“Lityum Üçgeni (Şili, Arjantin, Bolivya)” olarak adlandırılan Güney Amerika’daki lityum havzasının, ABD kontrolüne geçmeyen son kalesi Bolivya, CIA destekli olduğu düşünülen darbeye karşı direndi ve cuntaya geçit vermedi. Önceki gün görevden alınan Jose Zuniga, Donanma Komutanı Juan Arnez Salvador ve Hava Kuvvetleri Komutanı Marcelo Zegarra, beraberindeki askerlerle ülkenin yönetimsel başkenti olan La Paz’daki hükümet sarayını kuşattı. Devlet Başkanı Luis Arce, darbeye karşı direneceklerini açıklayarak halkı sokağa davet etti. Bir süre sonra Bolivya halkı bina etrafında toplandı ve liderlerini yalnız bırakmadı. Askerin kışlaya dönmesiyle darbe bastırıldı ve Zuniga ile Salvador tutuklandı. Elektrikli araçlarının bataryalarında kullanılan lityum zengini Bolivya, son yıllarda Rusya ve Çin’le anlaşmalar yapıyor. ABD’nin bu yüzden darbede pay sahibi olduğu düşünülüyor.
HALKI SOKAĞA ÇAĞIRDI
Basın açıklaması yapan Bolivya Devlet Başkanı Arce, "Bolivya'nın devlet başkanı ve bakanları görevlerinin başındadır ve halkı demokrasiye sahip çıkmaya davet ediyorum. Askerler, derhal çekilmeli ve görevlerinin başına dönmelidir. Demokrasiye ve anayasaya saygı duymalarını istiyorum" dedi. Ülkede bazı askeri birliklerin usulsüz şekilde harekete geçirildiğini belirten Arce, ordudan, demokrasiye saygı göstermesini istedi. Arce’nin halkı sokağa çağırmasında sonra binlerce kişi hükümet binasının olduğu bölgeye akın etti. Bolivya bayrakları ile sokağa inen halk, hükümeti destekleyen sloganlar attı. Bolivya Sendika Konfederasyonu darbeye karşı derhal geçerli olmak üzere süresiz genel grev ilan etti. Tüm işçi ve köylü sendikalarını içeren Merkezi Obrera Bolivyana, işçileri ve toplumsal hareketleri başkent La Paz'a gitmeye çağırdı. Darbeci askerler, meydanın çevresinde toplanan darbe karşıtı göstericilere karşı gaz bombaları kullandı. Olaylarda yaralanan olmazken, ordunun sert müdahale etmemesi de kaosun büyümesini engelledi.
ASKER YENİ KOMUTANINA İTAAT ETTİ
Önceki gün General Zuniga’yı görevden alan Arce, yeni bir ordu komutanı atadığını da duyurdu. Arce'nin görevlendirdiği Bolivya ordusunun yeni komutanı Jose Wilson Sanchez de "Cadde ve meydandaki tüm askerlere ve personele birliklerine dönmelerini emrediyorum" açıklamasını yaptı. Darbe karşıtı göstericilerin meydana girmesi ve Sanchez'in çekilme emrinin ardından askerler, Plaza Murillo Meydanı'nı terk etti. Bolivya televizyonları askerlerin kışlalara döndüğü görüntüleri yayınladı.
CANLI YAYINDA DARBECİ İLE YÜZLEŞME
Darbe girişiminin en ilginç anı da Bolivya Devlet Başkanı Arce’nin darbe teşebbüsüne liderlik eden General Juan Jose Zuniga ile yüz yüze tartışması oldu. Bolivya televizyonu tarafından yayınlanan görüntülerde Arce, sarayın koridorunda General Juan
José Zuniga ile tartışırken görüldü. Arce’nin generale, “Ben senin başkomutanınım.
Sana, askerlerini geri
çekmeni emrediyorum. Bu itaatsizliğe izin vermeyeceğim” dediği duyuldu. Zuniga ise bu emri reddettiğini belirtti.
DEMOKRASİYİ ELİMİZDEN ALAMAZL AR
Askerlerin çekilmesinin ardından Devlet Başkanı Arce de meydana çıkarak, halkı selamladı. Arce daha sonra balkona çıkarak yaptığı konuşmada, "Kazandığımız demokrasiyi hiç kimse elimizden alamaz" ifadesini kullandı. Bolivya'da Luis Arce hükümetine yönelik darbe girişimine kalkışan Zuniga ve Salvador başsavcılığın talebi üzerine gözaltına alındı. Bolivya basınında çıkan haberde, darbe girişimini yönetmekle suçlanan Zuniga'nın, Genelkurmay Başkanlığı karargahından çıktıktan sonra gözaltına alındığı, ardından polis aracıyla savcılığa
götürüldüğü kaydedildi.
PUTİN İLE GÖRÜŞTÜKTEN HEMEN SONRA
Darbe girişimi Bolivya yönetiminin dış politika ve ekonomide yeni açılımlar yaptığı bir dönemde gerçekleşti. Arce yönetimi Gazze’de İsrail’in yaptığı soykırım nedeniyle kasımda İsrail ile ilişkiyi kesmiş,
BRICS üyeliği için girişim başlatmıştı. Devlet Başkanı Arce, iki hafta Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmüş ve iki ülke arasında nükleer ve lityum alanında yatırım anlaşmalarına imza atılmıştı.
LİTYUM ÜÇGENİNİN SON KALESİ
2019 yılında, kendisini deviren darbenin ardından eski Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales, darbenin nedenlerinden biri olarak ABD’nin başta lityum olmak üzere doğal kaynaklara olan ilgisini göstermişti. Bolivya’da topraklarında yaklaşık 23 milyon ton lityum olduğu tahmin ediliyor. Birkaç hafta önce Devlet Başkanı Arce, Rusya ile yeni lityum tesisleri için anlaştıklarını duyurmuştu. 2021 yılında Rus enerji devi Rosatom, ülkede, dünyanın en büyük nükleer araştırma tesislerinden birinin inşaatına başlamıştı. Geçtiğimiz sene ise Rosatom ve Çin enerji firması Guoan’la Bolivya arasında 1,4 milyar dolarlık lityum anlaşması imzalanmıştı. Arjantin, Şili ve Bolivya arasındaki sınır, dünyanın en büyük lityum rezervi olan ve “lityum üçgeni” olarak adlandırılan bölgeyi oluşturuyor. Milyarder Elon Musk’ın gözü bu bölgede, çünkü bu maden elektrikli arabaları için önemli bir madde.
