Türk hükümdara 950 yıllık öğütler

Karahanlı Uygur Türklerinden Yusuf Has Hacip’in kaleme aldığı Kutadgu Bilig adlı ilk İslami Türk eserinin yazılışının 950. Yılı anısına önceki gün Mimar Sinan Üniversitesi’nin ev sahipliğinde uluslararası bir sempozyum düzenlendi. Kazakistan ve Azerbaycan’ın desteğiyle 2019, UNESCO tarafından Kutadgu Bilig anma ve kutlama etkinlikleri yılı ilan edilmişti.

Mimar Sinan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Handan İnci’nin yaptığı açılış konuşmasıyla başlayan sempozyumda ilk sunumu dünyaca ünlü Türkolog Robert Dankoff yaptı.

FARSÇA ESERLERDEN İLHAMLA

Dankoff, Yusuf Has Hacip’in eseri yazarken Fars edebiyatının iki önemli başeseri Şahname ve Siyanetname’den dil, üslup ve içerik olarak etkilendiğini örnekler üzerinden açıkladı.Türklerin Müslüman olduktan sonra yazdıkları ilk islami eser olarak bilinen Kutadgu Bilig’in içindeki Farsça kelimeleri sıralayan Dankoff, yaşam tarzı dışında Türklerin İslamiyet’ten sonra dilindeki değişime de dikkat çekti. Arapça’dan ziyade Fars dilinden etkilendiğini belirten Dankoff, Yusuf Has Hacip’in eserinde ulu Türk hakanının olması gereken özelliklerini Müslüman kimliği üzerinden yeniden inşa ettiğini ifade etti.

ERDEM KAVRAMI

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hayati Develi ise Kutadgu Bilig adlı eseri kişisel gelişim kitabı olarak değil de bir hükümdarın taşıması gereken özellikler üzerinden okumanın daha doğru olacağını söyledi. Yusuf Has Hacip’in ideal Müslüman Türk hükümdarının özelliklerinden bahsederken öncelikle erdem kavramını öne çıkardığını hatırlatan Develi, erdem sahibi olmanın ilk özelliğini ise akıl olarak açıkladı. Develi eserde, akıl ve bilginin bir hükümdarın olmazsa olmaz özelliği olarak gören Yusuf Has Hacip’in erdemli bir hükümdarın iyi bir hükümdar olacağına iyi bir hükümdara ise toplumunun itaat edeceğinin altını çizildiğini belirtti.

Geçerliliğini hala koruyor

“Kırgızistan’da Kutadgu Bilig Araştırmaları” hakkında bir konuşma yapan Prof. Dr. Gülnisa Jamal, “O dönemin insanperver yönünü görüyoruz Kutadgu Bilig’de. Hem sosyal hayatımızda hem de bugünü düzenleyen kanunlar olarak kabul edip yaşatabiliriz. Bu eser 950 yıl sonra da geçerliliğini koruyor. Divanı Lügatı Türk’le birlikte düşündüğümüzde Kutadgu Bilig edebi eserdir. Mesnevi formatında yazılmıştır ve kendisinden sonra gelenlere de yol göstermiştir. Dil, medeniyet ve tarih üzerine söz söylemeden önce bakmamız gereken bir cevherdir. Türklerin ortak mirasıdır” dedi.

Kutadgu Bilig 950 yaşında

Kutadgu Bilig, 1069 yılında Yusuf Has Hacip tarafından yazılan bir eserdir. Kutadgu Bilig, kelime anlamı ile “Kutlu Olma Bilgisi” demektir. İslam kültürü etkisindeki ilk eser olan Kutadgu Bilig, doğu lehçesi yani Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır. Farsça ve Arapça sözcüklerin de kullanıldığı Kutadgu Bilig, yazarı olan Yusuf Has Hacip tarafından Doğu Karahanlı Hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur. Türk Edebiyatı’nın aruz ölçüsü ile yazılan ilk eseri olma özelliğini de taşıyan eser, 6645 beyitten oluşur.