Durmak yok, ya ileri ya geri

Buna benzer başlıkları İslam Dünyası yüz elli yıldan fazladır sık sık görüyor, okuyor. Neden Müslümanlar geri kaldı? Aslında soru öbür yönüyle de sorulabilirdi; neden ötekiler ilerledi? Böyle sorulunca doğal olarak ilerleme ve gerileme ne diye de sorulabilir. Çünkü ilerleme ya da gerileme izafi/göreceli durumlar. Ancak öbürüne, ya da 'öteki'ne göre ileride ya da geride olursunuz.