Kusurumuzdan kork yapay zeka!

İstinye Üniversitesi tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü’nün desteği ile düzenlenen programda yapay zekanın tarihinden sinemada yapay zeka konusuna, animasyondan veri havuzuna kadar çeşitli konularda sunumlar yapıldı. Sinemada yapay zeka konulu sunumda Cenk Caner ile Doç. Dr. Şebnem Özdemir ufuk açtı. Özdemir’in özellikle insanın yapay zekadan daha ahlaklı olmadığı yönündeki savı kışkırtıcı oldu. Pek de katıldığımı söyleyemem. Cenk Caner’in bir vurgusu ise çok mühimdi ve sadece bunun üzerinde durmak gerek: insan, kusurları sayesinde yapay zekadan üstündür.

Daha önce bu sayfalarda ifade ettiğimiz bir mesele idi bu. Yapay zekanın tehlikelerine karşı insanın en önemli avantajı kusurudur. “Yapay zekaya karşı tek silahımız kusurumuzdur” başlığı ile kaleme aldığımız yazımızda insan üretimi olan hiçbir şeyin kusursuz olamayacağına dikkat çekmiş, sanatın özgünlük olgusunun da buradan mülhem olduğunu ifade etmiştik.

Tam olarak böyledir. Çok şükür ki kusurluyuz. Çünkü yapay zeka, insanlık birikimini kullanır. Veri olarak kendisine “kusursuz” bağlamında ne verirsek onu alır ve belirler. Yapay zekanın yapacağını ya da yapamayacağını belirleyen biziz. Yani insan. Oysa insanın neler yapabileceğini kimse bilemez. İnsan, kendinden yola çıkarak üretir ve bunda adı konulamayan şeyler vardır.

Adını koyamadığımız şeyler kusurumuzu barındırır.

Kusur dediğimiz şey aslında tam olarak eksik olanı ya da sorunluyu temsil etmez. Kusur, insanı insan yapan olguların sanat yöntemleri yoluyla dışarı çıkan yanlarıdır. Kusurumuz, yansımamızdır. Yansımamız bilgi ile ifade edilemeyen şeyler barındırır. İfade edilemeyen şeyin bilgiye dönüşemeyeceğini düşündüğümüzde kusurumuzun yapay zekanın ulaşamayacağı dokulara sahip olacağını söyleyebiliriz.

Şükür ki insandan insana fark var. Çünkü kusur, insandan insana farklılık gösterir. Şükür ki kusur var. Yapay zeka ve ötesinde gelecekte bizi her ne bekliyor ise kusurumuz sayesinde üstesinden gelebileceğimiz sorunlar var demektir. Bu bağlamda yapay zekanın tehlikeli bir geleceği işaret ettiğini düşünebilsek de insan olma özelliğimiz sayesinde bunun da üstesinden gelebileceğimizi görebiliyoruz.

Yapay zekanın ürettiği görselleri düşünelim. “Ne kadar mükemmel, kusursuz” gibi ifadeler kullanılır. “İnsandan daha iyi yapmak” gibi bir iddiası varmış gibidir. İnsandan daha iyi yapsın diye insanoğlu besler, yapay zekayı. Oysa insandan insana iyi olan şeyler tekniktir. Teori ve ruh söz konusu olduğunda iyi değil özgün ifadesi devreye girer. Ve her teori o kadar özgündür ki, gelişir ve değişir. Kusuru vardır zira.

Buradaki kusuru olumsuz manada düşünmemek gerek. Her insanın yaptığını/söylediğini bir başka insanın geliştirebilmesi için bırakılmış alan olarak kabul edelim. İşte yapay zekada boş alan olmaz.

İnsan, insanın boşluğuna sığınabilir. Yapay zeka sığınılacak bir liman olmayacak hiçbir zaman. O halde yapay zekaya karşı sığınağımız, limanımız kusurumuz olacak.