16 Nisan 2017'de kabul edilen yeni anayasa ile birlikte Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni kabul eden Türkiye, bugün sandıkta ilkleri yaşıyor. Oy kullanmaya giden vatandaşlar Türkiye tarihinde ilk kez hem cumhurbaşkanını hem de Meclis'e girecek milletvekillerini seçecek. Partilerin ittifak kurarak katıldığı 24 Haziran seçimlerinde halkın sandığa giderken göz önünde bulundurması gereken önemli birkaç unsuru derledik:
Kimlik ya da resmi belge
* Türkiye'de 56 milyon 322 bin 632 seçmen, 180 bin 65 sandıkta oy kullanacak.
* Seçmenler, saat 08.00-17.00 saatleri arasında sandık başına gidecek. Ancak saat 17.00'ye geldiği halde, sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sıra ile oylarını kullanacak.
* Vatandaşlar, üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası bulunan, kimliği tereddütsüz ortaya koyan, resimli, resmi nitelikteki belgelerden biriyle oy kullanabilecek (TC kimlik kartı, geçici kimlik belgesi, soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, sürücü belgesi).
* Seçmenin nerede oy kullanacağını gösteren seçmen bilgi kağıdının getirilmesi zorunlu değil. Seçmen bilgi kağıdı gelmeyenler nerede, hangi sandıkta oy kullanacağını YSK'nin internet sitesinden de görebilecek.
* Üzerinde TC kimlik numarası bulunmayan belgeyle oy vermek zorunda kalanlar, nüfus idarelerinden alınacak nüfus kayıt belgesiyle oylarını kullanabilecek. Bu nedenle seçim günü ilçe nüfus müdürlükleri de açık tutulacak.
* Sandık kurulu görevlisi, seçmenin kimliğini alarak listede ismini bulacak sonra birleşik oy pusulası, zarf ve mührü seçmene vererek kabinde oyunu kullanmasını isteyecek.
* Oy pusulasında yırtık, işaret veya yazı olmamasına dikkat edilecek. Oy pusulasına basılacak mühür, tercih edilen alanın dışına taşırılmayacak.
* Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremeyecek.
- İki pusula oylanacak
- * Seçmene cumhurbaşkanlığı seçimi ve milletvekili seçimi için iki ayrı pusula verilecek. Cumhurbaşkanlığı seçimi oy pusulasında adayların isimleri ve fotoğrafları yer alacak. Milletvekili seçimi oy pusulasında ise ittifak yapan partiler ve seçime bağımsız giren partilerin amblemleri, isimleri ve milletvekili aday listeleri olacak. Cumhur İttifakı’nda AK Parti ve MHP; Millet İttifakı’nda ise CHP, İYİ Parti ve SP bulunuyor.
- * İttifaktaki partilere verilen oylar tek tek sayılacak ancak ittifak kutusu içinde yer alacak herhangi bir ‘EVET’ mührü de ittifaka ortak oy olarak yazılacak ve çoğunluğa göre dağıtılacak.
- * İttifak yapan siyasi partilere aynı anda oy verilmesi durumunda, oy geçersiz sayılmayacak ve tek bir oy olarak sayılacak. Yani bir kişinin iki oy vermesi mümkün değil. Ancak seçmenin, ittifak içindeki partilerin hepsini işaretlemesi kendi partisinin aleyhine olacak. Ortak oylar, aldıkları oy sayısına göre partiler arasında dağıtılacağı için ittifak partilerinin kendi içindeki vekil dağılımında etkisi olmayacak.
- * İttifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifak yapan siyasi partilerin toplam oyu esas alınacak.
Telefon yasak
* Seçmenlerin cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri için kullandıkları 2 ayrı oy tek zarfa konularak sandığa atılacak. Önce cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.
* Sandık, işlemler tamamlandıktan sonra, oy verme yerinde hazır bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı tarafından açılacak.
* Seçmene birleşik oy pusulası verildikten sonra hata veya başka bir sebep ileri sürülerek yeni bir birleşik oy pusulası verilmeyecek.
* Gümrük kapılarında 7 Haziran’da başlayan oy verme işlemi de bugün saat 17.00 itibariyle sona erecek.
* Bugün saat 06.00’dan 24.00’e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak, eğlence yerleri oy verme süresince kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek. Çay bahçeleri de kapalı olacak.
Hileye hapis
* Seçmenin sandık yerine gelmesini engelleyenlere 4 yıla kadar hapis verilecek. Suç, memuriyet nüfuzunun kullanılması veya birinin salahiyetini suiistimal şeklinde gerçekleşirse ceza 2 yıldan az olamayacak. Seçmenin oy kullanmasını engellemek amacıyla tehdit, cebir veya şiddet kullananlara 3 ila 5 yıl hapis cezası verilecek.
* Seçme yeterliliği olmadığını bildiği halde oy vermeye teşebbüs edenler ise 2 yıldan 5 yıla kadar hapisle, başkasının adıyla oy kullanma teşebbüsünde bulunanlar ise 3 yıldan 5 yıla kadar hapisle cezalandırılacak.
* Oy verilen sandığın yerini değiştiren, açan, çalan veya tahrip edenler ya da içindeki oy zarflarını alan, çalan ve değiştirenler 3 yıldan 5 yıla kadar hapisle yargılanacak. Oy pusulalarını veya seçim ile ilgili her türlü evrakı zapteden ve imha edenlere, oy verme yerine götürülmelerine mani olanlara 3 yıla kadar hapis verilecek. Seçim sonucunu veya seçim tutanaklarını tamamen ya da kısmen değiştirenlere, sahte tutanak tanzim edenlere 5 yıldan 8 yıla kadar hapis verilecek.
- Sivil anayasa özgür seçim
- Türkiye bugün sandık başında. 16 Nisan 2017’de yapılan anayasa değişikliği, darbe anayasalarıyla getirilen vesayet sistemini ortadan kaldırdı. Bu seçim, Türkiye tarihinde ‘vesayetten arınmış sivil bir anayasa ile yapılan ilk seçim’ olacak. Türkiye, 27. dönem parlamentosunun üyelerini ve ilk defa partili cumhurbaşkanını seçmek için oy kullanacak. Türkiye’nin yönetim sistemini belirleyen anayasalar 1960 ve 1980 darbeleri sonrası yapıldı. 16 Nisan 2017’de halkın kabul ettiği yeni anayasa ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, askeri vesayet döneminde hazırlanan kanunları geçersiz kıldı.
Seyyar sandık
24 Haziran'da ilk kez 'seyyar sandık sistemi' uygulanıyor. Buna göre, yatağa bağımlı hastaların seyyar sandıklarda oy kullanabilmeleri için hastalığı ve engeli sebebiyle yatağa bağımlı olduğunu beyan eden seçmenlerin ayağına sandık götürülecek. Böylelikle 17 bin 258 seçmenin 1303 sandıkta oy kullanması bekleniyor.
