"Demiryollarımız", "Değişmeyen Kareler: Bir Deprem Hikâyesi", "Sarıkamış", "Pera Palas: Bir Batılılaşma Hikâyesi", "Yemen" ve "İlk Meclis" gibi kaliteli belgesel yapıtlarıyla tanınan yönetmen Kemal Öztürk, geçtiğimiz haftalarda tamamladığı son çalışması "Cumhuriyet'in Asi Kızı: Halide"de, ünlü kadın yazarımız Halide Edip Adıvar'ın devlet arşivlerinde bile bulunmayan yepyeni görüntülerini günışığına çıkardı. Çekimleri ve çekim sonrası teknik işlemleri yaklaşık yedi ay süren "Halide", Türk tarihinin en önemli kırılma noktalarına tanıklık etmiş ünlü yazar Halide Edip Adıvar'ın hayat hikâyesini, çoğunlukla tarihsel belge ve görüntüler aracılığıyla, kimi zaman da dramatize edilmiş çekimlere başvurarak anlatan bir belgesel dizi. Türkçe ve İngilizce olarak çekilen dizinin tarih danışmanlığını ise Adıvar'ı tez konusu olarak yakından inceleyen Doç. Dr. Ayşe Durakbaşı yapıyor. ilk olarak Cannes'teki MİPCOM Televizyon Programları Fuarı'nda izleyicilerin huzuruna çıkan yapıt, aralarında BBC ve Yunan Devlet Televizyonu ET'nin de yer aldığı bir çok Avrupa kanalından ön sipariş almış. Öztürk, Batılı televizyoncuların diziyi izledikten sonra kendisine şaşkınlık içinde "Türkiye'de bu düzeyde belgesel filmler yapılıyor muydu?" şeklinde sorular yönelttiklerini belirterek, "Bu yaklaşım kendi adıma ilk anda gurur verici gibi görünmekle birlikte, ülkemde kültüre ve sanata gösterilen ilgisizlik dikkate alındığında, aslında son derece can sıkıcı mesajlar içeriyor" diye konuştu.

Arşivleri hallaç pamuğu gibi attık

"Halide"nin yapımcı şirketi Medimaj, her biri 36 dakikalık dört bölüm halinde hazırlanan diziyi toplam 40 bin dolara maletmiş. Bu rakamın, büyük Batı televizyonlarındaki tek bölümlük bir belgesel çalışmanın yapım maliyetinin dörtte birinden bile daha az olduğunu hatırlatan Kemal Öztürk, Türkiye'de gerek televizyonların gerekse sponsor kuruluşların tarihe ışık tutan bu tür yapımlara hiç destek vermemesinden şikayetçi. Öztürk, uzun yıllardır çekmeyi düşlediği bir projeyi sonunda gerçeğe dönüştürmekten büyük mutluluk duyduğunu belirtirken, "Halide"nin ülke içi pazarlama sürecinde ise bunaltıcı bir ilgisizlikle karşılaştığını vurguluyor. TRT hariç hiç bir televizyon kanalının belgesel bir yapıtı telif bedeli ödeyerek yayımlamaya yanaşmadığını anlatan genç yönetmen, TRT'nin ödediği telifin ise tek kelimeyle gülünç olduğunu ifade etti.

Öztürk, belgesel sinema ile uğraşan yapımcı ve yönetmenlerin tek umudunun, kültürel ürünlere katkıda bulunabilecek maddi güce sahip büyük şirketler olduğunu vurgulayarak, "Ancak, onların da üzerine her nedense ölü toprağı serpilmiş. Etkileri üç-beş günde gelip geçecek spor etkinlikleri sözkonusu olduğunda kesenin ağzını cömertçe açanlar, gelecek kuşaklara miras bırakılacak bir belgesel dizi projesiyle karşılaştıklarında ise kaçacak delik arıyorlar" dedi.

Çok geniş bir arşiv taramasıyla gerçekleştirilen "Halide" belgeselinde, Türkiye'deki kadın hakları hareketi kapsamında simge bir kişilik olarak Halide Edip'e odaklandıklarını belirten yönetmen, film için ünlü yazarın hâlâ hayatta bulunan bazı akrabalarına ulaştıklarını ve bunların kendilerine ilk kez günışığına çıkan zengin arşiv malzemeleri verdiklerini anlattı. Belgeselde Adıvar'ın şimdiye dek hiç bir yerde yayımlanmamış 40'a yakın fotoğrafının yanısıra, eşi Adnan Adıvar ile ölümüne yakın bir tarihte evlerinin bahçesinde sohbet ederken çekilmiş "amatör film görüntüleri" gibi ilginç sürprizler de yer alıyor.

ÜSTE PARA İSTİYORLAR

"Halide" belgeselini ne zaman izleyeceğiz ?

Doğrusu bu sorunun cevabını ben de bilemiyorum. Çünkü bu ülkedeki bütün büyük televizyon kanallarına gittim. Dedim ki, "Bakınız, 9 Ocak Halide Edip'in ölüm yıldönümüdür. Ben de tam yedi ay uğraştım ve bu belgeseli yaptım. Gelin hayatınızda bir defa belgesele para yatırın ve şu 4 kaseti satın alıp yayınlayın. Sizden harcadığım parayı dahi istemiyorum. Makûl bir gösterim bedeli ödeyin de harcamalarımızın bir kısmını geri almış olalım.

Siz ne cevap verildi?

TRT hariç, hepsi yayınlamak için üste para istediler.

Örneğin ne kadar?

Dört bölüm için beş bin Amerikan doları yayınlama ücreti istendi benden.

Peki TRT ne teklif etti?

Belgeselimiz TRT'nin denetimine girdi ve beğenildi. Hem içerik hem de teknik açıdan tam not aldı. Onlar da bölümüne 750 milyon lira ödeyebileceklerini söylediler.

ALİ MURAT GÜVEN

« Geri Dön