İsrail’de yeni Cumhurbaşkanı kim oldu? Netanyahu gitti

İsrail’de Binyamin Netanyahu’nun 12 yıllık iktidarına son veren Yair Lapid-Naftali Bennett ortaklığındaki yeni hükümet, İsrail siyasetinin sağ ve solundaki en uç aktörlerin oluşturduğu hükümet olarak dikkati çekiyor.

İsrail’in yeni hükümetinde başbakanlık görevi, koalisyon ortakları Naftali Bennett ve Yair Lapid arasında 2’şer yıl dönüşümlü olarak yapılacak.

Aşırı sağcı Yamina Partisi'nin lideri Bennett ile İsrail vatandaşı Filistinliler tarafından kurulan Filistin 1948 İslami Hareketi’nin güney kanadının siyasi uzantısı Birleşik Arap Listesi’nin (Ra’am) yer aldığı bu koalisyon hükümeti İsrail tarihinde birçok ilkleri barındırıyor.

Liderliğini Mansur Abbas’ın yaptığı Ra’am’ın katılımıyla İsrail tarihinde ilk defa bir Arap partisi hükümette yer almış olacak.

İsrail vatandaşı Filistinlilerin ülkedeki statüleri, İsrail-Filistin sorununa iki devletli çözüm ve dindar Yahudilerin askerlik yapmaları gibi konularda tamamen farklı görüşlere sahip partiler, koalisyon hükümetinde bir araya geldi.

İSRAİL'İN YENİ CUMHURBAŞKANI KİM OLDU?

Netanyahu ve başını çektiği sağ bloka karşı, Yesh Atid (Gelecek Var), Yamina, New Hope (Yeni Umut), Yisrael Beiteinu (İsrail Evimiz), Meretz, İşçi Partisi, Mavi Beyaz ve Ra’am olmak üzere sağ, sol ve merkezde yer alan 8 parti, Lapid ve Bennett ortak liderliğinde hükümet kurma konusunda anlaştı.

AA muhabiri, farklı siyasi görüşleriyle öne çıkan yeni koalisyon hükümetinin bileşenlerini ele aldı.

Eski bir gazeteci olan Yair Lapid tarafından 2012’de kurulan Yesh Atid (Gelecek Var) Partisi, liberal siyonizm ile sekülerizmin yani sıra iki devletli çözüme destekle öne çıkıyor.

Yesh Atid, Netanyahu karşıtı Mavi Beyaz İttifakına katılmış ancak 2 Mart 2020’de yapılan seçimlerde Netanyahu’nun liderliğindeki bloka katılma kararı alan Mavi Beyaz İttifakından çekilmişti.

Lapid liderliğindeki parti, 23 Mart 2021’de yapılan seçimlerde 17 milletvekili çıkarmıştı.

Milliyetçi dindar çizgideki müstakbel başbakan Naftali Bennett liderliğinde 3 sağcı partinin bir araya gelmesiyle kurulan Yamina, siyonist, aşırı sağcı görüşleriyle biliniyor.

Siyasete 2005'te Netanyahu'nun yardımcısı olarak giren Bennett, Mecliste güvenoyu alırsa 12 yıldır başbakanlık görevini sürdüren Netanyahu'yu koltuğundan eden isim olacak.

Batı Şeria’nın işgal altında olmadığını savunan Yamina Partisi, iki devletli çözüme de karşı çıkıyor.

İsrail'de 23 Mart'ta yapılan genel seçimlerde Bennett'in partisi Yamina, 7 milletvekili çıkarmıştı.

Ulusalcı siyonist görüşleri savunan New Hope, 2020’de Netanyahu’nun partisi Likud’dan ayrılan Gideon Saar tarafından kuruldu.

Netanyahu başbakanlığındaki hükümetlerde eğitim ve içişleri bakanlıkları görevlerini yürüten Saar'a, son seçimlerden sonra hükümeti kurma çabalarında Netanyahu tarafından başbakanlık teklifi yapılmıştı.

