Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen iki büyük depremin ardından depremden etkilenen birçok il ve ilçelerde dev obruklar meydana gelmeye başladı. Diyarbakır’ın Lice ilçesinin ardından Konya’nın Karapınar ilçesinde obruklar oluşmaya başladı. Vatandaşlar arazide oluşan bu obrukların neden meydana geldiğini merak ediyor. Peki obruk nedir, neden oluşur? Obruk oluşumunun depremle ilgisi var mı? İşte soruların cevapları.
Konya’nın Karapınar ilçesinde yaklaşık 37 metre çapında, 12 metre derinliğinde obruk oluştu. Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, "Yağışlı periyotlardan sonra obrukların, yoğun olarak arttığını gözlemledik. Üstteki örtü tabakasının ağırlaşması ve obruk oluşumunu etkileyen önemli nedenlerden bir tanesi deprem” dedi.
OBRUK NEDİR, NEDEN OLUŞUR?
Obruklar, yer altı sularının kalkerli kayalarda yarattığı çöküntülerdir. Bu doğal oluşumlar, yeryüzünde birçok farklı bölgede görülebilirler.
Obruklar, kalkerli kayalardaki yer altı sularının çözünmesi sonucu oluşurlar. Kalkerli kayalar, suya karşı özellikle hassas olan bir yapıya sahiptirler. Yer altı suları, kalkerli kayaların içindeki çatlaklar, boşluklar ve yarıklar aracılığıyla geçerek, kalkerli kayaların içindeki kalsiyum karbonat mineralini çözmeye başlarlar. Bu çözünme işlemi zamanla büyük çukurların oluşmasına neden olur. Obruklar genellikle yavaş yavaş oluşurlar ve zamanla büyürler.
Obruk oluşan bölgede araştırma yapan Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, Seyithacı fayının biraz daha batısında özellikle birkaç basamak halinde fayın yükselti yapmış olduğu birinci basamakla ile ikinci basamağın arasındaki bölgede meydana gelen bir obruk olduğunu söyledi.
Konya’nın Karapınar ilçesinde yaklaşık 37 metre çapında, 12 metre derinliğinde oluşan obruktaki çalışmalar hakkında bilgi veren Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, “Karapınar’ın Seyithacı yaylasının yaklaşık 500 metre batısındayız. Seyithacı fayının biraz daha batısında özellikle birkaç basamak halinde ve fayın yükselti yapmış olduğu birinci basamak ile ikinci basamağın arasındaki düz bölgede meydana gelen bir obruk. Şu anda yapmış olduğumuz ölçümlerde, yaklaşık dairesel geometrili 37 metre çapında, 12 metre derinlik bir obruk oluşmuş durumda. İn suyu formasyonunun üzerinde jeolojik olarak genellikle karbonatlı kayalardan oluşuyor. Bu formasyon içerisinde killerin zengin olduğu bölümlerde tarımsal üretim de yapılabiliyor. Obruğun oluşum zamanıyla ilgili de vatandaşlardan aldığımız bilgide ise dün gece ya da dün sabah oluştuğuyla ilgili bilgiler edindik. Son günlerde yaşamış olduğumuz deprem etkinlikleriyle doğru bağlantısını kurmak zor. Ancak bu bölgede bu yıl içinde vatandaşlar tarafından ihbar edilen ilk obruk olarak kayıtlara geçti. Bu bölgede Seyithacı yaylasının daha güneyinde Ekmekçi yaylasında var bu bölge içerisinde 100’den fazla obruk oluştu günümüze kadar. Geçmiş yıllarda ölçümlerini de yapmıştık. Obruğa duyarlı bir alan içerisindeyiz şu anda. Burada obruk oluşması olağanüstü bir durum değil. Obruk oluşumu beklenen yerlerden bir tanesi, riski yüksek alanlardan birisinde bulunuyoruz” dedi.
OBRUK OLUŞUMUNUN DEPREMLE İLGİSİ VAR MI?
Obrukların deprem sırasındaki sarsıntıların da etkileyeceğini ifade eden Prof. Dr. Fetullah Arık, “Obruklar başlangıçta birçok farklı faktöre bağlı olarak oluşuyor. Öncelikle suyla karşılaştığı zaman çözülebilir nitelikte kayaların olması gerekiyor. Yardımcı karbonatlı kayaçlar bazen de cips antide tuz gibi minerallerin olduğu bölgelerde. Buralarda daha yoğun obruklar oluşur. Kayalar, obruk oluşumuna müsait oldukça geniş alanlarda karbonatlı kayalardan oluşuyor. Yeraltı sularımız özellikle kış dönemlerinde az kullanıldığında genç volkanizmanın da etkisiyle kısmen asitleşebiliyor. Genellikle yerel su hareketleri kırıklar boyunca kuzeye doğru olduğu için etkileşimi daha yoğun niteliğinde olduğu ve küçük boşluklar genişliyor. Üstteki örtü tabakasının inceldiği için riski artıyor. Bu bölgedeki özellikle yağışlı periyotlardan sonra obrukların, yoğun olarak arttığını gözlemledik. Üstteki örtü tabakasının ağırlaşması bir neden ve obruk oluşumunu etkileyen önemli nedenlerden bir tanesi deprem” diye konuştu.
