İtalyan şair Giovanni Mario Filelfo tarafından Rönesans döneminde Fatih Sultan Mehmet'in onuruna Latince yazılan şiiri, akademisyenler Filiz ve Beyazıt Akman çifti ilk kez Türkçe ve İngilizce çevirileriyle yayımladı. 5 asırlık epik şiirde Fatih’in zaferleri anlatılıyor.
Rönesans döneminde İtalyan şair Giovanni Mario Filelfo tarafından Fatih Sultan Mehmet’in onuruna yazılan, 5 asır boyunca “arşivlerde saklı kalan” Latince epik şiir, ilk kez Türkçe ve İngilizce çevirileriyle yayımlandı. Yüksek lisans döneminde Amerika’da yaptıkları çalışma sırasında akademik bir kitapta yapılan atıfla şiirden haberdar olan Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Barın Akman ile aynı üniversitede görev yapan akademisyen yazar Doç. Dr. Beyazıt Akman, eseri araştırmaya başladı.
ORİJİNALİ İSVİÇRE’DE
Eserin Latince el yazmasının İsviçre’nin Cenevre şehrindeki Bibliotheque de Geneve Kütüphanesi’nde olduğunu belirleyen Akman çifti, eserin 1978’de hazırlanmış bir transkripsiyonunun İtalya’da bulunduğu bilgisine ulaştı. Yayın yönetmeni Abdülkadir Özkan’ın konuyu ilettiği Türkiye’nin Vatikan Büyükelçisi Lütfullah Göktaş, bir sahafta bulduğu eseri Akman’a ulaştırdı. Eseri, Latince’den Türkçe’ye Ahmet Deniz Altunbaş, İngilizce’ye ise Central Michigan Üniversitesi Emerita Profesörü Ronnie Apter ve Columbia Üniversitesinden Mark Herman çevirdi.
ZAFERLERİ ANLATILIYOR
Akademisyen Akman çifti, Kültür ve Turizm Bakanlığının desteğiyle 5 asır sonra eseri, “Emir: Türk İmparatoru Mehmet’in Hayatı ve Fetihleri” orijinal adıyla ilk kez Türkçe ve İngilizce olarak kitaplaştırdı. İngilizce olarak yayıma hazırlanan kitaba, Londra’daki Queen Mary Üniversitesi Rönesans Araştırmaları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Jerry Brotton da ön söz yazdı. İki dilde yayımlanan kitap, Kopernik Kitap’tan çıktı. Beyazıt Akman, eserin, Bellini’nin Fatih portresinden hiçbir farkı olmadığını söyledi. Akman, “Şiiri, edebi bir eleştiriye, tarihsel bir araştırmaya, Doğu-Batı ve Hristiyanlık İslam ilişkileri anlamında da çok ciddi bir analize tabi tuttuk.” dedi.
5 YILDA YAZILDI
Filiz Barın Akman da yaklaşık bir ay önce çalışmaların tamamlandığını ancak 6 Şubat’ta yaşanan depremler nedeniyle tanıtım yapmadıklarını ifade etti. Akman, şiirin Fatih’in çocukluk çağından itibaren 1476’ya kadar kazandığı zaferleri, fetihleri ve kahramanlıklarını anlatan manzum bir eser olduğunu ifade etti. 1471’de yazımına başlanan şiir, 1476’da tamamlandı ancak Ferducci’nin ölümüyle Fatih’e sunulamadı.
Fatih’in jestine karşılık yazıldı
Şiirin hikayesi şöyle: Çanakkale’de ikamet eden Anconalı İtalyan tüccar Othman Lillo Ferducci, İstanbul’un fethinde alınan esirler arasındaki kayınbiraderinin salıverilmesi ricasıyla Fatih’e mektup gönderir. 2. Murat’ın yakın dostu olan babasının Türk dostluğunun nişanesi olarak adını Othman koyduğu Ferducci, herhangi bir fidye talep etmeden savaş esirini salıveren Fatih Sultan Mehmet’in bu centilmen hareketinden oldukça etkilenir ve muhtemelen Fatih onuruna epik bir şiir yazdırmaya o zaman karar verir. Ferducci, 1471’de Fatih’in onuruna Rönesans şairi arkadaşı, 1426 İstanbul Pera doğumlu Giovanni Mario Filelfo’dan epik bir şiir yazmasını ister.
Namı dünyanın dört köşesinde
Filelfo, yaklaşık 5 bin mısradan oluşan dört kitaplık eseri hazırlama nedenini, eserin girizgahında şu dizelerle anlatır: Othman Lillo Ferducci’nin ricaları üzerine Türk’ün kazandığı zaferleri anlatmam gerekti; Kendisi, böylesine arzuladığı bir eserin Bendeniz şairin dizeleriyle ölümsüzleşmesi dileğinde. Her ne kadar içim yansa da iş başa düştü. Gönül isterdi ki bu Latince mısralar farklı havadisler anlatsın Venediklilerin Türklere galebe çalmasını Ve Türklerin Asya’da eskiden olduğu gibi meçhulde kalmasını Avrupa’nın koruyucu ruhlarını rahat bırakmasını anlatayım. Mehmet, övgülerle yıldızların katına hak etmediği için çıkartılmış değildir. Mars’ın ve beyzadelerin övgülerine mazhar olarak, dünyanın dört köşesinde namı anılır, Her ne kadar tüm dünyada Mesih’e tapınanların Ve Papa’nın sarayının nefretinin odağında olsa da.qFilelfo, yaklaşık 5 bin mısradan oluşan dört kitaplık eseri hazırlama nedenini, eserin girizgahında şu dizelerle anlatır: Othman Lillo Ferducci’nin ricaları üzerine Türk’ün kazandığı zaferleri anlatmam gerekti; Kendisi, böylesine arzuladığı bir eserin Bendeniz şairin dizeleriyle ölümsüzleşmesi dileğinde. Her ne kadar içim yansa da iş başa düştü. Gönül isterdi ki bu Latince mısralar farklı havadisler anlatsın Venediklilerin Türklere galebe çalmasını Ve Türklerin Asya’da eskiden olduğu gibi meçhulde kalmasını Avrupa’nın koruyucu ruhlarını rahat bırakmasını anlatayım. Mehmet, övgülerle yıldızların katına hak etmediği için çıkartılmış değildir. Mars’ın ve beyzadelerin övgülerine mazhar olarak, dünyanın dört köşesinde namı anılır, Her ne kadar tüm dünyada Mesih’e tapınanların Ve Papa’nın sarayının nefretinin odağında olsa da.
