Bu köşede mevzuat düzenlemesinde acele edilmesinin birçok olumsuzluğa sebep olduğunu yazdık. Nitekim acil yapılan birçok düzenleme ilerleyen zaman diliminde birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Bu yazımızda bunlardan ikisini açıklamaya çalışacağız. Cumhurbaşkanının emekli maaşı nasıl belirleniyor? Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, eski Başbakanlar, bakanlar ve milletvekillerine ödenen maaşlar kamuoyuna oldukça abartılı bir şekilde yansıtılmakta ve bu maaşlar üzerinde çok fazla spekülasyon yapılmaktadır.
Bu köşede mevzuat düzenlemesinde acele edilmesinin birçok olumsuzluğa sebep olduğunu yazdık. Nitekim acil yapılan birçok düzenleme ilerleyen zaman diliminde birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Bu yazımızda bunlardan ikisini açıklamaya çalışacağız.
Cumhurbaşkanının emekli maaşı nasıl belirleniyor?
Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, eski Başbakanlar, bakanlar ve milletvekillerine ödenen maaşlar kamuoyuna oldukça abartılı bir şekilde yansıtılmakta ve bu maaşlar üzerinde çok fazla spekülasyon yapılmaktadır. Bu nedenle konu oldukça hassas bir öneme sahiptir.
5510 sayılı Kanun’un 43’üncü maddesinde Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, Başbakan, bakanlar ve milletvekillerine emekli maaşının nasıl bağlanacağı detaylı bir şekilde izah edilmiştir.
Buna göre; Cumhurbaşkanı iken bu görevinden herhangi bir nedenle ayrılanlara, istekleri üzerine, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren, istek tarihinde Cumhurbaşkanına ödenmekte olan aylık ödeneğin % 40’ı oranında yaşlılık aylığı bağlanmaktadır.
Bu çerçevede Cumhurbaşkanına bağlanacak emekli maaşı hesabı şu şekilde hesaplanmaktadır:
2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa göre Cumhurbaşkanı’na verilecek yıllık ödenek 2.196.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu rakama göre 2024 yılı için belirlenen Cumhurbaşkanı aylık ödeneği: 2.196.000 ÷ 12 = 183.000 TL’dir.
Buna göre Cumhurbaşkanı’nın emekli aylığı: 183.000 x % 40 = 73.200 TL’dir.
Cumhurbaşkanının hem görev maaşı hem de emekli maaşı Temmuz ayında artmamıştır. Ancak Temmuz ayında milletvekillerinin hem görev maaşı hem de emekli maaşı artmıştır. Yazdıklarımızdan milletvekillerinin maaşlarının çok olduğunu iddia etmiyoruz. Sadece kıyas yaptığımızda sorunlu bir durumun olduğunu ifade etmek istiyoruz.
Milletvekillerinin temmuz ayında emekli maaşı ne kadar oldu?
1/7/2022 tarihli ve 7417 sayılı Kanunun 13'üncü maddesiyle milletvekillerinin maaş hesabında kritik bir değişiklik yapılarak milletvekillerinin maaşının Cumhurbaşkanı ödeneği ile bağlantısı koparılmıştır.
Yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanına ödenmekte olan aylık ödeneğin %40’ı esas alınarak Cumhurbaşkanına bağlanacak yaşlılık aylığının %45’i oranında milletvekillerine aylık bağlanması sistemi gösterge ve maaş katsayısına bağlanmıştır. Bu durum ise milletvekillerinin Cumhurbaşkanından daha fazla emekli maaşı alır hale getirmiştir.
5510 sayılı Kanunun 43'üncü maddesinde yapılan değişiklik sonrasında 2024 yılı Temmuz ayı sonrasında; - Meclis Başkanının emekli maaşı 133.988*0,907796 =121.633,77 TL’ye,
- Milletvekillerinin emekli maaşı 122.530*0,907796 =111.232 TL’ye,
yükseltilmiştir.
Bu verilere göre milletvekili emekli maaşının Cumhurbaşkanının emekli maaşının iki katına yaklaştığını söyleyebiliriz. Bu durumun normal olduğunu kimse iddia edemez ve acilen düzeltilmelidir.
Emekli doktorlara verilen tazminat sistemi bozmuştur
Temmuz ayı maaş katsayıları ile yapılacak hesaplamalar çerçevesinde doktorların emekli maaşlarındaki artış ortaya ciddi dengesizlikler çıkarmıştır. Bunun sebebi ise 5434 sayılı Kanunun ek 84'üncü maddesinde yapılan değişikliktir. 5434 sayılı Kanunun ek 84'üncü maddesinde yer alan düzenlemeye göre;
1
- Bu Kanuna göre tabip veya diş tabibi kadro ve pozisyonları esas alınarak emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı bağlanmış olup, aylıklarıyla birlikte makam tazminatı ödenmesine hak kazanamamış olan tabip ve diş tabiplerinden ilgili mevzuatına göre uzman olanlara (26.000) gösterge rakamının, uzman olmayanlara (20.000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda her ay emekli aylıklarıyla birlikte ilave ödeme yapılır.
2
- Yapılacak ödeme, ölenlerin mülga 67'nci maddede belirtilen aylığa müstahak dul ve yetimlerine mülga 68'inci maddede belirtilen oranlar üzerinden ödenir.
3
- İlave ödemeden yararlanacaklardan, sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle çalışanlar dahil herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olarak çalışanların ilave ödemeleri, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ay başından itibaren kesilir. Bu ödemeden yararlanma şartlarını kaybedenler en geç bir ay içinde durumu Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmekle yükümlüdürler. Zamanında bildirimde bulunmayanlara yapılan ödemeler kanuni faiziyle birlikte geri alınır. Bu fıkra uyarınca ilave ödemeleri kesilenlerin, çalışmalarının sona erdiği tarih yazılı istek tarihi kabul edilerek ilave ödemeleri, çalışmalarının sona erdiği tarihi takip eden ay başından itibaren yeniden ödenmeye başlanır.
4
- Yukarıdaki hükümler 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılar ile hak sahipleri hakkında ilgisine göre uygulanır.
Bu düzenleme sonrasında, 25 yıllık Uzman Doktorun emekli olması halinde alacağı emekli maaşı
51.925
TL ve ikramiyesi 808.548 TL olmuştur. Aynı durumda olan Tıp Profesörünün alacağı emekli maaşı ise (Hizmet süresi 3 yıldan fazla)
50.620
TL ve ikramiyesi 890.250 TL olmuştur.
Aynı durumda olan pratisyen doktorun ise
46.133
TL emekli maaşı ve ikramiyesi 808.548TL olmuştur. Uzman doktorun emekli maaşının tıp profesörünün emekli maaşını geçmesi herhalde izahı zor bir durumdur. Elbette emeklilerimiz daha fazla maaş almalıdır. Ancak bunun yolu sistem bozarak olmamalıdır. Eğer düzenlemenin ilk hali Meclisten geçmiş olsaydı daha büyük sorun ortaya çıkacaktı. Şükür ki Meclis aşamasında yanlışlık düzeltildi.
Görüleceği üzere detaylı bir çalışma olmadan emeklilik sisteminde yapılan düzenlemeler ilerleyen süreçte birçok soruna yol açabilmektedir. Ümit ederim ki ne demek istediğim anlaşılmıştır.
#Ekonomi
#emekli maaşları
#Ahmet Ünlü