Merkez sağda yer alan ve Mecliste 6 milletvekili ile temsil edilen Yeni Umut Partisi, İsrail-Filistin sorununda iki devletli çözüme karşı çıkıyor.

Birçok defa İsrail siyasetinde kilit rol oynayan İsrail Evimiz Partisi, eski savunma ve dışişleri bakanlıkları görevlerini yürüten Avigdor Liberman tarafından 1999’da kuruldu.

Özellikle Sovyet asıllı Yahudilere hitap eden İsrail Evimiz, dindar Yahudilerin askerlik yapmalarını talep ediyor ve revizyonist siyonizm görüşüyle ön plana çıkıyor.

Ayrıca iki devletli çözüme karşı olan İsrail Evimiz, Meclise 7 milletvekili gönderdi.

Nitzan Horowitz’in liderliğini yürüttüğü Meretz, siyaset sahnesine tek başına 1997 yılında çıktı.

Aşırı sol çizgide yer alan Meretz, sosyal demokrasiyi savunuyor, iki devletli çözümü destekliyor ve ulus devlet yasasına karşı çıkıyor.

Meretz, İsrail Meclisinde 6 milletvekili ile temsil ediliyor.

İsrail’in en köklü partilerinden İşçi Partisi, 1968’de merkez sol çizgide kuruldu.

İki devletli çözümü destekleyen İşçi Partisi’nin liderliğini Merav Michaeli yürütüyor.

Sosyal demokrasiyi savunan parti, Meclise 7 milletvekili gönderdi.

Netanyahu hükümetinin savunma bakanlığı görevini yürüten Benny Gantz’ın liderliğini yaptığı Mavi Beyaz İttifakı, 2019’da kuruldu.

Merkez çizgide hareket eden parti, siyonizm ve sosyal liberalizmden yana olan görüşleriyle öne çıkıyor.

İki devletli çözüme karşı olan Mavi Beyaz İttifakı, Mecliste 8 milletvekili ile temsil ediliyor.

İsrail vatandaşı Filistinliler tarafından kurulan Filistin 1948 İslami Hareketi’nin güney kanadının siyasi uzantısı Ra’am, 1996’da kuruldu.

Ra’am, Arap partilerinin İsrail siyasetinde izlediği çekinceli geleneğin aksine ilk defa seçim sonrası oluşan koalisyon hükümeti kurma çalışmalarında, "İsrail vatandaşı Filistinlilerin yaşam koşullarının iyileştirilmesi, kendilerine yapılan haksızlıklara ve ötekileştirmelere son verilmesi” şartlarıyla herhangi bir başbakan adayına destek vermeye hazır olduğunu belirtmişti.

Bünyesinde Cephe (Hadaş), Arap Değişim Hareketi (Ta'al) ve Balad (Tecemmu) partilerinin bulunduğu Ortak Arap Listesi Blokundan 6 yıl sonra ayrılan Ra’am, 23 Mart’ta yapılan seçimlere tek başına girmiş ve 4 milletvekili çıkarmıştı.

İsrail’de 2018’de kabul edilen ve iki farklı vatandaş modeli öngören Ulus Devlet Yasası'nı reddeden Raam, siyonizm karşıtı bir çizgide yer alıyor ve iki devletli çözümü destekliyor.

Bennett-Lapid koalisyonu hükümetinin bugün güvenoyu almasıyla, Netanyahu 12 yıldır aralıksız yürüttüğü başbakanlık koltuğunu kaybedecek.

İsrail'de 23 Mart'ta yapılan seçimin ardından Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin, koalisyon hükümetini kurmak için Başbakan Netanyahu'yu görevlendirmişti.

Netanyahu, 4 Mayıs'ta koalisyon hükümetini kuracak yeterli desteği bulamadığı için Rivlin'e görevi iade etmişti.

Bunun üzerine Rivlin, 5 Mayıs'ta koalisyon hükümetini kurma görevini Netanyahu'nun rakibi Lapid'e vermişti.