Tüberküloz yatkınlığına neden olan gen keşfedildi

Prof. Dr. Özçelik, yaptığı açıklamada, dünyada her 5 kişiden birinin yani 1,5 milyar insanın tüberküloz hastalığına neden olan "mycobacterium tuberculosis" mikrobu taşıyıcısı olduğunu söyledi. Mikrobun taşıyıcılarından yüzde 10'unun hastalandığını aktaran Özçelik, büyük orandaki taşıyıcının bağışıklık sisteminin mikroba karşı direnç için yeterli donanıma sahip olması dolayısıyla sağlıklı kaldığını anlattı.

Hastalığın başta akciğerler olmak üzere farklı organlarda ortaya çıktığını belirten Özçelik, rahatsızlık tedavi edilmediğinde veya tedaviye direnç geliştiğinde tüberkülozun ölüme yol açtığını aktardı.

Tüberkülozun 1940'lı yıllarda Türkiye'de ilk sırada gelen ölüm nedeni olduğunu hatırlatan Özçelik, başta Sağlık Bakanlığı, Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü ve verem savaş dispanserleri olmak üzere bu önemli sağlık sorununa karşı büyük başarılar elde edildiğini vurguladı. Çiçek hastalığı ya da çocuk felcinde olduğu gibi tüberkülozun dünyadan tamamen silinmesinin mümkün olmadığını dile getiren Özçelik, hala ölüm sebepleri arasında 9. sırada yer aldığını söyledi.

Tamamen yok edilemiyor

Özçelik, 2017 verilerine göre, Türkiye'de 15 bin aktif tüberküloz hastası bulunduğuna dikkati çekti. Çabalara ve bilimsel ilerlemelere rağmen tüberküloz hastalığının tamamen yok edilemediğine işaret eden Özçelik, şunları söyledi:

"Bunun en önemli nedenlerinden biri tüberküloz mikrobuna karşı kalıtsal yatkınlık sağlayan gen mutasyonlarının olmasıdır. 1990'lı yıllarda başlatılan ve uluslararası iş birliklerine dayanan araştırmalarla bu genler tanımlanmaya başlanmıştır."

Özçelik, Rockefeller Üniversitesinden Prof. Dr. Jean-Laurent Casanova'nın yürütücülüğünde ABD, Avustralya, Brezilya, Fas, Fransa, İsveç, İran, Kanada, Singapur, Şili ve Türkiye'den klinisyenlerin katıldığı uluslararası bir konsorsiyum olarak tüberküloz mikrobuna karşı direncin kırılmasına neden olan "TYK2" isimli geni keşfettiklerini açıkladı. Özçelik, çalışmalarının Science Immunology dergisinde yayımlanan bir araştırma ile dünyaya ilan edildiğini bildirdi.

"Bu mutasyonun toplumda görülme oranı yüksektir ve şimdiye kadar tanımlanan en sık tek gen hastalıklarından biri olma özelliğini taşımaktadır. Avrupa'da yaklaşık yüzde 9, Türkiye'de yüzde 5 gibi bir heterozigot oranı bulunuyor. Buna göre her 600-1000 kişiden bir tanesi TYK2 mutasyonu için homozigot durumda. Örneğin halen Türkiye'de yaklaşık 80 bin Avrupa'da 1 milyon kişinin bu geni taşıması ihtimaller arasında. İşte bu kişilerin tüberküloz mikrobu ile karşılaştıklarında hastalığa yakalanma oranları taşıyıcı olmayanlara oranla ciddi derecede daha fazla."

Prof. Dr. Tayfun Özçelik, araştırma gruplarının, TYK2 geni ve interferon sinyal ileti yolu üzerinde yer alan molekülleri inceleyerek, erken tanı, taşıyıcı tanısı ve tedavi ajanlarının geliştirilmesi üzerinde odaklanan araştırmalar yürüttüklerini de sözlerine ekledi.