Tasavvuf ve kavramlar

Hakikatte (bir konudan bağımsız olarak oluşmalarıyla) soyut, ancak bir konu içinde oluşabilmeleriyle somut da olan kavramların, tasavvuf ilminde, bilgisinde birinci derecede etkili oldukları, diğer bir söyleyişle tasavvuf ilminin, bilgisinin kavramlar üzerinden yürüdüğü bilinen bir şeydir.

Tasavvufun içinden doğan akımlar, yenileştirmeler (tecditler), dönüştürmeler de yine ilk bakışta kavram merkezlidir.

Örneğin,

'nin (ra, 1564-1624),

olarak nitelendirilmesi,

(ks; 1403-1490) ve

'den (ks; 1414-1492) başlayarak, gerçekte

'ye (ra) ait olmayan ancak talebeleri ve müntesiplerince onun tasavvuf nazariyatına bağlı olarak kurumlaştırılan Vadet-i vücûdçuluk (Ekberîlik) ekolünün Nakşibendîliği de etkisi altına almasına ve aynı zamanda bu ekolün Ekber Şah'ın yaratmaya çalıştığı eklektik dine doğrudan değilse de, dolaylı olarak düşünsel bir zemin sağlayarak, Ehli-sünnet anlayışını tehdit etmesine karşı en ciddi itirazı yöneltmesindendir.

Ancak o bile, Vahdet-i vücûd kavramını reddetmemiş, makamlardan sadece bir makam olduğunu söylemek suretiyle onu kendi nazariyatının içine çekerek (içinde massederek), onun üstüne çıkmıştır.

Öte yandan yine İmâm-ı Rabbânî ile başlayarak gelişen

(tasavvufî hal ve mertebelerin yaşanma biçimini, süreç ve sonuçlarını yazıya aktarma çabası) da, aynıyla söz konusu kavramların deneyimin nakledilmesi yoluyla zenginleştirilerek açılmasına, daha doğrusu açıklanmasına yaramış, dolayısıyla tasavvuf ilminin ve bilgisinin kavram merkezli olma esası değiştirilmeksizin sürdürülmüştür.

Biz de hem geçmişteki hem de günümüzdeki ilgili kitaplarda, velev ki bunlar evliya menkıbeleri, mutasavvıfların öğütleri, hatta ve hatta araştırma, inceleme ve monografi tarzında bile olsa, son tahlilde tasavvufi kavramları okumuş oluyoruz.

İşin bu yönünü fark eden okurlarım, zaman zaman bana kimi kitapları tezkiye maksatlı olarak sordukları gibi, benden bir kitap listesi de istiyorlar. Tezkiye işi benim haddime değildir ama, kolay erişilebilirliklerini de gözeterek şöyle çok sınırlı bir listeyi, ilgilileri için bu yazımda paylaşmak isterim:

1-İbn Kayyım el-Cevziyye,

çev.:

Kurul, İnsan Yayınları

2-İmâm-ı Rabbânî,

, çev.: T. Hakan Alp, Ö. Faruk Tokat, A. Hamdi Yıldırım, Semerkand Yayınları (3 cilt)

3

İbni Arabî

çev.: Ekrem Demirli, Litera Yayınları (18 cilt)

4-Ebû Abdurrahman es-Sülemî,

, çev.: Süleyman Ateş, Ankara Üniversitesi Basımevi

5-Ebû Tâlib el-Mekkî,

, çev.: Yakup Çiçek, Dilaver Selvi, Semerkand Yayınları (5 cilt)

6-Şihâbüddin Sühreverdî,

, çev.: Dilaver Selvi, Semerkand Yayınları

7-Abdülkerim Kuşeyrî,

, birkaç farklı çevirisi ve yayınevi var

8-Hucviri,

, çev.: Süleyman Uludağ, Dergah Yayınları

9-Ebu Hamid el-Gazzâlî,

-

, birkaç farklı çevirisi ve yayınevi var

10-Sadreddin Konevî,

, çev.: Ekrem Demirli, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları,

11-Molla Câmî,

, Litera Yayınları

12-Ubeydullah Ahrâr,

, Litera Yayınları

13-İbn Fürek,

– Tasavvuf Istılahları, çev: Ahmet Yıldırım, Abdülgaffar Aslan, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları,

14-Seyyid Şerîf Cürcânî,

, çev.: Abdülaziz Mecidi Tolun, Haz.: Abdurrahman Acer, Litera Yayınları

15-Abdürrezzak Kâşânî,

, Çev.: Ekrem Demirli, İz Yayınları

16-

, Editör: Zafer Erginli, Kalem Yayınları

17-Suad el-Hakîm,

, çev.: Ekrem Demirli, Kabalcı Yayınları

18-Seyyid Cafer Seccâdî,

, çev.: Hakkı Uygur, Ensar Neşriyat

19-Süleman Uludağ,

, Kabalcı Yayınları,

20-Selçuk Eraydın,

MÜ İlahiyat Vakfı Yayını

21-Mustafa Kara,

, Dergah Yayınları

22

Mustafa Aşkar,

İz yayınları

23-S. Muhammed Nakib el-Attas,

, çev.: İlker Kömbe, Küre Yayınları

24-Ahmet Yıldırım,

, Diyanet Vakfı Yayınları,

25-Ferîdüddin Attâr,

, çev.: Süleyman Uludağ, Semerkand Yayınları

26-Abdurrahman Câmi,

, çev.: Süleyman Uludağ ve Mustafa Kara, Pinhan Yayınları

27-Muhyî-i Gülşenî,

, çev.: Mustafa Koç, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları,

28-Ahmet Yaşar Ocak,

, Türk Tarih Kurumu Yayınları

29-Kemâl Edîb Kürkçüoğlu,

, haz.: Yusuf Turan Günaydın, Büyüyenay Yayınları

30-Abdürrezzak Tek,

, Emin Yayınları

31

İbrahim Kalın,

, Klasik Yayınları

32-Necdet Tosun,

, İnsan Yayınları

33-Itzchak Weismann,

, çev.: İrfan Kelkitli, Litera Yayınları