AB adayı bir ülke ile ilk defa Geri Kabul Anlaşması'nın (GKA) imzalanmasını müzakere eden AB Komisyonu, anlaşmanın ilk metnini Mayıs 2005'te Brüksel'de Türk heyetine sunmuştu. Komisyon, ilk taslakta, tıpkı AB adayı olmayan Rusya'ya olduğu gibi Türkiye'ye de vize sisteminde kolaylıklar sağlamayı önerdi. GKA için 17-19 Ekim'de Ankara'da Komisyon ile yapılan teknik görüşmelerde ise Türk heyeti, taslak metne cevabını 4 başlıkta iletti.

Bir dahaki randevu Ocak'ta

Türkiye'nin sunduğu önerileri tartışacak olan AB Komisyonu ile 3. toplantı ise Ocak ayında Brüksel'de yapılacak. Ancak komisyon, görüşmeler sırasında, "Biz Türkiye adına 25'lerle pazarlık yapacağız. Sizin tezlerinizi AB üyeleri nezdinde savunacağız" diyerek Ankara'ya güvence verdi. Ancak GKA üzerinde müzakerelerin uzun yıllar devam etmesi bekleniyor. Kaçak göçe karşı önlem alınması için 2002 yılında Komisyon'a yetki veren AB Konseyi, Bulgaristan, Romanya ve Hırvatistan'a, GKA imzalamayı önermedi. AB adayı veya üyesi olmayan Rusya ile de, vize kolaylığı, külfet paylaşımı ve GKA konusunda görüşmeler devam ediyor.

Cenevre çekincesi

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından imzalanan Cenevre Sözleşmesi'ne Türkiye coğrafi kısıtlama koymuştu. Kaçak göçte transit yolu olan Türkiye doğudan gelenlere "mülteci statüsü vermeyeceğini" belirterek kapılarını kapatmıştı. Her yıl AB'ye, Türkiye'den geçen 500 bin göçmen gidiyor. Türkiye'nin endişesi, bu kişilerden geri gönderilen 475 bininin Türkiye'de kalması. AB ile müzakereler ilerledikten sonra Türkiye'nin de göçmenler için çekim merkezi olması bekleniyor. Türkiye ise bu yıl hazırladığı, İltica ve Göç Eylem Planı'nda coğrafi kısıtlamayı, 2012'den sonra kaldırabileceğini belirtmişti. Bu konu, AB ile müzakerelerde 26. fasılda ele alınacak.

Türkiye'nin dört şartı

1 GKA imzalanmalı: AB, kendisine göç veren Pakistan, Hindistan, Çin, İran, Bangladeş gibi ülkelerle GKA imzalamalı. Aksi takdirde Türkiye 500 bin kaçak göçmenle karşı karşıya kalacak. Müzakereler ilerledikçe Türkiye de kaçak göçmenler için çekim merkezi haline gelecek. Oysa AB, bilgisayar mühendisleri aldığı için özellikle Hindistan ile GKA yapmıyor ve bu da hakkaniyete uygun değil.
2 Külfet paylaşımı: AB, "Dublin" ve "Eurodak" sözleşmeleri gereğince, kaçak göçmenleri geldikleri ülke üzerinden geri yollamayı öngörüyor. Ancak kaçak göçmenlerin en azından yarısı, nerede yakalandıysa oradan ülkesine gönderilmeli. Göç veren ülkelerle ikili anlaşmalar yapıldıktan sonra kalan kısmı için sorumluluk üstlenebiliriz.
3 Yük paylaşımı: Türkiye'nin coğrafi büyüklüğü ortada. Bu nedenle kara, hava ve deniz sınırında koruma önlemlerinin arttırılması için gerekli fiziki altyapının sağlanması, uydudan kontrol, gümrük kapılarında x-ray cihazlarının yerleştirilmesi, jandarmanın eğitimi ve teknik ihtiyaçların karşılanması için AB'den yardım sağlanmalı.
4 Geçmişe dönüş yok: Bir GKA yapılır ve yürürlüğe girerse, ancak yürürlük tarihinden sonrası için geçerli olur. Daha önce AB'ye giren kaçak göçmenler için uygulanamaz.

Avrupa Birliği'nde göçmen karşıtlığı yükselişe geçti

AB içinde Fransa'da iktidara gelmesi beklenen Nicolas Sarkozy, göçmen karşıtı tutumu ile bilinen Avusturya ve Almanya Şansölyesi Angela Merkel başta olmak üzere göçmen karşıtı politikaların arttığına işaret edildi. AB her yıl, 30-40 bin arasında kaçak göçmeni sınırlarından çıkarmak için uğraşırken, Türkiye'nin AB üyelerinden yalnızca Yunanistan ile GKA bulunuyor. Türkiye geri gönderilen Türk vatandaşlarını ise anlaşma olmamasına karşın kabul ediyor. Ancak bunun dışındaki ülkelere Türkiye üzerinden giden yabancıları kabul etmiyor.