BERCAN TUTAR
Yaz sıcağında en lezzetli serinleme yollarından biri şüphesiz karpuz yemektir. Hoş bir piknik, buz gibi sularda soğutulmuş kocaman karpuzun ağızlarda dağılan kütür kütür tadıyla güzelleşir. Lezzetline doyulmayan sofra, günün sıcağından kaçarak bir ağacın gölgesinde kurulmuş biraz peynir, biraz ekmek ve güzel bir sohbet eşliğinde yiyilen sulu sulu karpuz dilimleriyle anılır.

Karpuzun anayurdu Afrika

Latince ismi 'Citrullus Vulgaris' olan ve bilim çevrelerinde 'kabakgiller' ailesinden olduğu söylenen karpuzun anayurdu Afrika'nın tropikal bölgeleridir aslında. Mısır'daki antik kalıntılardaki duvar resimlerinde de karpuz resimleri yer almaktadır. Dünyada 500 çeşit karpuz tespit edilmiş. Bunlar kabuğunun, çekirdeklerinin biçimine, rengine ve ağırlığına göre farklılık gösteriyor. Karpuzun yetiştiği mevsimler ise, mayıs ve eylül ayları arası. En bol bulunduğu mevsim de temmuz ortasından ağustos sonuna kadar.

Karpuzun sağlığımıza çok yararı var

Karpuzun kalp fonksiyonlarının düzenlenmesinden kansere karşı etkisine kadar, pek çok yararı vardır.

Karpuz protein, yağ, karbonhidrat, demir, selüloz, kalsiyum, fosfor, A vitamini, C vitamini ve potasyum içeriyor.

İçerdiği yüksek potasyum kalp fonksiyonlarının ve kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olur.

İyi bir lif kaynağı olduğu için bağırsak hareketlerini düzenler ve bağırsak kanserini önlemede de rol oynar.

Madensel tuzlar ve antioksidanlar açısından zengindir. Böylece vücudu temizleyici bir özelliği var. Böbrekleri çalıştırır ve idrar söktürür.

B ve C vitamini içerir.

Karpuz seçmenin püf noktaları

Alacağınız karpuzun sulu, kırmızı ve tatlı olmasını istiyorsanız, seçeceğiniz karpuzun kabuğunun rengi parlak değil, mat olmalı. Tırnağınızla hafifçe kazıdığınızda yeşil kısım kolayca çıkmalıdır. Şekli simetrik olmalıdır. Toprağa oturan kısmının rengi açık sarı olmalı, beyaz veya yeşil olmamalıdır. Eğer, kesmece karpuz alacaksanız içinin renginin parlak kırmızı olmasına dikkat edin.

Karpuzu Dicle kenarındaki kuyudan yemek gerek

Diyarbakır'ın meşhur büyük karpuzları Dicle Nehri kıyısındaki kumsal arazide açılan kuyularda yetiştirilir. Karpuz kuyuları Dicle'nin sularının çekilmeye başladığı nisan, mayıs aylarında açılır. Büyük karpuz yetiştirmek için her kuyunun boyu 2 m. genişliği 60 m. derinliği 60-70 cm. olarak kazılır. Karpuzların büyüklüğünü gübre, tatlılığını Koğa (Güvercin gübresi) temin eder. Karpuzun Pembe, Alaca, Ferik Paşa ve Sırma Hırsızı çeşitleri vardır. Eskiden 40-50 kg. karpuz elde edilir. Kılıçla kesilerek satılırdı. Son yıllarda en büyük karpuzlar 50 kg. civarındadır. Enver Paşa iki karpuzu bir deveye yüklemek suretiyle Padişaha Diyarbakır'dan göndermiştir. Ancak günümüzde karpuzlar da eski tad ve ağırlık kalmamıştır.

Meğer Diyarbakırlılar, karpuz yiyerek patlıcanı hazmediyormuş!

Hastalıkları araştırmak üzere diyar diyar gezen Lokman Hekim Diyarbakır'a gelir. Daha sur kapısından içeri girer girmez çarşıda pazarda bolca patlıcan görür, şaşırır.

-Bu hazmı zor sebzeyi bu insanlar nasıl yiyebilir? Allah bilir burada insanlar çok hastalanıyor ve çabuk ölüyordur, diye düşünür. Çarşıyı gezmeyi sürdüren Lokman Hekim bu kez karpuzcular pazarına girer. Bakar ki, iri iri karpuzlar kılıçlarla kesilip, dilim dilim halka satılıyor. O zaman da şöyle düşünür:

-Demek işin sırrı karpuzda. Karpuz yiyerek patlıcanı hazmediyorlar.

Karpuzun içini siz yiyin, kabuklarını katırlarınız. Çekirdeğiyle de eğlenin!

Kurnaz bir bezirganın yolu Diyarbakır'a düşer. "Buranın insanları saf ise işim iş" diye düşünür ve uşaklarından birini kente gönderir.

-Al bu mecidiyeyi, şehre git, öyle bir şey al ki, hem biz yiyelim, hem katırlarımız yesin, hem de eğlenelim" demiş. Uşak, rastladığı ilk bakkala girip, ağasının istediğini tekrarlamış. Bakkal, uşağın eline bir karpuz tutuşturmuş.

-Al bu karpuzu ağana götür. Bunu kesip içini siz yersiniz. Kabuklarını katırlarınıza verirsiniz. Çekirdekleri ile de eğlenirsiniz, demiş.

Uşak karpuzu ağasına götürüp, bakkalın söylediklerini iletmiş.

Kurnaz bezirgan karpuzu görür görmez uşaklarına emir vermiş.

-Çabuk denkleri toplayın, gidiyoruz. Bu kentte bize iş yok...