Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Son Dakika
657'liler Ailesi
Ankara'da Şafak
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Okur Sözcüsü
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

	Mustafa KUTLU mkutlu@yenisafak.com.tr

Tıtus Burckhardt'ın İslâm Sanatı-Dil ve Anlam adlı önemli eseri Turan Koç tercümesi ile Klasik Yayınları arasında çıktı (Ekim 2005).

1908 yılında Floransa'da doğan yazar Basel'li aristokrat bir aileye mensup. Heykeltraş bir babanın oğlu, meşhur sanat tarihçisi Jacob Burckhardt'ın yeğeni. Sanat eğitimi görmüş "Doğu sanatı"na ilgi duymuş, Fas'a gitmiş, Arapça öğrenmiş, tasavvufî eserler üzerinde çalışmış, İslâm sanat ve medeniyeti üzerinde yoğunlaşmış, bir süre sonra da Müslüman olmuştur.

Yirminci yüzyılın gelenekçi düşünce okulunun önde gelen temsilcilerindendir. Hayatını hikmet ve gelenek hakkında fikir üretmeye vakfetmiş, pek çok eser kaleme almıştır.

Kitaba kendisi gibi gelenekçi ekole dahil olan, ülkemizde de eserleri yayımlanan Seyyid Hüseyin Nasr, bir "Sunuş" yazmış.

Nasr "Sunuş"unda İslâm sanatının "açılmamış bir kitap" gibi olduğunu söyleyerek, -üzerinde yeterince durulmamış olduğunu kastediyor- İslâm'ın "soyut" kavramına getirdiği anlayışı, onun modern Batı sanatında görülen "soyut" kavrayışından farkını dile getiriyor. Ona göre bu çaba "ruhanî âleme ilişkin bir ru'yettir". T. Burckhardt önceki eserlerinde "İslâm sanatının hikmetle zanaat'ın (fenn veya sına'a) evliliğinden doğduğu"nu söylemiştir.

Ben de geleneksel sanatın "hikmet ve âhenk" unsurlarına yaslandığını söylemiş idim.

Ayrıca küçümsenen zanaat'la, yüceltilen "sanat"ı birbirinden esas itibarı ile ayırmam.

(Benim bu görüşümün daha kapsayıcı olduğunu sanıyorum. Hem muhtevaya, hem onun doğurduğu biçime yer veren bir tarif çünkü).

Nasr, yazarın İslâm sanatını "vahyin ilkeleri ve formunun bir türevi" olarak takdim ettiğini; "... İslâmî vahyin ruhunun dünyevî billurlaşması olduğu kadar semavî hakikatlerin yeryüzündeki bir yansıması" şeklinde anladığını ifade ediyor.

Burada tasavvufî yorumun sembolik diline işaret edilmektedir ki, kitabın isminin alt başlığı da zaten "Dil ve Anlam"dır.

Seyyid Hüseyin Nasr'ın İslâm Sanatı ve Maneviyatı (Çev: A. Demirhan. İnsan Yay. 1992) adlı bir eserinin olduğunu da kaydedelim.

Güzel bir tercüme yapan Turan Koç da esere küçük bir "önsöz" yazmış.

Koç ise yazarın İslâm Sanatı ile ilgili görüşlerinin özünde "İslâm"ın bâtınî boyutunun estetik düzeyde bir dışlaştırması" olduğu neticesine varıyor.

İslâm Sanatı kitabı kuşe kağıda özenle basılmış; konularla ilgili fotoğraflar ve krokiler meselelerin anlaşılmasına yardımcı oluyor.

Ben bu yazıyı -sanki pek acelem varmış gibi- eserin ilk 16 sayfasını okuduktan sonra yazıyorum. Bu bakımdan fâhiş bir usül hatası işlemiş olabilirim.

Lakin bu ilk 16 sayfayı okuyanlar benim gibi "düş kırıklığı"na uğrar iseler aynı kararı verebilirler.

"Düş kırıklığı" dedimse de bunu abartmayalım.

Belki de "efsaneleşmiş" olan bu kitaptan çok daha fazla şey bekliyordum, bu beklentim boşa çıktı (ilk 16 sayfa için).

Tam olarak "boşa çıktı"da denemez ama tam tatmin olamadım.

Çünkü bu ilk 16 sayfa işin özüne ait. Burada ilkeler, kanaatlar, ölçüler, bakış açısı beliriyor; burada aslî hükümler veriliyor. Bundan ötesi bir nevi "sanat tarihi". Karşılaştırmalar, teknik hususiyetler vb. (şöyle bir karıştırdım sonuna kadar, böyle algıladım).

Giriş'te dile getirilen temel mesele sanatın özünün "güzellik" olduğu, bunun da İslâmî açıdan "ilahî nitelikli, bâtınî bir güzellik" olarak algılanması zaruretidir.

Yazar alt başlığı "Dil ve Anlam" olan ama adı bir genellemeye tekabül eden "İslâm Sanatı" kitabına başlarken neden "Söz Sanatları"nı (şiir) dışarda tutmuş; "musiki"ye hiç dokunmamış, sadece mimarî ve resim üzerinden yürümüştür. Bu tutumla ilgili bir açıklama yok.

Mimarî üzerinden yürüyüşe başlayınca, doğru bir seçim ile önceliği Kâbe'ye vermiş, Kâbe ile ilgili beş sayfa yazmış. Bu bölümde neler var ve ben ne anladım, bunları inşallah haftaya konuşacağız.

Geri dön

Yazdır

Yukarı