Global ölçekte olduğu gibi Türkiye’de de yapay zekâ konusunda son yıllarda önemli gelişmeler yaşanıyor. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ilk kez 2021’de Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’ni yayınladı ve Türkiye bu alandaki ilk 50 ülkeden biri oldu. Ülkemizdeki yapay zeka pazarının, 1.62 milyar dolar olduğu hesaplanıyor. Yıllık ortalama yüzde 28 büyüme tahmini ile pazarın 2030’da 7.37 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Geleceğin teknolojisi olarak tanımlanan yapay zeka, 2024 yılından itibaren hayatımızda daha fazla yer almaya başladı. ChatGPT ile başlayan süreçte Gemini gibi farklı uygulamalar, artık telefonlarımıza fiilen yüklü durumda. Özellikle gençler arasında yaygınlaşan kullanıma, orta yaş ve üzeri mesafeli dursa da bu teknolojinin yayılma hızı yakın zamanda hemen her kullanıcının günlük hayatında bir asistan gibi görev alacağını gösteriyor. Yapay zeka, ülkeler ve şirketler arasında büyük bir rekabet alanı haline geldi. Özellikle Çin ve ABD bu alanda ön plana çıkıyor. Çin, hükümet destekli politikalarla ve yüksek bir benimseme oranıyla dikkat çekerken, ABD de büyük teknoloji şirketleri ve önemli yatırımlarla sektöre yön veriyor.
ÜLKELERİN YENİ REKABET ALANI
Yapay zekanın, küresel ekonomiye trilyonlarca dolarlık katkı sağlaması bekleniyor. Özellikle üretim süreçlerinin otomasyonu ve yeni iş modellerinin ortaya çıkmasıyla ekonomik büyüme hızlanacak. Yapay zeka, iş piyasasında da önemli değişikliklere yol açacak. Yeni iş alanları ortaya çıkarken, bazı işler de ortadan kalkabilir. Çin, yapay zekâ alanında hem şirket sayısı hem de patent sayısıyla dünya lideri olmaya doğru ilerliyor. ABD, büyük teknoloji şirketleri ve önemli yatırımlarla sektörde hala önemli bir oyuncu olma özelliğini sürdürüyor. Halen dünya genelinde yaklaşık 70 bin yapay zeka şirketi faaliyet gösteriyor. Bu şirketlerin dörtte biri ABD’de bulunuyor. Çinli şirketlerin yüzde 58’i yapay zekâyı aktif olarak kullanıyor.
15 TRİLYON DOLARLIK POTANSİYEL
PwC tarafından yayınlanan son yapay zeka raporu 2030’a dek bu teknolojinin küresel ekonomiye 15.7 trilyon dolar katkı sağlayacağını öngörüyor. Bu öngörüye göre bu katkı büyük ölçüde Çin ve Kuzey Amerika kaynaklı olacak. Üretken yapay zeka, birçok işi otomatikleştirme ve böylece ekonomik büyümeyi artırma potansiyeline de sahip. Goldman Sachs, yapay zekanın 2027’den itibaren ABD’nin Gayrisafi Yurt İçi Hasılası (GSYİH) üzerinde ölçülebilir hale geleceğini değerlendiriyor. Bu analize göre yapay zeka gelişmiş ülkelerde işlerin yaklaşık yüzde 25’ini, gelişmekte olan ülkelerdeyse yüzde 10 ila 20’sini otomatikleştirebilir. Yapay zekanın hızla gelişmesiyle birlikte, etik sorunlar, güvenlik riskleri ve düzenleme ihtiyacı da artıyor. Geçtiğimiz yıl da Avrupa Birliği bu alandaki kuralları belirleyen dünyanın ilk yapay zeka yasasını kabul etmişti.
