2020 yılının başında ortaya çıkan kovit-19 salgınının dünyada meydana getirdiği tahribat sonucu, dünya ekonomisinde büyük bir daralma yaşandı. Ülkeler adeta kendi içlerine kapandı ve tüm uluslararası sistem neredeyse durdu. Küresel ticaretin azaldığı ve dünya ekonomisinin küçüldüğü bir yılda, Türkiye ekonomisi salgının etkili olduğu 2020 yılının son çeyreğinde %5,9, yılın tamamında ise %1,8 büyüme kaydetti. Böylece, %1,8’lik yıllık pozitif büyümeyle Türkiye, 2020 yılında dünyada Çin’le beraber pozitif
2020 yılının başında ortaya çıkan kovit-19 salgınının dünyada meydana getirdiği tahribat sonucu, dünya ekonomisinde büyük bir daralma yaşandı. Ülkeler adeta kendi içlerine kapandı ve tüm uluslararası sistem neredeyse durdu. Küresel ticaretin azaldığı ve dünya ekonomisinin küçüldüğü bir yılda, Türkiye ekonomisi salgının etkili olduğu 2020 yılının son çeyreğinde %5,9, yılın tamamında ise %1,8 büyüme kaydetti. Böylece, %1,8’lik yıllık pozitif büyümeyle Türkiye, 2020 yılında dünyada Çin’le beraber pozitif büyüme ivmesi yakalayan iki ülkeden biri oldu.
Pandemi döneminde üretimin desteklenmesi ve iç tüketimin canlanmasına yönelik alınan tedbirler bu sonuca ulaşmada etkili oldu. Bu başarı, zamanında alınan doğru kararları hayata geçiren ekonomi bürokrasisinin, Türk sanayicisinin ve girişimcisinin başarısıdır.
Ancak, açıklanan büyüme rakamları yine de ekonomistlerin yıllık %2,3’lük, son çeyreğe ilişkin %7 beklentilerinin altında kaldı. Bunun nedeni ise, 2020 yılının son çeyreğinde sıkılaşan finansal koşullar ve yeniden devreye giren sosyal kısıtlamaların etkisi.
2020 yılında Türkiye’de hem ihracat, hem de iç talep yoluyla imalat sanayisinde güçlü bir artış oldu. Dolayısıyla büyümede ana lokomotif imalat sanayi olmuş durumda. 2020 yılı büyüme hikayesinde imalat sanayinde öne çıkan kalem makine ve teçhizat yatırımlarındaki artış. Makine ve teçhizat yatırımları 2020’nin son çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %38,7 artarak, yıllık bazda %21 büyüdü. Ayrıca, yapılan destekler neticesinde 2020 yılının tamamında iç talepte de güçlü bir toparlanma oldu.
Sektörel bazda bakıldığında 2020 yılında tarım ve sanayi sektöründe büyüme görüldü. Buna göre tarım sektörü yıllık olarak %4,8; sanayi %2 büyüme kaydetti. İnşaat ve hizmetler sektöründe ise daralma gerçekleşti. İnşaat sektörü 2020’de yıllık olarak %3,5 daralırken, salgından en çok etkilenen sektör olan hizmetler sektöründe küçülme %4,3 oldu.
Tarım, son çeyrekteki %4 artışı ile de ekonomiye 0,21 puan katkı yaptı. Üçüncü çeyrekte düşük kredi faizleriyle canlanan inşaat son çeyrekte %12,5 daraldı. Bu daralma ekonominin 0,76 puan küçülmesine neden oldu. İnşaat sektöründe daralmanın 2021 yılının ilk çeyreğinde de sürmesi bekleniyor.
Yine, yerleşik hane halklarının nihai tüketim harcamaları, 2020 yılında bir önceki yıla göre %3,2 arttı. Hane halkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı %56,4 oldu. Tüketim harcamalarının büyümeye katkısı son çeyrekte 5,7 puan oldu.
Türkiye ekonomisinin büyümesini dünyada diğer ülke ve bölgelerle kıyaslarsak; Pandemi nedeniyle 2020 yılında ABD, Almanya, Japonya ve Güney Kore gibi pek çok ülke ekonomisi küçüldü. Türkiye iyi bir performans göstererek, OECD ülkeleri arasında ilk, G-20 ülkeleri arasında ikinci sırada yer aldı.
Yukarıdaki tabloya baktığımızda, Avrupa Birliği ekonomisi yeni tip koronavirüsün etkisiyle 2020’de %7,2 küçüldü. Avrupa Birliği’nde en kötü ekonomiler arasında, %8,3 daralmayla Fransa, eksi %8,9 İtalya ve eksi %11 İspanya’nın ardından üçüncü sırada yer alıyor. Bu süreçte, artık birlik üyesi olmayan İngiltere ise, 2020 yılını %10’un üzerinde daralmayla kapattı.
Pandemi ülkelerin GSYH’lerini tarihte çok az görüldüğü şekliyle daralttı. Bu nedenle 2021 yılı için, sağlanan trilyonlarca dolarlık mali destekler, aşının yaygınlaşması ve birikmiş taleple birçok ekonomi için %5’in üzerinde bir büyüme beklentisi oluşturuyor.
2021 yılına ilişkin Türkiye ile ilgili olarak Uluslararası Para Fonu (IMF), Bank of America (BofA) ve Goldman Sachs gibi kuruluşlar tarafından hazırlanan raporlarda, Türkiye ekonomisi ile ilgili büyüme tahminlerinin %5-6 bandında seyrettiği görülüyor. Yılın ilk çeyreğinde kısıtlamaların ve para politikasındaki sıkılaşmanın etkisiyle büyümede görülen yavaşlamaya rağmen, özellikle ikinci çeyrekte devreye girecek yüksek baz etkisi ile büyüme oranını yukarı çıkacağı ifade ediliyor.
Pandeminin 2021 yılını da olumsuz etkilememesi için kalıcı büyümeyi hedefleyip, sıkı para politikasından vazgeçerek yatırım ve ihracat odaklı, istihdam sağlayan büyümeyi gerçekleştirmeliyiz. Bunun için, yatırım ve üretim maliyetini doğrudan etkileyen kredi maliyetlerinin makul seviyede olması için faiz artışından vazgeçmemiz gerekir.
