Kazakistan Cumhurbaşkanı’nın Türkiye ziyareti

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev 10-11 Mayıs tarihlerinde geniş bir heyetle Türkiye’yi ziyaret edecek. Tokayev’e dışişleri, ekonomi, enerji, savunma, kültür ve enformasyon bakanları eşlik edecek. Söz konusu ziyaretin ehemmiyetine binaen bu ziyaret Tokayev’in, Ocak ayında yaşanan gösterilerinden sonra yurtdışına yaptığı ilk ziyarettir. İki ülke arasındaki iş birlikleri açısından önemli olan bu ziyaretin Türkiye-Kazakistan ilişkilerine ciddi anlamda hız kazandırması bekleniyor.

Bilindiği üzere Kazakistan 1991 Aralık’ında bağımsızlığını ilan ettiği gün, Türkiye bağımsız Kazakistan’ı aynı gün içerisinde tanıyan ilk ülkedir. Mart 1992’de de iki ülke arasında diplomatik ilişkiler başlamıştır. Türkiye ile Kazakistan ilişkilerine bakıldığında; yalnızca diplomatik ilişkilerden bahsetmek doğru olmaz. Türk dünyasının önemli ülkelerinden olan Kazakistan ile Türkiye ilişkilerinde müşterek tarih, kültürel ve soydaşlık bağları da kuvvetlidir. Türkiye ile ikili ilişkilerinin güçlendirilmesi için bugüne kadar çeşitli alanlarda pek çok anlaşma, protokol ve işbirlikleri imzalanmıştır. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yanı sıra bölgesel anlamda da önemli bir ekonomik ortaklık söz konusudur.

STRATEJİK ORTAKLIK

30 yılı aşkın bir süredir Türkiye- Kazakistan ilişkileri stratejik ortaklık düzeyine getirilerek yakın iş birliği kapsamında sürmektedir. Özellikle uluslararası platformlarda her iki ülke de birbirlerinin girişimlerini desteklemiş ve kardeşlik bağlarını derinleştirmek için ortak çaba göstermişlerdir. Bu çerçeveden değerlendirildiğinde, Türkiye-Kazakistan ilişkilerinde uluslararası politika ve güvenlik alanlarında meydana gelen gelişmelerde iki ülkenin ortak çıkarlara sahip olduğu da vurgulanabilir.

Dahası Türkiye’nin de üyesi olduğu “Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı’nın (AIGK)” düzenlenmesi gibi önemli girişimlerin Kazakistan tarafından gösterilen somut örneklerden biridir. Türkiye’nin de Kazakistan’ın Avrasya bölgesinde kalıcı bir güvenliğin sağlanması için yapısal adımların atılmasına destek verdiği bilinmektedir.

Öte yandan Ekim 2009’ta dönemin Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in Türkiye’yi ziyaret etmesiyle ve iki ülke arasında “Stratejik Ortaklık Anlaşması”nın imzalanmasıyla birlikte ilişkiler yeni bir boyut kazanmıştır. 2012 yılında ise Türkiye-Kazakistan arasında “Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi” kurulmuştur. Kazakistan’ı Eylül 2017’de ziyaret eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Kazakistan, Orta Asya’da ekonomik ve ticari işbirliğimiz bakımından önem ve öncelik verdiğimiz bir ülkedir” ifadesi de bu açıdan anlamlıdır.

Bu bağlamda Kazakistan’ın bağımsızlığını kazanmasından günümüze kadar olan süreçte Türkiye ile ikili ilişkilerde ciddi sorunların olmaması ve uluslararası gelişmelerde meydana gelen birçok konuda görüş birliğinin sağlanması önemli bir göstergedir. Bilhassa son yıllarda Türk dünyasındaki siyasi, diplomatik, ekonomik ve güvenlik alanlarında ortaya çıkan perspektifte bu yakınlığın önemli bir faktör olduğu söylenebilir. Dolayısıyla bölgesel ve küresel alanlardaki gelişmelerle beraber Türkiye-Kazakistan ilişkilerin iki ülkenin dış politikasında ehemmiyet kazandığını belirtmekte yarar vardır.

TİCARET HACMİNDE HEDEF 10 MİLYAR DOLAR

Türkiye-Kazakistan arasında ivme kazanan diplomatik ilişkilerin yanı sıra ticari ve ekonomik ilişkiler de aşamalı ve istikrarlı bir şekilde gelişmektedir. Türkiye’nin Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleriyle olan dış ticaret hacmine bakıldığında Kazakistan Rusya ve Ukrayna’dan sonra üçüncü sırada gelmektedir. Ayrıca Türkiye, Kazakistan için ticari, ekonomik ve yatırım anlamında önemli ortaklarından biri konumundadır. 2021 yılında iki ülke arasında ticaret hacmi yaklaşık yüzde 33 oranında artarak 4,1 milyar dolar olduğu belirtilmektedir. Dahası Türkiye son 15 yıl içerisinde Kazakistan’da 3,5 milyar dolarlık yatırım yapmıştır.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın 6 Mart 2022 tarihinde Kazakistan’ın başkenti Nur-Sultan’a düzenlediği ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, başta gümrükler olmak üzere lojistik ve ulaşım açısından Türkiye ve Kazakistan arasını daha hızlı ulaşılır kılabilmek için görüşmeler yaptıklarını ifade etmişti. Öte yandan 2021 yılında Türkiye’den Kazakistan’a doğrudan yapılan yatırımlar zinciri ise iki kat artarak toplam 535 milyon doları bulmuştur. Şu hususa dikkat çekmekte fayda var; Türkiye’nin temel hedeflerinden biri Trans Hazar olarak ifade edilen Hazar koridorunu çok yoğun olarak aktifleştirecek bir hat oluşturmaktır. Geçtiğimiz Mart ayında Kazakistan’da düzenlenen Türkiye-Kazakistan İş Forumu kapsamında yapılan görüşmelerin sonucunda 10 anlaşmaya imza atılmıştı. İmzalanan bu anlaşmalar 500 milyon dolar tutarındadır.

Netice itibarıyla yukarıda belirtilen gelişmeler değerlendirildiğinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in Ankara ziyaretinin temel amaçları arasında ikili ilişkilerin güçlenmesi ve ivme kazanmasının yanı sıra Türkiye-Kazakistan ticaret hacminin önce 5 milyar dolara ardından da 10 milyar dolara yükseltilmesi hedefidir. Bu çerçeveden bakıldığında Türkiye-Kazakistan ilişkilerinin geliştirilmesinde kültürel alanlarda da işbirliklerinin çeşitlendirilmesinin ve iki ülke arasındaki kamu diplomasisinin geliştirilmesinin de büyük bir gereksinim olduğunu söylemek yanlış olmaz.