıları yer almaktadır.
