1929 Büyük Buhran’ı ile kıyaslanan 2008 Ekonomik Krizi, ABD başta olmak üzere tüm dünyayı etkiledi. Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “İnanıyorum ki inşallah bizi teğet geçecek ve biz bunu en az zayiatla atlatacağız” sözü eleştirilse de zaman onu haklı çıkardı. Krizin patladığı dönemde “Dünyanın sigortası attı” ve “Amerika’da TMSF Devri” gibi manşetlerle çıkan Yeni Şafak, küresel piyasalardaki dalgalanmaları okuyucularına analizlerle aktardı.
Dünya ekonomisinin gördüğü en önemli krizlerden biri olan 2008 Ekonomik Krizi, küresel piyasaları alt üst ederken etkileri bugün bile hissedilen tahribatlara yol açtı. Kriz ABD’li finans şirketlerinin çok uzun vadeli gayrimenkul kredisi olarak bilinen Mortgage’ları şişirmesi ve sonrasında riskli kredilerin geri dönmemesiyle başladı. Mortgage balonunun patlaması sonrasında, ABD’li finansal şirketler borçlarını ödeyemedi ve 158 yıllık yatırım bankası Lehman Brothers 15 Eylül 2008 tarihinde 613 milyar dolarlık borçla iflas etti.
ABD’Lİ 100 YILLIK ŞİRKETLER ÇÖKTÜ
Bankacılık alanında başlayan kriz tüm küresel sistemi bir gün içinde çökertti. Kara Pazartesi olarak adlandırılan bu günün ardından ABD’li finansal şirketler peşi sıra çöküş yaşadı. Asya ve Avrupa borsaları tepetaklak olurken, ABD yönetimi dev Mortgage şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac’e el koydu. Merrill Lynch gibi 25 banka ABD Hazinesi’nin kontrolü altına girdi. Bankacılık krizi kısa sürede farklı sektörleri etkilerken sanayi alanındaki dev ve köklü kuruluşları da vurdu. Amerikan otomotiv endüstrisinin üç dev şirketi General Motors, Chrysler ve Ford iflas aşamasına geldi.
BÜYÜK BUHRANI GERİDE BIRAKTI
1929 Dünya Ekonomik Bunalımı, o güne kadar yaşanan en büyük kriz olarak tanımlanıp adına ‘Büyük Buhran’ denilmişti. 2008 krizi ise teknolojinin ilerlediği, borsaların saniyeler içinde birbirinden etkilendiği bir ortamda, saatler içinde tüm piyasalara yansıdı. Birçok uzmana göre, bu özelliğiyle 1929 Büyük Burhan’ı geride bıraktı. Finansal araçların, 1929’dan fazla oluşu ve dünya ekonomilerinin iç içe geçmesi krizin etkilerini daha da derinleştirerek tüm dünyaya yaydı. Dünya ekonomisini yönlendiren ve aynı zamanda gelişmekte olan ülkelere reçeteler sunan Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) yaşanılan krizlere etkisi ve krizlerin etkilerini bertaraf etme konusunda aldığı önlemlerin başarısı 2008 krizinde de tartışma konusu oldu.
ERDOĞAN’IN ÖNGÖRÜSÜ MUHALEFETE MALZEME OLDU
Türkiye bu döneme, sağlam bankacılık alt yapısı ve hükümetin gerekli tedbirleri alması sayesinde hazırlıklı giriyordu. 2008 yılında Başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘Kriz bizi teğet geçecek’ sözü çok tartışıldı. Hedefine AK Parti ve Erdoğan’ı alan çevreler bu sözü bir silah gibi kullansa da zaman Erdoğan’ı haklı çıkaracaktı. Dünyada 2008 krizinin etkilerinin 2018’e kadar yani 10 yıl kadar sürdüğü tahmin ediliyor. Gelişmiş ülkelerde bu süre daha kısalsa da Brezilya, Yunanistan, Portekiz, Arjantin gibi ülkelerde etkileri daha uzun süre hissedildi. Avrupa Birliği’ndeki (AB) küçük ülkelerin toparlanamaması, zaman içinde avro krizini beraberinde getirdi. Gelişmiş ülkeler ve AB gibi yapılar milyarlarca dolarlık kurtarma paketleri açıkladı.
YENİ ŞAFAK: DÜNYANIN SİGORTASI ATTI
Yeni Şafak gazetesi ise, krizin patladığı dönemde “Dünyanın sigortası attı” başlığıyla çıktı. Gazetemiz ilgili dönemde, küresel piyasalardaki dalgalanmaları son dakika gelişmeleriyle birlikte yayınlamayı sürdürdü. Sektör görüşleri ve farklı ülkelerde yaşananları okuyuculara derin analizlerle aktardı. Krizin en yoğun yaşandığı 18 Eylül 2008 tarihinde ise Yeni Şafak ‘Amerika’da TMSF Devri’ manşetini attı. Türkiye’nin 2000 ve 2001 yıllarındaki krizlerine ve banka devirlerine atıfta bulunulan haberde, ABD başta olmak üzere ilgili süreçte yaşanan ağır kriz ve faturası analiz edildi.
REEL SEKTÖRÜ AYAKTA TUTAN DESTEK
Yeni Şafak 20 Ekim 2008 tarihindeki Dönemin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın, “Reel Sektörü Krize Karşı Koruruz” sözlerini manşete taşıyordu. ‘Finans sisteminin çok sağlam’ olduğunu belirten Unakıtan’ın, “Amacımız reel sektörü korumak. Teşvik için 7,1 milyar YTL ayırdık. Reel sektörün kredi faizlerinin bir bölümünü devlet ödeyecek” şeklindeki sözlerine de spotta yer veriliyordu.
EKONOMİ YÖNETİMİNDEN KARARLI DURUŞ
2008 Krizi uzun bir döneme yayılıp tüm dünyayı etkilerken, Türkiye’deki bankaların sağlam bilançosu bu süreci az hasarlı atlatmalarını sağladı. AB gibi önemli ihracat ortaklarımızdaki kriz ister istemez Türk iş dünyasını etkilerken, ekonomi politikalarındaki duruş ve siyasetteki istikrar sayesinde hızlı aksiyon alınması piyasalarda olası krizleri önledi. Ekonomik göstergelerdeki bazı gerilemelere rağmen, tüm dünyayı etkisi altına alan kasırgada Türkiye kendini korumayı başardı Hatta ilgili süreçte dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan katıldığı törenlerde ve etkinliklerde ekonomi yönetimindeki tedbirlere değiniyor ve piyasalara güven telkin ediyordu. Ekonomik krize değinen Erdoğan, “İnanıyorum ki bizi teğet geçecek” sözü ile muhalefet çevreleri tarafından sıkça eleştirildi.
“KRİZ TEĞET BİLE GEÇMEYECEK”
Dünyada yaşanan ekonomik krizin büyük bir etki oluşturduğunu ifade eden Erdoğan, ABD, Japonya ve AB üyesi ülkelerin bundan etkilendiğini belirterek vatandaşlara güven mesajı veriyordu. Erdoğan, “İnanıyorum ki inşallah bizi teğet geçecek ve biz bunu en az zayiatla atlatacağız” mesajını her fırsatta verirken, zaman onu haklı çıkarıyordu. 2011 yılına gelindiğinde Türk ekonomisinde sorun bekleyenlerin umutları boşa çıkarken, Başbakan Erdoğan ilk günlerdeki söylem ve duruşunu devam ettiriyordu. Yeni Şafak da 28 Temmuz 2011’deki manşetinde Erdoğan’ın “Kriz Teğet Bile Geçmeyecek” cümlesine yer veriyordu.
