Geçen hafta 2024 yılının ana gündemi olması nedeniyle enflasyondan; bilhassa talep (tüketim) yönlü enflasyon ve gelişiminden bahsetmiştik. Bu hafta ise aksi istikamette; tasarrufun enflasyona etkisini irdeleyeceğiz. Malumunuz yakın zaman evvel 2024 yılı asgari ücreti yüzde 49 artış ile 17.002 TL olarak belirlendi. Artış oranından memnuniyet yüksek ancak hane halkının daha evvelki deneyimlerden ve iktisat teorisinde “enflasyonun yapışkanlık” özelliğinden yola çıkarak esas endişenin asgari ücretteki
Geçen hafta 2024 yılının ana gündemi olması nedeniyle enflasyondan; bilhassa talep (tüketim) yönlü enflasyon ve gelişiminden bahsetmiştik. Bu hafta ise aksi istikamette; tasarrufun enflasyona etkisini irdeleyeceğiz.
Tasarruf iktisat biliminde gelirin harcanmayan kısmı olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımdan yola çıkarak harcanabilir gelir artmadan da tüketim, tasarrufun azaltılması yoluyla artabilir veya tasarruflar arttırılarak tüketim azaltılabilir diyebiliriz.
Talebi yüksek olan malın fiyat esnekliği azalır mantığı ile bakıldığında tüketici malı tüketmek yerine tasarrufunu artırmayı tercih ederse perakendecinin fiyatları keyfi arttırmasının önüne geçilmesi sağlanır, enflasyonun yapışkanlığı azaltılır.
Bunu söylerken maliyet tarafından artışların göz ardı ettiğimizi belirtelim. Ayrıca bunu parasal genişlemenin had safhada olduğu, tüketimin yatırım olarak görülmesi vakası gibi istisnai durumun oluşmadığı bir düzlem için söylediğimizi de ifade etmeliyiz.
Zira aksi durumda tüketim malı olan elektrik süpürgesi bile yarın satın almanın bugün satın almaktan pahalı olacağı saiki ve eldeki cüzi paranın enflasyona karşı korunacağı yatırım aracı kalmaması nedeniyle yatırım malına dönüşebilir.
Bu tablo ise; genel olarak yüksek enflasyon düzeyinde sahip olan gelişmekte olan ülkelerde gelirin büyük bölümünün tüketime ayrılması daha düşük bir tasarruf miktarı ile içsel yatırımların karşılanamaması durumunu meydana getirmektedir. Böyle bir durum ise tasarrufun yurtdışından ithal edilmesini beraberinde getirmektedir. Tasarruf açığını kapatmak adına da özellikle sıcak para çekme rekabeti ile karşı karşıya kalınmaktadır.
Kapitalist ekonomi insanları fazla tüketime ve israfa alıştırmaktadır, bu durum arttıkça insanların ihtiyaç ve istek kavramları da giderek birbirine karışmakta ve sürekli genişlemektedir.
Aşırı tüketim bireyin tasarruf etmesini ve yatırım yapmasını engellerken, toplumsal aşırı tüketim ise sosyal adaleti engellemekte ve ekonomi krizlerine zemin hazırlamaktadır.
Gazzâlî’nin açıklamalarına göre dinin, âdetlerin ve insanlığın gerekli kıldığı yerlere gerekli gördüğü ölçüde harcamak cömertlik, bu ölçülerin altına düşmek cimrilik, bunların üstünde harcamada bulunmak ise israftır (İhyâ’, III, 259-260).
Ayeti kerimelerde de tasarruf emredilmiştir. “Yiyiniz, içiniz fakat israf etmeyiniz’’ (A’raf / 31). “Onlar, harcadıkları zaman ne israf ederler, ne kısarlar, ikisi arasında orta bir yol tutarlar.’’ (Furkan / 67) “….İsraf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez.’’ (En’am / 141)
Tasarrufun zıddı olarak “haddi aşma, hata, cehalet, gaflet” gibi anlamlara gelen “seref” kökünden türetilmiş olan “isrâf” genel olarak inanç, söz ve davranışta dinin, akıl veya örfün uygun gördüğü ölçülerin dışına çıkmayı, özellikle mal veya imkânları meşrû olmayan amaçlar için saçıp savurmayı ifade eder (Lisânü’l-’Arab, “srf” md.).
Elbette Türkiye için tasarrufun ötesinde dış satım önem arz ediyor. Zira arkadan gelen genç nüfusa iş bulmak her şeyin ötesinde mecburiyettir. Bunlarla beraber bilhassa ithal malların tüketiminden yapılacak tasarruf ile yeni yatırımlara kaynak oluşturulabilir. Talebin şişirdiği enflasyonun dengelenmesiyle faizler gevşer ve yatırım ikliminde pozitif gelişmeler oluşur.