KÜRESEL YAPAY ZEKA ENDEKSİNDE 39. SIRADAYIZ
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yapay zeka konusunda son yıllarda önemli gelişmeler yaşanıyor. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ilk kez 2021’de Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’ni yayınladı ve Türkiye bu alandaki ilk 50 ülkeden biri oldu. Ülkelerin yapay zeka teknolojilerini ne kadar etkili kullandığını değerlendiren Küresel Yapay Zeka Endeksi’ne göre Türkiye 39. sırada bulunuyor. Türkiye’de yapay zeka pazarı ise Statista verilerine göre 2024 itibarıyla 1.62 milyar dolar olarak hesaplanırken, yıllık ortalama yüzde 28 büyüme tahmini ile pazarın 2030’da 7.37 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
ULUSAL STRATEJİ BELGEMİZ HAZIR
Öte yandan, zeka alanında Türkiye’nin ilk ulusal strateji belgesi olma özelliğini taşıyan Ulusal Yapay Zeka Stratejisi (UYZS) 2024-2025 Eylem Planı yayınlandı. UYZS, On Birinci Kalkınma Planı ile Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları doğrultusunda, “Dijital Türkiye” vizyonu ve “Milli Teknoloji Hamlesi” ile uyumlu olarak hazırlandı.
YATIRIMLAR EN FAZLA MEDYA VE ROBOTİKTE
Türkiye’de yapay zeka ürünleri geliştiren şirket sayısında da hızlı bir artış görülürken, bu girişimlerin yüzde 31,82’si bilgi teknolojileri ve hizmetler sektöründe, yüzde 27,55’i ise yazılım geliştirme alanında faaliyet gösteriyor. Türkiye’de yapay zekaya yönelik girişim sermayesi yatırımları da dünya genelindeki artış trendine paralel bir gelişim gösteriyor. 2020 yılında yalnızca 1,6 milyon dolar seviyesinde olan bu yatırımlar, 2021 yılında büyük bir sıçrama yaparak 2 milyar 81 milyon dolara ulaştı. Sektörel dağılım açısından yapay zekâ yatırımlarının en çok medya, robotik ve sağlık sektörlerinde yoğunlaştığı görülüyor.
GİRİŞİMLERDE 15 KAT BÜYÜME
Palamar CEO’su Onur Candan, Türkiye’de yapay zeka destekli teknolojilerin sağlık, tarım, finans, perakende ve sanayi gibi sektörlerde giderek yaygınlaştığını belirterek, “Yapay zeka odaklı start-up’ların sayısında artış var ve bu şirketler, makine öğrenmesi, doğal dil işleme ve görüntü tanıma gibi alanlarda yenilikçi çözümler üretiyor” ifadelerini kullanıyor. TÜBİTAK ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi kurumların yapay zekâ çalışmalarına destek verdiğini vurgulayan Candan, buna rağmen Türkiye’de yapay zeka yatırımlarının hala sınırlı bir seviyede olduğuna dikkat çekiyor. Toffu ve Archade Kurucu Ortağı ve CTO’su Melisa Işık, Türkiye’deki yapay zeka girişimlerinin son yıllarda kaydettiği hızlı büyümeye dikkat çekerek, yapay zeka girişimlerinin 15 kat büyüdüğünü ifade ediyor. Ancak, bu büyümenin büyük ölçüde yabancı altyapılara olan bağımlılıkla ortaya çıktığını belirten Işık, girişimlerin büyük bir kısmının OpenAI gibi devlerin sunduğu API’leri kullanarak ürün ve hizmetlerini geliştirdiğini söylüyor.
YAPAY ZEKA ŞAMPIYONLAR LIGI IÇIN NE YAPMALI?
Yapay zekâ alanında Türkiye’nin durumu, dünya geneline kıyasla çok geride olmasa da rekabet gücünü artırmak için ciddi adımlar atılması gerekiyor. IMF’nin Yapay Zeka Hazırlık Endeksi’ne göre Türkiye, Avrupa ve Kuzey Amerika bölge ortalamasının gerisinde, Asya-Pasifik bölge ortalamasının üzerinde bir performans sergiliyor. Bu durum, Türkiye’nin yapay zeka konusunda belli bir potansiyele sahip olduğunu, ancak Şampiyonlar Ligi olarak nitelendirilebilecek üst düzey bir rekabet ortamına dahil olabilmesi için daha fazla yatırım, Ar-Ge, stratejik
planlama ve altyapı geliştirmesi gerektiğine işaret ediyor.
