İhracatımız geçen yılın ilk 6 ayına nispetle % 32 oranında artmış olmasına rağmen, bavul ticaretinin % 7,6 azalması ve ithalatın % 34,5 yükselmesi sebebiyle dış ticaret açığı, % 73 civarında artarak 5,5 milyar dolara ulaşmış. Bu rakamlar, bir kötüleşmeye işaret ediyorsa da, esasında ilk üç aya nispetle, döviz kurundaki gerilemenin ikinci üç ayda yaşanmış olmasına rağmen hayli iyi sayılır. İlk üç aya oranla bavul ticaretindeki gerileme azalmış, ihracat artmış, ithalattaki artış yavaşlamış gözüküyor.

Bununla birlikte diğer net cari gelirler rakamı, ilk üç aya göre oldukça artmış olmasına rağmen, geçmiş döneme nispetle % 18 azalmış. Burada en ciddi düşüş, % 15 oranında daralan net turizm gelirlerinde. Öte yandan net taşımacılık gelirleri % 12,6 artarak 400 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiş. Keza işçi dövizi gelirleri de geçen döneme oranla azalarak 977 milyon dolarda kalmış. Sonuç itibariyle cari açık 4 milyar dolara ulaşmış.

İlk altı ayda, yabancıların yurtiçinde doğrudan yatırımları geçen döneme göre azalmış, yurtiçindeki sermayenin yurtdışına yatırımları ise artmış gözüküyor. Bu sebeple, net doğrudan yatırımlar ancak 26 milyon dolar seviyesinde kalmış.

Yılın ilk üç ayında hükümetin yurtdışına ihraç ettiği menkul kağıt rakamı hayli sınırlı kalmış iken, ikinci üç aydaki gelişmeler sonucunda 2003'ün ilk yarısında toplam 1,5 milyar dolar, tahvil ihracı yoluyla net borçlanmanın gerçekleştiği anlaşılıyor. Portföy yatırımları kalemi altında yer alan bir başka başlık olan varlıklar bölümünde, yurtiçindeki yerleşiklerin yurtdışından net menkul aldığı gözüküyor. Buna karşılık, yabancılar aynı dönemde 67 milyon dolar net hisse senedi almalarına karşın, 104 milyon dolar net borç senedi satmış. Neticede portföy yatırımları geçen yılın ilk yarısında yaklaşık 800 milyon dolar çıkış sergilerken, bu senenin aynı döneminde 1 milyar doların üzerinde giriş gerçekleştirmiş.

Finans hesabının diğer yatırımlar kısmındaki gelişmeler, ilk üç aydakilerden fazla bir farklılık gözükmüyor. Bu yılın ilk yarısı geçen yılınkine nispetle, tüm kesimler için bir geri ödeme dönemi olmuş. Bu sebeple, geçen senenin aynı döneminde 5 milyarın üzerinde giriş sergileyen finans hesabının diğer yatırımlar kalemi, bu sene ancak 2 milyarı biraz aşan bir giriş göstermiş.

Dış ticaret ve cari açığın büyüyor olmasına rağmen, rezerv varlıklarda yarım milyar dolarlık bir artış söz konusu. İlk üç aydaki rezerv erimesinin tersine çevrildiği anlaşılıyor.

2003 yılının Ocak-Mart dönemini incelerken 2003'ün seyrini ağırlıklı olarak ikinci üç ayın belirleyeceğini, dövizde Nisan'da yaşanan kırılmanın ardından oluşan yeni dinamiklerin Mayıs ayından itibaren kendini hissettirmeye başlayacağını yazmıştık. Son veriler, bu yeni dinamiklerin oluşturduğu çerçevenin tahminleri aşmadığını gösteriyor. Bugün gelinen noktada, dış ticaret rakamlarının beklenenden daha iyi, buna karşılık diğer cari akımların daha kötü olduğu, sonuçta cari dengenin beklentiler ölçüsünde geliştiği anlaşılıyor. Halihazırda, cari açık, büyük ölçüde yurtiçindeki kayıtdışı dövizin TL'ye ikamesi ile sisteme girmesi sayesinde finanse ediliyor. Yaklaşık 3-3,5 milyar dolarlık yastık altı birikimin, bu sayede dolaşıma sunulmuş olduğu tahmin ediliyor. Cari açığa rağmen, Merkez Bankası rezervlerinin 30 milyar dolara merdiven dayayarak rekor seviyelere çıkması, bu trendin finans hesabındaki net girişle desteklendiğini gösteriyor.

Üçüncü üç aylık veriler, büyük ihtimalle hem ithalatın, hem de cari gelirlerin arttığını teyit edecektir. Dış ticaret ve cari açık biraz daha büyüyecek, ancak tehdit edici sınırlara ulaşmayacaktır. Yılın son aylarında beklenen kur artışı sebebiyle, son çeyrek dış ticaret rakamları da bu eşiği zorlamayacaktır.

Şu aşamada istikrarı tehdit eden unsur, ödemeler dengesinden ziyade kamu bütçesidir. Zira son gözden geçirmede tutturulamamış olan faiz dışı bütçe hedefi, açıklanan bütçe gerçekleşmelerinden anlaşıldığı üzere, bundan sonraki gözden geçirmede de yakalanamayacaktır. Kamu gelirleri arttırılamamakta, giderler ise büyümeye devam etmektedir. Kamu borçlarının azaltılmasını öngören niyet mektubunun aksine borçlar katlanmaktadır.

Ak Parti iktidarı düzelen iktisadi ortamı, kamu dengesizliğini gidermek için kullanıyor gibi gözükmüyor. Eskisine nispetle kolay gibi gözüken borçlanma politikası, hükümeti bir rehavet ortamına itmiş durumda. Bu gidişatın sonunun ise hayırlı olmadığını hepimiz biliyoruz.