NATO, kendisini 21. yüzyıla hazırlayacak yeni stratejik yapılanma için tarihi zirveyi başlattı. Kilit konu Türkiye. Rusya'nın itirazı üzerine Polonya ve Çek Cumhuriyetine füze kalkanı yerleştiremeyen ABD, Obama'nın bir yıl önce uygulamaya koyduğu son planı gereği Türkiye'yi ikna etmeye çalışıyor. En büyük kaygı ABD'nin Türkiye'den bölgesindeki çıkarlarıyla çatışacak siyasi bir tercih yapmasını isteyip istemediği ve eğer sistem kurulursa kumandanın kimde olacağı meselesi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ancak kumandanın Ankara'ya verilmesi durumunda konuyu değerlendireceklerini belirtirken Washington önceki gün "önce anlaşma sonra kumanda" açıklaması yapmıştı. Dün de ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Avrupa ve Avrasya işlerinden sorumlu Bakan Yardımcısı Philip Gordon'a kritik bir soru yöneltildi: "Türkiye'nin karara evet diyeceğinden ne kadar eminsiniz?" Gordon'ın yanıtı ise "Füze savunma sisteminin NATO kapasitesi olarak kabul edilmesi hususunda nasıl tavır takınılacağının, Türkiye de dahil olmak üzere her ittifak üyesinin kendi adlarına karar vereceği bir konu olduğu" şeklinde oldu.
Gordon kumandanın kimde olacağı sorusuna ise şu yanıtı verdi: "Hiç kimse, bu zirveden olası füze savunma yapılanmasının spesifik detayları üzerinde anlaşmaya varılmasını beklememeli. Füze savunma misyonu Lizbon'da onaylanırsa, konuşlanma, radar, komuta ve kontrol gibi konularda yapılacak daha çok iş olacak, ancak bunlar, bir sonraki aşamada olacak." NATO müttefiklerinin tümünün, balistik füze savunmasının ortak güvenliğe katkı sağlayabileceğini kabul ettiğini kaydeden Gordon, "Bu bağlamda Lizbon Zirvesi'nde, tüm müttefiklerimizin ileri adım atarak, NATO füze savunma kapasitesini onayladıklarını görmek istiyoruz. Müttefiklerimizle yoğun biçimde görüşmeler yapıyoruz ve bu hedefe ulaşacağımızdan umutluyuz" diye konuştu.
İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, NATO'yu tehlike olarak görmediklerini söyledi.'Hazar Denizi'ne Kıyı Ülkeler Zirvesi'ne katılmak üzere gittiği Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de Ahmedinejad, NATO'nun füze kalkanı projesine ilişkin soruya, 'Son yıllardaki tecrübeler NATO'nun kararının yanlış olduğunu gösteriyor' cevabını verdi. Askeri güç ve ilişkilerin bölgesel ve küresel dengeleri belirlediği dönemlerin geride kaldığını belirten Ahmedinejad, "Şimdiki şartlarda füze savunma sistemleri, atom bombaları işlevselliklerini yitirmiş durumda" dedi. 'Anlaşıldığı kadarıyla NATO'nun sorunu, insani ve kültürel değişimi tam olarak idrak edememesidir' diyen Ahmedinejad, 'Onlar bilmeli ki artık halklar uyanmış ve füze kalkanlarıyla düşüncenin önü alınamaz' diye konuştu. Ahmedinejat ayrıca 5+1 ülkeleriyle müzakelerinin Türkiye'de yapılması konusunda ısrarlı olduklarını söyledi.
NATO devlet ve hükümet başkanları, 1949 tarihli Kuzey Atlantik Antlaşması ile kurulan Soğuk Savaş döneminin ürünü ortak savunma örgütünü 21'inci yüzyılın şartlarına hazırlamak için toplanıyor. Yeni Stratejik Konseptle birlikte füze savunması ve siber savunma gibi yeni sorumluluklar üstlenmesi beklenen NATO, yapılanmasını yeni tehditlere uyarlayacak şekilde gözden geçirecek ve uluslararası işbirliğini derinleştirmeye çalışacak. Daha önce NATO'yu devreye sokmadan Çek Cumhuriyeti'ne radar ve Polonya'ya önleme sistemi kurarak füze kalkanı geliştirmek isteyen ABD, NATO üyeleri Bulgaristan, Yunanistan, Romanya ve Türkiye'yi kapsamayacak olan bu projeden rusya'nın tepkisiyle vazgeçmek zorunda kalmıştı. ABD'nin geçen yıl resmiyete döktüğü yeni yaklaşımında NATO öne çıkarılırken öncelikle İttifak üyelerinin mevcut füze savunma sistemlerinin entegrasyonu öngörülüyor.