Türk Dünyası'nın ortak bayramı olan Nevruz, Türkler'in yaşadığı geniş coğrafyada her yıl büyük coşkuyla kutlanıyor. Nevruz, en renkli Azerbaycan'da kutlanırken, kutlamaların ortak ve farklı yönleri de dikkat çekiyor. Kültür Bakanlığı Internet Sitesi'nden yapılan derlemeye göre, "Yeni Gün" anlamını taşıyan Nevruz Bayramı, Türk Dünyası'nda çok eski tarihlerden beri kutlanmakta ve Nevruz-i Sultani, Sultan Nevruz, Sultan Navrız ve Mart Dokuzu gibi adlarla anılmakta... Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan'da Nevruz Bayramı nedeniyle 21 Mart resmi tatil olurken, bayram nedeniyle değişik eğlenceler düzenleniyor.

Kil kapları parçalıyorlar

KAZAKİSTAN: Nevruz törenlerinde mevlüt okutan Kazaklar'da, evler temizlenip, temiz elbiseler giyiliyor. Nevruz törenleri sırasında ev duvarlarına veya çeşitli eşyalar üzerine kil kaplar atarak parçalayan Kazaklar, eski yılın kötülüklerinden ve hastalıklarından sıyrılmak, yeni yıla sağlıklı girebilmek için de ateş üzerinden atlıyorlar. "Nevruz-Köcü" adını verdikleri yemek ile Nevruz çorbası veya "lapa" adı verilen yemekler yapan Kazaklar, bu yemekleri komşularına dağıtıyorlar.

KIRGIZİSTAN: Yeni yılın ilk gününe Nooruz adını veren Kırgızlar, "Nooruz köcü" adını verdikleri ve darı yarması veya bulgur konularak yapılan bir çeşit tirit olan özel bir yemek yiyorlar. "Auz köcö" denilen kavut da günün özel yemekleri arasında yer alıyor. Kırgızistan'da yılbaşı 21 Mart'ta kutlanıyor ve Nevruz Festivali düzenleniyor.

Bir hafta süren eğlence

ÖZBEKİSTAN: Özbekistan'ın Semerkand, Buhara, Andican taraflarında Nevruz törenleri bir hafta devam ediyor. Halk, Nevruz eğlencelerine "Seyil Eğlenceleri" adını veriyor. Nevruz'un birinci gününde vatandaşlar birbirlerinin bayramını kutluyor. Ziyaretlerde ise "aş" adlı bir pilav ikram ediliyor. Nevruz kutlamalarında ayrıca köpkari, güreş, at yarışları ve horoz döğüşleri gibi çeşitli spor gösterileri düzenleniyor. Özbekistan'da, Nevruz kutlamalarından esinlenmiş tiyatro eserleri de sahneleniyor.

TÜRKMENİSTAN: Yılın ilk gününe Novruz adını veren Türkmenler de bayramdan 5-6 gün öncesinden ev temizliği yapıyor. Nevruz için "Türkmen çöreği", "Türkmen petiri", "külce", "yağlı börek", "şekşeke", "koko bovursak" gibi yemekler hazırlayan Türkmenler, ne kadar çok yemek hazırlanırsa, yeni yılın o kadar iyi geçeceğine inanıyorlar. "Semini" adlı yiyecek ise Türkmenler için Nevruz'un özel yemeği. Birkaç ailenin birleşip, büyük bir kazanda, buğday özüne, un, su ve şeker ekleyerek yaptıkları bu yemek, bir gün önceden pişirilmeye başlanıyor ve 21 Mart sabahı hazır oluyor.

"Yeddi-levin" gecesi

AZERBAYCAN: Azerbaycan'da 21-23 Mart tarihleri arasında üç gün süren Nevruz büyük törenlerle kutlanıyor. Nevruz kutlamalarında 21 Mart'tan sonraki en önemli gün "ahir çerşenbe/son çarşamba" Azeriler için, "üskü" denilen bayram ayı içindeki dört haftanın çarşamba günleri önemli. Son çarşambadan önceki salı günü "Kabir-üstü" denilen mezarlık ziyareti yapılarak helva, pilav ve diğer yiyecekler fakirlere dağıtılıyor.

Azerbaycan'da son çarşamba gecesi ev ve eşyalar temizleniyor. En az yedi yemişten oluşan "yeddi-levin" gecesi yapılıyor. "Gapı pusma" geleneği ile gençler niyetlerini tutarak komşu kapılarını dinliyor ve ilk duyulan söz, yeni yılın lehine veya aleyhine yorumlanmasına neden oluyor. "Ahir çerşenbe"nin diğer bir geleneği ise "suya yüzük atma" oyunu. Ertesi gün ise güneş doğmadan su kaynaklarına gidilerek, el-yüz yıkanılan Azerbaycan'da, kızlar da kısmetlerinin açılması için iki ellerinin başparmaklarına ip bağlayarak su üzerinden atlıyorlar. Daha sonra parmaklarındaki ipi keserek suya atıyorlar.